وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه، رکن رکین پاسخگویی تصمیم‌گیری‌های اقتصادی آگاهانه و از ملزومات بی بدیل توسعه در رشد اقتصادی در بخش‌خصوصی و دولتی است. صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، دولت و دیگر استفاده‌کنندگان برای تصمیم‌گیری در زمینه خرید و فروش، نگهداری سهم، اعطای وام، ارزیابی عملکرد مدیران و دیگر تصمیمات اقتصادی مهم به اطلاعات مالی معتبر، مربوط و قابل فهم نیاز دارند. سرمایه‌گذاران زمانی در یک واحد اقتصادی سرمایه‌گذاری می‌کنند که اولا درباره آن اطلاعات کافی (شامل اطلاعات مالی) داشته باشند و ثانیا به این اطلاعات اطمینان کنند. اعتباردهندگان نیز بدون اطلاع از وضعیت و عملکرد مالی یک واحد نمی‌توانند منابع خود را در اختیار آن قرار دهند. دولت هم در تصمیم‌گیری‌های مالی مختلف (در سطح اقتصاد خرد و کلان) به اطلاعات مالی نیاز دارد. همه این تصمیمات،‌ سرنوشت اداره منابع کمیاب اقتصادی کشور را رقم می‌زند و بنابراین در صورتی که تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر اطلاعات شفاف و قابل مقایسه نباشد، منبع اقتصادی تلف و اقتصاد کشور آسیب می‌بیند.

محصول نهایی فرآیند حسابداری مالی، ارائه اطلاعات مالی به استفاده‌کنندگان مختلف، اعم از استفاده‌کنندگان داخلی و استفاده‌کنندگان خارج از واحد تجاری، در قالب گزارش‌های حسابداری است. قابل توجه است گزارش‌های مالی یکی از منابع اطلاعاتی مورد نیاز اشخاص است که در خصوص واحد تجاری، تصمیمات اقتصادی اتخاذ می‌کنند.

به طوری که واحدهای تجاری و کسانی که منافع اقتصادی در آن واحدها دارند، از عوامل متعددی که با یکدیگر به گونه‌ای پیچیده در تعامل هستند، نیازمند ترکیب اطلاعات حاصل از گزارش‌های مالی و اطلاعات مرتبط از سایر منابع کمیاب است. به طوری که اطلاعاتی در خصوص شرایط یا انتظارات عمومی اقتصاد، رویدادهای سیاسی یا چشم‌انداز صنعت نیز مورد نیازشان است.

گزارش‌های مالی نیز به طور اعم و حسابداری مالی به طور اخص داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز مدل‌های ارزش‌گذاری و ارزیابی را ارائه می‌کنند و ایجاد و توسعه مدل‌های ارزش‌گذاری در حوزه‌ای دیگر به ویژه حوزه Finance انجام می‌شود. باید توجه داشت که تحلیلگری مالی و به ویژه ارزش‌گذاری سهام یک حرفه چند رشته‌ای است که از علوم مختلف برای پیشبرد اهداف خود کمک می‌گیرد و حسابداری نیز با توجه به توانایی کمی کردن رویدادها و فعالیت‌های مالی نقش و کمک مهمی در ارزش‌گذاری و ارزیابی شرکت‌ها و سهام شرکت‌ها بر عهده دارد. اما دارای محدودیت‌هایی است که به طور طبیعی تحلیلگران در زمان استفاده از اطلاعات مالی وسواس و محافظه‌کاری بیشتری به خرج خواهند داد.

یکی از محدودیت‌ها و ایرادهای وارده بر گزارش‌گری مالی، موضوع گرفتن ذخیره کاهش ارزش جهت سرفصل سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است.

با توجه به استاندارد حسابداری شماره ۱۵ ایران سرمایه‌گذاری‌هایی که تحت عنوان دارایی غیرجاری طبقه‌بندی می‌شوند، باید در ترازنامه به یکی از روش‌های زیر منعکس شود:

الف) بهای تمام شده پس از کسر هرگونه ذخیره کاهش دائمی در ارزش

ب) مبلغ تجدید ارزیابی به عنوان یک نحوه عمل مجاز جایگزین

در صورت انعکاس به مبلغ تجدید ارزیابی، مطابق استاندارد حسابداری شماره ۱۱ با عنوان حسابداری دارایی‌های ثابت مشهود، عمل می‌شود با این تفاوت که دوره تناوب تجدید ارزیابی یک سال خواهد بود.

از آنجا که سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت برای مدت طولانی نگهداری می‌شوند، ارزش بازار آنها از نظر مربوط بودن به اندازه‌گیری سود و زیان دوره، اهمیت چندانی ندارد، زیرا که مدیریت واحد تجاری قصد و یا توان آن را ندارد که این ارزش را از طریق فروش آنها متبلور سازد.

به این دلیل، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به بهای تمام شده، پس از کسر ذخیره کاهش دائمی در ارزش آن، انعکاس می‌یابد.

لازم به توضیح است که نحوه عمل انعکاس ارزش بازار سرمایه‌گذاری سریع‌المعامله بدین نحو است که ارزش آنها باید بر مبنای مجموعه (پرتفوی) سرمایه‌گذاری‌های مزبور تعیین شود و طبیعتا اخذ ذخیره کاهش ارزش نیز با توجه به کل پرتفوی سرمایه‌گذاری‌های مزبور تعیین می‌شود.لیکن در خصوص سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و سایر سرمایه‌گذاری‌های جاری، ارزش بازار تک‌تک سرمایه‌گذاری‌های مزبور با ارزش دفتری آن جهت محاسبه ذخیره کاهش ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرند و در صورتی برای سرمایه‌گذاری‌های مزبور ذخیره کاهش ارزش شناسایی می‌شود که به تشخیص مدیریت واحد تجاری کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت دائمی باشد و در صورت احراز دائمی بودن کاهش ارزش آن، ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌های مزبور بر مبنای ارزش فعلی جریان‌های آتی وجوه نقد مورد انتظار سرمایه‌گذار تعیین می‌شود.

* مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری بهمن