دکتر نظام‌الدین رحیمیان
آموزش و ضرورت انجام آن، از مقوله‏هایی است که امروزه لزوم آن بر همگان آشکار است. در دنیای امروز، آموزش دیگر هزینه تلقی نمی شود بلکه نوعی سرمایه‏گذاری است.

کوان تسو، فیلسوف چینی می‌گوید «اگر به سال آینده می‌اندیشید، بذر بپاشید، اگر به ده سال آینده فکر می‌کنید، نهالی بنشانید و اگر در اندیشه صد سال آینده هستید، به آموزش و پرورش مردم بپردازید.»
امروزه آموزش به عنوان یکی از وظایف مهم سازمان‌ها و مدیران محسوب می‌شود. ویلیام جیمز از استادان دانشگاه‌ هاروارد در یک بررسی نتیجه گرفت که کارکنان در سازمان‌ها از ۲۰ الی ۳۰‌درصد توانایی خود استفاده می‌کنند و اگر آموزش ببیند و به طور شایسته برانگیخته شوند، ۸۰ الی ۹۰‌درصد از توانایی و قابلیت‌های خود را بروز می‌دهند.
خوشبختانه این مهم در حرفه حسابرسی نیز مورد توجه قرار گرفته و مسوولیت حفظ و بهبود صلاحیت‌های حرفه‌ای به عهده جوامع حرفه‏ای گذاشته شده است. در محیط رو به دگرگونی و پیچیده امروز، ارائه خدمات حرفه‌ای با کیفیت بالا جز با پذیرش نیاز به آموزش حرفه‌ای مستمر و کسب آن میسر نیست. فدراسیون بین‏المللی حسابداران با ارائه رهنمودهای گوناگون در مورد آموزش حرفه‌ای مستمر پیشنهاد می‌کند که هر جامعه الزاماتی (رسمی) برای ایجاد آموزش حرفه‌ای مستمر برقرار کند تا اطمینان یابد که این الزامات نیاز حرفه را در هر زمان خاص، پاسخگو خواهد بود. براساس ضوابط فدراسیون بین‌المللی حسابداران، آموزش حرفه‌ای مستمر جزو الزامات اجباری تشکل‌های عضو تلقی شده و به علاوه ضوابط انضباطی نیز به منظور اطمینان از رعایت مفاد آن الزامی شده است. پیشنهاد فدراسیون بین‌المللی حسابداران آن است که هر عضو شاغل در حرفه باید دوره‌های آموزشی معادل حداقل 30 ساعت در سال یا حداقل 90 ساعت در هر دوره سه ساله را بگذراند. دروس این دوره‌ها ممکن است از بین مواد اختیاری یا اجباری انتخاب شوند و برنامه‌های تکمیلی نیز مورد توجه قرار گیرد.
براساس الزامات فدراسیون بین‌المللی حسابداران، جوامع حرفه‌ای عضو باید برنامه آموزش حرفه‌ای را به گونه‌ای برقرار کنند که:
الف- دانش فنی و مهارت‌های حرفه‌ای کارکنان را در سطحی مطلوب حفظ کند و بهبود بخشد.
ب- کارکنان حرفه‌ای را در به کارگیری فنون جدید، شناخت پیشرفت‌های اقتصادی و ارزیابی آثار آن بر صاحبکاران، کارفرمایان و کار کارکنان و هم چنین ایفای مسوولیت‌های تغییرپذیر و برآوردن انتظارات گوناگون جامعه از حسابداران حرفه‌ای، یاری کند.
پ- جامعه در کل از برخورداری اعضای حرفه از دانش فنی و مهارت‌های حرفه‌ای مورد نیاز برای ارائه خدمات خود مطمئن شود.
هدف از تدوین برنامه‌های آموزش حرفه‏ای مستمر توسط جوامع حرفه‌ای، حفظ و بهبود صلاحیت حرفه‏ای اعضا (حسابداران) و برآوردن انتظارات عمومی در مورد کیفیت کار آنان است. منظور از آموزش حرفه‌ای مستمر تنها حفظ و به روز کردن دانش فنی و عمومی نیست، بلکه در برگیرنده کاربرد آن دانش به همراه قضاوت حرفه‌ای و نگرشی بی‌طرفانه در موقعیت‌هایی است که در محیط، همراه با دگرگونی اجتماعی و اقتصادی پیش می‌آید. دانستن و بهبود دانش فنی مربوط به مواردی چون استانداردهای حسابداری و حسابرسی، مسائل مالیاتی، سیستم‌های کنترل بودجه‌ای، سیستم و فنون رایانه‌ای از هدف‌های عمده آموزش حرفه‌ای مستمر است.
برنامه‌های آموزشی حرفه‌ای مستمر به شکل‌های گوناگونی مانند برنامه انجمن‌های حرفه‌ای، دوره‌های دانشگاهی، خودآموزی، آموزش‏ها و دوره‌های مکاتباتی، آموزش و مشاوره‌های آموزشی، تالیف مقاله و کتاب، عضویت در کمیته‏های فنی، بررسی کار و برنامه‌های داخلی موسسات و سایر برنامه‌های سازمانی انجام می‌شود.
موضوعات درسی و مطالعاتی آموزش حرفه‌ای مستمر، موضوعات مختلفی مانند حسابداری، حسابرسی، خدمات مدیریت، مالیات، علوم رایانه‏ای، قوانین و آمار، اقتصاد، مدیریت مالی، حیطه‌های خاص صنایع، ریاضی، مدیریت و اداره امور واحدهای بازرگانی، بازاریابی، امور اداری، مدیریت تولید، روابط کارکنان، هنر ارتباطات، محیط اجتماعی تجارت، حیطه‌های تخصصی مالی، صنایع تجاری و حرفه، عدم رفتاری و ... را در برمی گیرد.
به علاوه، در تدوین موضوعات درسی و مطالعاتی مشمول، علاوه بر موارد پیش‌گفته، موضوعات مربوط به رفتار حرفه‌ای، انواع خدمات حسابرسی، سیستم‌های اطلاعاتی و آموزش زبان انگلیسی را نیز باید لحاظ کرد. همچنین، ارائه خدمت در قالب عضویت در کمیته‌های فنی جامعه حرفه‌ای یا یک موسسه، نگارش مقالات فنی، تحقیق یا تالیف کتاب را می‌توان به عنوان بخشی از فعالیت‌های آموزشی دانست.
اگر چه انسان در حیات خویش، پیوسته از کودکی تا پایان زندگی برای اداره امور فردی و جمعی خود به آموزش نیاز دارد و مجامع حرفه‌ای نیز از این قاعده مستثنی نیستند و برنامه‌های آموزش حرفه‌ای مستمر از زمان پاگیری جوامع حرفه‌ای حسابداری و حسابرسی مطرح بوده و بخشی از ضوابط لازم‌الاجرا تلقی شده است، ولی با وجود تمام اهمیتی که آموزش و تحقیقات داشته و دارد و خواهد داشت، متاسفانه تلاش‌های صورت گرفته برای آموزش‏های حرفه‏ای مستمر برای حسابرسان ایران به نتایج مورد انتظار نرسیده است. بنابراین به نظر می‌رسد تامین حداقل امکانات لازم برای انجام آموزش و تحقیقات در جامعه حسابداران رسمی ایران برای این کار، امری واجب و ضروری باشد و باید با دادن اولویت‌های بیشتر به آن، هرچه زودتر اقدامات موثری در این مورد انجام شود؛ زیرا آموزش، موضوعی است که اثرات آن در سال‌های آینده شکوفا می‌شود و به بار می‌نشیند.