محمد مساح
از زمانی که شاخص کل از اوج ۱۳۸۸۲ واحد (۱۲ مرداد ۱۳۸۳) در یک روند کاهشی قرار گرفت، بهبود و بازگشت آن بیش از پیش مورد توجه قرار داشته است.

در بررسی زیر به این موضوع پرداخته شده که دوره‌های بازگشت و رونق بازار، کوتاه‌مدت و با سرعت انجام گرفته و در اواسط آذر ماه تغییرات مهمی در شاخص‌های کلان بورس رخ داده است.
سرمایه­گذاران بورس اوراق بهادار ایران از نیمه دوم سال ۸۳ تاکنون فرازونشیب‌های زیادی را شاهد بوده­اند. از آنجا که به طور معمول بازدهی سرمایه‌گذاری در دوره‌های رونق عمومی و در طی افزایش پی‌درپی شاخص کل بورس صورت می­پذیرد، وضعیت شاخص‌های کلان بازار بیشتر از گذشته مورد توجه قرار می­گیرد. با این وجود، صنایع و شرکت‌هایی در دوران نزولی بودن شاخص‌های کلان بازار دیده شده که با رشد و بازدهی بالا روبه‌رو شده‌اند.
بر پایه تجربه سرمایه‌گذاران دریافته‌ایم که تغییرات مثبت شاخص کل نشان از وضعیت باثبات قیمت سهام است و این اطمینان وجود دارد که بازار بر پایه منطق، استدلال و بنیادهای اقتصادی تصمیم گیرد. در پایان نیمه نخست آذر ماه سال جاری با انتشار اخبار خوشایند روند کاهشی شاخص کل که از ابتدای آبان ماه شکل گرفته بود، از حرکت بازایستاد. پرسشی که تمرکز سرمایه‌گذاران به آن معطوف شده، آن است که آیا دوران رونق جدیدی بر بازار سرمایه ایران حاکم خواهد شد؟
بیایید ابتدا نگاهی به دو شاخص کلان بازار بیاندازیم. شاخص قیمت پس از دستیابی به ۱۰۳۸۹ تا ۹۵۹۳ فرود آمد که از نگاه نموداری احتمال بازگشت در دامنه ۹۵۰۰ تا ۹۶۰۰ دیده می­شود. همچنین شاخص بازده نقدی و قیمت به سطح تغییر انتظارات ۳۳۹۰۰ رسیده‌است که می‌توان بازگشتی را انتظار داشت. از دیدگاه نموداری بازگشت شاخص قیمت به بالای سطح ۹۹۵۰‌واحد نشانه قرار گرفتن بازار در مسیر افزایشی است. همچنین با جای گرفتن شاخص بازده نقدی و قیمت بر بالای ۳۴۵۰۰‌واحد، انتظار یک گرایش صعودی برای بورس وجود خواهد داشت.
شاخص قیمت (کل) بورس اوراق بهادار ایران
آیا احتمال تکرار بازدهی تابستان ۸۶ وجود دارد؟
از آغاز سال 86 تا ابتدای آذر ماه بیشترین حرکت بازار و بالاترین بازدهی در تابستان و ابتدای مهر رقم خورده است. طی یک دوره سه ماهه شاخص قیمت بیش از 12‌درصد رشد یافته است. عمده رشد در نتیجه خوش‌بینی بازار نسبت به صنعت فلزات اساسی، صنعت کانی‌های فلزی و دارو سازی بوده است. در سال جاری رخدادهای اقتصادی مهمی در سطح جهانی به‌وجود آمده است. از آن جمله می‌توان به کاهش ارزش دلار اشاره کرد. کاهش رشد اقتصاد آمریکا - در نتیجه نابه‌سامانی در وضعیت بازار اعتبارات و نیز رکود بازار مسکن- بانک مرکزی آمریکا را با وجود فشارهای تورمی مجبور به کاهش نرخ وام‌دهی کرده است. به این ترتیب انتظار می‌رود که کاهش ارزش دلار همچنان ادامه یابد و این مساله به تقویت قیمت کالاها از جمله فلزات اساسی بیانجامد. بنابراین احتمال بالایی وجود دارد که قیمت فلزات پایه ای در سطح جهان همچنان افزایش یابد. در شرایط کنونی قیمت آهن و فولاد در بازارهای بین‌المللی آهنگ صعود را حفظ کرده است. بر پایه تمرکز دوباره بازار بر روی صنعت فلزات اساسی و ثبات شرایط سیاسی می‌توان به تکرار بازدهی تابستان 86 در آینده نزدیک خوشبین بود.


بررسی نمودارهای بازدهی بورس در سال‌های اخیر نشان از چرخش وضعیت آن می‌دهد...
نمودار بازدهی بورس از سال 83 ترسیم شده است. پس از آنکه شاخص قیمت به کف 9069 دست یافته عمق نزول شاخص نسبت به صعود آن کمتر شده و نوعی واگرایی در بازدهی آن دیده می­شود. چنین شرایطی می‌تواند گویای این حقیقت باشد که چرخشی در وضعیت بازار رخ داده است. با این وجود این احتمال را نباید نادیده گرفت که قرار گرفتن شاخص کل در زیر سطوح کلیدی (9250) نمایانگر ناامیدی و کاهش انتظارات بازار است.
جمع‌بندی
از بررسی‌های بالا می‌توان به نتایجی دست یافت:
۱ -تغییرات مهمی در آذرماه برای شاخص‌های کلان بازار قابل مشاهده است.
2 - از زمانی که شاخص کل از اوج 13800 فرود آمد، دوره زمانی صعود شاخص قیمت، کوتاه بوده است. در واقع مسیر کاهشی شاخص کل به آرامی و در مدت زمان بیشتری نسبت به دوره بهبود بازار شکل گرفته است.
۳ - قرار گرفتن شاخص قیمت بر بالای ۹۹۵۰ نشانه افزایشی بودن مسیر بازار است و جای گرفتن شاخص قیمت در زیر ۹۲۵۰‌واحد هشداری برای سرمایه‌گذاران به شمار خواهد آمد.
4 - بازدهی مناسب سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر می‌توانسته در مقاطع مشخصی از سال نمایان شود. فرصت‌های سرمایه‌گذاری تنها در یک بعد زمانی کوتاه و معین در سال رخ داده است.
۵ - صنعت فولاد و سنگ‌آهن استعداد رشد و بازدهی را دارا است.
6 -با ایجاد ثبات در شرایط سیاسی دستیابی شاخص قیمت به سطح 10700‌واحد دور از انتظار نخواهد بود.