غلامرضا کیامهر

ظاهرا مدتی است که نوعی آرامش بر معاملات بورس حاکم شده است. یعنی نه دیگر خطر ترکیدن حباب قیمت‌های سهام وجود دارد و نه تجربه شکست عرضه سهام کلان شرکت‌های دولتی در آن تکرار می‌شود، هر چند که تکرار آن تجربه در آینده چندان دور از انتظار نیست. اما سکوت حاکم بر بورس در حالی که سال ۸۶ به انتهای خود نزدیک می‌شود، یکی دیگر از نشانه‌های بیماری عمومی اقتصاد ما است که ویروس آن به صورت زنجیره‌ای به بازارهای پولی و سرمایه‌ای سرایت کرده و برآیند آن در شکل پدیده‌ای کم سابقه به نام رکود تورمی در اقتصاد ما نمایان شده است. بروز این وضعیت منحصر به عملکرد دولت کنونی نیست و ریشه در عملکرد دولت‌های گذشته نیز دارد. بنابراین تا بیماری اقتصاد ما به طور اساسی درمان نشود نمی‌توان انتظار برون‌رفت بورس از اوضاع و احوال کنونی را داشته باشیم، اما اگر اصلاح ساختار و عملکرد بورس را یکی از چند عامل کمک به درمان بیماری اقتصاد کشور به حساب آوریم در آن صورت، شاید بتوان به اختصار چند راه‌حل را برای بخشی از معضلات کنونی بورس به شرح زیر پیشنهاد کرد:

*مدیران و سیاست‌گذاران بورس از اتخاذ تصمیمات مقطعی و انفعالی متاثر از جزر و مدهای سیاسی که دود آن بیشتر از همه به چشم سهامداران جزء می‌رود و آنها را متضرر می‌کند، به شدت بپرهیزند.

*از طرح مسائل جنجال‌برانگیز که حاصلی جز ایجاد مطالبات و انتظارات کاذب و غیرعملی در بورس ندارد، خودداری کنند.

* اجازه عرضه سهام شرکت‌های به ظاهر خصوصی‌شده دولتی که مدیریت آنها همچنان در دست دولت است یا تحت نظارت دولت اداره می‌شوند و سهامداران حق هیچ‌گونه دخل و تصرفی در مدیریت و مجامع آنها ندارند، جلوگیری شود. همچنین از سوی دیگر از دولت بخواهند برای عرضه سهام این قبیل شرکت‌ها به مردم، سازوکار دیگری در نظر بگیرد.

*با توجه به اظهارات اخیر رییس سابق اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران که یکی از آگاه‌ترین افراد نسبت به مسائل اقتصادی کشور است و در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد صریحا گفته است که بورس دولتی را قبول ندارد، دولت می‌تواند زمینه مستقل کردن بورس از دولت و سپردن زمام آن به دست مدیران و کارگزاران بخش خصوصی را فراهم سازد. چرا که تا زمانی که مدیران، مسوولان و سیاست‌گذاران بورس منصوب دولت باشند، همچون مدیران شرکت‌ها و بنگاه‌های دولتی، انگیزه‌ای برای ایجاد تحول یا رونق بخشیدن به معاملات بازار سرمایه را ندارند.

*چنانچه پیشنهاد (راه حل) ذکر شده در پاراگراف قبلی، مورد پذیرش دولت قرار گیرد پیشنهاد می‌شود، مدیران بورس جدید (یعنی بورس مستقل از دولت) در انتخاباتی عمومی از سوی سهامداران حاضر در بورس، برای یک دوره مشخص (مثلا چهارساله) انتخاب شوند. یعنی روشی کم و بیش شبیه به انتخابات هیات نمایندگان اتاق ایران و یا هیات‌مدیره بنگاه‌های بخش خصوصی واقعی.

*از سوی دیگر در صورت مورد پذیرش قرار گرفتن راه‌حل فوق پیشنهاد می‌شود یک هیات نظارتی و بازرسی قدرتمند و دارای اختیارات وسیع از میان سهامداران جزء و کل که آنها هم از جانب خود سهامداران انتخاب خواهند شد، از نزدیک بر کار هیات‌مدیره انتخابی بورس نظارت کنند و هر دو سال یک بار جای خود را به هیات نظارت جدید بدهند.

* تاسیس یک نظام پوشش بیمه‌ای با سرمایه‌ گذاری بخش خصوصی و برخوردار از حمایت و یارانه‌های دولتی برای مصون نگاه داشتن سهام سهامداران از نوسانات شدید و جبران بخشی از خسارات‌های وارده به آنها، در دستور کار قرار گیرد.

یادآوری: نویسنده اذعان دارد که راه‌حل‌های ارائه شده برای کمک به برون رفت نسبی بورس از سکون و سکوت کنونی، تنها قطره‌ای از آب یک دریا است و همه صاحب‌نظران باید نسخه‌های شفابخش مورد نظر خود را برای نجات این بیمار ارائه دهند.