مازیار یوسفی‌زاد*

«اختیار معامله» (Option) در کنار «قراردادهای آتی» (Futures) و «سلف» (Forward) از انواع مشتقات (Derivateves) است. مشتقات مالی مجموعه‌ای از ابزارهای قابل معامله در بورس یا خارج از آن هستند که قیمت آنها تابعی از قیمت و شرایط نوسانی یک دارایی پایه (از جمله سهام، ارز، کالا، نرخ بهره و شاخص سهام) هستند. این ابزارها از دیرباز به عنوان راهکارهایی برای مدیریت ریسک و ایجاد آرامش خاطر در فعالان بازارهای مالی ابداع شده‌اند. اختیار معامله قرارداری قانونی بین یک خریدار و یک فروشنده است؛ به نحوی که خریدار اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص را در یک قیمت توافقی و تا یک زمان معین، از فروشنده خریداری می‌کند و مبلغی برای در اختیار داشتن این حق تا آن زمان می‌پردازد. این یک قرارداد الزامی برای فروشنده ولی یک اختیار و نه الزام برای خریدار است. گر چه در ابتدا در کارایی و میزان استقبال از اختیار معامله تردید وجود داشت، ولی با بالارفتن تقاضای سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک با استفاده از آن، حجم معاملات آن در دهه ۱۹۸۰، از حجم معاملات سهام پیشی گرفت که این واقعیت میزان پاسخگویی اختیار معامله به نیازهای بازارهای مالی را نمایان کرد.

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) که در ۲۴ سال گذشته رتبه اول را در حجم مبادلات اختیار معامله در دنیا به خود اختصاص داده است، با استقبال بی‌نظیر بازیگران بازار شامل مدیران پورتفولیو و بورس‌بازان حرفه‌ای (Speculators) روبه‌رو شده است. در سال ۲۰۰۶ با مبادله بیش از ۶۷۰میلیون قرارداد Option به ارزش ۱۵تریلیون دلار و با رشد ۴۴درصد نسبت به سال قبل به بالاترین رکورد تاریخ خود رسیده است.

بازار سرمایه ایران نیز به تدریج در حال شناخت خبرهای جدید است. از این رو پرسش‌های روز بازار در سرمایه در خصوص شناخت ابزار معامله به شرح زیر است:

-قابلیت‌ها و کاربردهای منحصر به فرد اختیار معامله به عنوان یک ابزار قدرتمند در کنترل ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟

-کاربردهای متعدد و جذاب اختیار معامله در شرایط مختلف بازار و فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری چیست و شرایط یافتن و پارامترهای موثر در انتخاب بین این فرصت‌ها چیست؟

-چگونه می‌توان یک سرمایه‌گذاری بزرگ (اعم از سهام یا ارز) را با صرف کسری کوچک از هزینه اولیه بیمه کرد؟

-کارآمدترین ابزارهای کنترلی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در بازارهای جهانی چیست و چگونه می‌توان از آن بهره برد؟

-چگونه می‌توان فارغ از جهت حرکت بازار (صعودی، نزولی، مستقیم یا پرنوسان) سودآوری کم ریسک ایجاد کرد؟

*کارشناس ارشد بازار سرمایه