دخالت اداری راهگشا نیست
دنیای اقتصاد- بورس تهران از ابتدای هفته قبل با چرخش شرایط حاکم بر معاملات، شاهد از بین رفتن تدریجی صف‌های گسترده خرید و جایگزینی صف‌های فروش شده است که به نوعی می‌تواند خبر از رکود بدهد و به همین دلیل توجه دقیق و سرعت عمل لازم را برای مقابله با این پدیده به دلیل پیامدهای متعدد آن می‌طلبد.اما آیا این‌گونه هست؟

و باز هم دخالت!
سازمان بورس نماد فولاد مبارکه، چادرملو و گل‌گهر را متوقف کرد
علیرضا کدیور
بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای هفته قبل با چرخش شرایط حاکم بر معاملات و جایگزینی صف‌های گسترده خرید با صف‌های فروش روبه‌رو بوده است.
عمده‌ترین دلیل این دگرگونی، افزایش میزان حقوق دولتی دریافتی از شرکت‌های تولیدکننده سنگ‌آهن، نگرانی از اعمال تحریم‌های بین‌المللی، رد درخواست ارائه شده از سوی میتال برای خرید شرکت فولاد مبارکه، رشد بیش از ارزش ذاتی قیمت سهام برخی از شرکت‌های بزرگ دولتی، کاهش قیمت جهانی مس، افزایش نرخ تورم، عرضه‌های سهام شرکت‌های دولتی و خروج نقدینگی از بورس ارزیابی می‌شود.
تحت این شرایط‌، بورس تهران روز دوشنبه بدون وجود صف خریداری شرکت‌ها شاهد تشکیل صف فروش ۷۶میلیون سهمی برای فولاد مبارکه بود. شرکتی که طی ماه‌های گذشته انتظار رشد چند ده‌درصدی قیمت سهام آن، باعث تشکیل صف‌های خرید سنگین برای آن شده بود و در نتیجه آن فولاد خراسان با قیمتی بیش از سطح مورد انتظار سرمایه‌گذاران عرضه شد. فولاد خراسان در روز دوشنبه و با گذشت چند روز پس از عرضه اولیه، با صف فروشی به میزان ۱۹میلیون سهم روبه‌رو بود. نکته جالب توجه در مورد فولاد خراسان اینکه قیمت صف فروش روز دوشنبه در بهترین حالت می‌توانست خریدارانی را که در روز نخست عرضه، سهام شرکت را در قیمت ۳۷۰تومان (پایین‌ترین قیمت عرضه اولیه) خریداری کرده بودند، بدون سود از جرگه سهامداران شرکت خارج کند. همچنین فولاد خراسان در حالی با این میزان صف فروش روبه‌رو است که از حدود ۱۴۱میلیون سهام عرضه شده در روز اول و دوم، تاکنون ۴۷میلیون سهم خریداری شده است. در کنار این دو سهم ملی صنایع مس ایران پس از قطعی شدن معامله یک‌هزار میلیاردی، شاهد صف فروش ۱۵میلیون سهمی بود که مهم‌ترین دلیل آن افت قیمت جهانی مس ارزیابی می‌شود. شرکت‌های چادرملو و گل‌گهر نیز پس از انتشار اخباری درخصوص افزایش حقوق دولتی برداشت از معادن، با صف‌های فروش ۵/۱ و ۳میلیون سهمی روبه‌رو شدند. همچنین سرمایه‌گذاری معادن و فلزات، مالک بخشی از سهام شرکت‌های ملی مس، فولاد خراسان، چادرملو و گل‌گهر، شاهد صف فروش ۹میلیون سهمی بود. اما در این میان سازمان بورس و اوراق بهادار، در اقدامی جالب توجه و تنها با گذشت دو روز از بازگشایی نماد فولادمبارکه پس از تعدیل پیش‌بینی سود هرسهم و با بیان بررسی تاثیر تغییرات حق بهره‌برداری از معادن گل‌گهر و چادرملو بر این شرکت، به توقف نماد این شرکت پس از معامله ۶۵هزار سهم اقدام کرد. اقدامی که با توقف نماد‌های گل‌گهر، چادرملو و معادن و فلزات ادامه پیدا کرد، اما نماد معادن و فلزات پس از یک‌ساعت بازگشایی شد. نکته جالب توجه در مورد نمادهای متوقف شده، تاثیر آنها بر شاخص‌های بورس تهران است، به گونه‌ای که فولاد مبارکه در ازای افت ۲درصدی، ۲۹واحد و شرکت‌های چادرملو و گل‌گهر هر کدام ۹ واحد تاثیر منفی بر شاخص کل می‌گذارند.
در این میان دخالت یک جانبه سازمان بورس به بهانه روشن شدن وضعیت این شرکت‌ها از طریق بستن نماد آنها، بیانگر تصمیم عجولانه مسوولان «سازمان» و هراس از افت شاخص‌های بورس است.
در حقیقت بورس تهران طی چهارماه گذشته با رشد ۵/۱۴درصدی شاخص قیمت و ۵/۲۳درصدی شاخص بازده نقدی و قیمت روبه‌رو بوده است و افت ناچیز شاخص‌ها طی چند روز گذشته، می‌تواند به عنوان رفتار طبیعی سهامداران تلقی شود، چرا که ممکن است برخی از سهامداران با کسب سود مورد انتظار، تصمیم به خروج گرفته باشند و سهامداران جدید با دید میان‌مدت، به خرید سهام عرضه شده اقدام خواهند کرد. اما دخالت یک‌باره «سازمان» در توقف نمادها از یکسو شبهه حساسیت «سازمان» را نسبت به افت شاخص‌ها تشدید می‌کند و از سوی دیگر فرصت خرید و فروش را از سهامداران سلب می‌کند. به بیان دیگر، به رغم وجود چندین سیاست محدودکننده در بورس از جمله محدودیت نوسان روزانه و حجم مبنا، اینک «سازمان» محدودیت دیگری را مطرح می‌کند که براساس؟ آن هرگاه «سازمان» به این نتیجه برسد که نماد شرکت‌ها به اشتباه در حال افت هستند، با توقف نماد از این امر جلوگیری می‌کند و بیش‌ از پیش قدرت نقد‌شوندگی سهام را کاهش می‌دهد.
در حقیقت رفتار «سازمان» در توقف نماد شرکت‌ها از یکسو نوعی بی‌احترامی به قدرت تحلیل سهامداران است و از سوی دیگر می‌تواند به عنوان بابی برای دخالت‌های بیشتر «سازمان‌» در آینده مطرح شود. دخالت‌هایی که پیشتر با حذف تاثیر شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر شاخص و سایر تصمیماتی که برای مقابله با افت شاخص‌ها اتخاذ شده بود، درروز دوشنبه تکمیل شد. در نهایت اینکه تصمیم سازمان در مورد توقف نمادها،‌ نه تنها نمی‌تواند آرامش را به بازار برگرداند، بلکه با حساس‌تر کردن موضوع به جهت دخالت‌های «سازمان»، می‌تواند رفتارهای آتی سهامداران را تشدید کند. در واقع سازمان بورس به جای از بین بردن محدودیت‌های حاکم بر این شرکت‌ها که می‌توانست تعادل را به معاملات آنها بازگرداند، به بستن نماد آنها و تعمیق رکود معاملات اقدام کرد. اقدامی که شایسته است از سوی شورای بورس به عنوان نماد عالی بازار سرمایه مورد بررسی قرار گیرد.