بازخوانیانقلاب دوم ارتباطی در بورس
نرم‌افزار معاملاتی اتوس (Atos)
بخش دوم
نوشتن در ارتباط با نرم‌افزارهای معاملاتی به ویژه نرم‌افزار توانمند و روزآمدی همانند Atos نه تنها کار ساده‌ای نیست، بلکه بسیار سخت و پیچیده است.
عباس دهقان *
بخش دوم
نوشتن در ارتباط با نرم‌افزارهای معاملاتی به ویژه نرم‌افزار توانمند و روزآمدی همانند Atos نه تنها کار ساده‌ای نیست، بلکه بسیار سخت و پیچیده است. این امر را باید به متخصصانی سپرد که در حال پیاده‌سازی و بومی‌سازی آن هستند که بدون تردید چنین گزارشی بسیار مستند و قابل اتکا و ماخذ خواهد بود. در ادامه سعی خواهد شد تا تصویری از این نرم‌افزار ارائه شود، باشد تا چنین گزارشی سهم اندکی در آشنایی بیشتر با آن در اذهان شما ایجاد کند.
واحدهای اصلی
سامانه جدید همانند هر سامانه‌ای از چند واحد اصلی تشکیل شده است. از مهم‌ترین آنها می‌توان به هسته اصلی معاملات (NSC)، کنترل بازار (SPI)، اطلاعات مرجع (RCE)، هسته معاملات توافقی (TCS)، شاخص (PFI۲)، سامانه کارگزاری (PAM)، سامانه راه دور کارگزار (Web PAM) و نظارت بر بازار (ARAMIS) اشاره کرد. در ادامه سعی خواهد شد در خصوص هر‌کدام از آنها توضیحاتی مختصر ارائه شود.
مقایسه دو سامانه
اگر بخواهیم سامانه فعلی معاملات در بورس را با سامانه جدید Atos مقایسه کنیم، می‌توان به اختصار به مواردی از این قبیل اشاره کرد.
سامانه فعلی یک سامانه از نوع متمرکز است. به این مفهوم که با استفاده از یک کامپیوتر سرویس‌دهنده مرکزی کلیه عملیات از قبیل معاملات، محاسبات، اعمال محدودیت‌های نظارتی و نقل و انتقال سهام توسط آن انجام می‌شود.
این تمرکز موجب خواهد شد که همواره کاربران آن با مشکل کند بودن سرعت سامانه مواجه باشند. اگر چه با توجه به افزایش شمار کاربران طی سال‌های اخیر، این مشکل با ارتقای سخت‌افزار تا‌حدودی حل شده است، اما این راه‌حل همیشه به عنوان یک راهکار کوتاه‌مدت جوابگو بوده و پس از مدتی با مشکل کاهش سرعت مجددا مواجه بوده‌ایم. شاید بتوان گفت که اساسی‌ترین ضعف چنین سامانه‌هایی با توجه به متمرکز بودن آنها این است که در صورت پیشامد هرگونه مشکل و اخلالی در نرم‌افزار یا سخت‌افزار، احتمال این که سامانه به طور کلی قطع شده و قابل‌استفاده نباشد، وجود دارد. به عبارتی ایجاد مشکل در یک قسمت می‌تواند کلیه عملیات توسط کاربران مختلف را مختل کند، اما ساختار سامانه Atos برمبنای Server Client است. در این‌گونه سامانه‌ها از تمرکزی به صورت آنچه در سامانه فعلی وجود دارد، استفاده نمی‌شود. به زبان ساده، سامانه Atos از چند کامپیوتر سرویس‌دهنده برای انجام عملیات خود استفاده می‌کند. اگرچه کل سامانه دارای ساختاری یکپارچه است، اما استفاده از چند سرویس‌دهنده موجب خواهد شد که عملیات مختلف به صورت مجزا از هم و در فضایی که برای آن تعریف شده، انجام شود. برای مثال در حالی که معاملات در هسته اصلی NSC در حال انجام است، واحدهای نظارتی در ARAMIS در حال کنترل عملیات و ردیابی معاملات هستند و اگر مقام ناظر بخواهد نمادی را باز یا بسته کند یا این که درصدهای نظارتی را تغییر دهد، این اعمال در سامانه در SPI انجام خواهد شد. بنابراین با توجه به این که عملیات بر روی هسته‌های متفاوت در حال انجام است، کاهش سرعت مفهومی‌نخواهد داشت. حال در نظر بگیرید بنا به دلایل مختلف قسمت ARAMIS یا SPI با مشکل روبه‌رو شود، اما در این حالت معاملات در هسته اصلی NSC در حال انجام است و کارگزاران به کار خود ادامه می‌دهند.
هسته اصلی معاملات NSC
همان‌گونه کـه از نامش پیدا است فرآیندهای اصلی معاملات در این هسته انجام می‌شود. فرآیندهایی نظیر دریافت سفارش‌های خرید و فروش، نحوه اولویت‌بندی و اجرای سفارش‌ها، تعیین قیمت حراج، انجام معامله و ارسال نتایج انجام معامله از جمله آنهاست. اولویت‌بندی سفارش‌های دریافتی در سامانه Atos همانند سامانه فعلی است. بدین ترتیب که اولویت اول با قیمت (که در قیمت‌های برابر اولویت زمان ورود سفارش) مدنظر قرار خواهد گرفت. اولویت دوم براساس منشا سفارش‌دهنده (Origin) خواهد بود. یعنی سفارش مشتریان بر سفارش متعلق به کارگزاران و بازارگردان‌ها در صورت قیمت یکسان (حتی در صورت ورود دیرتر به سامانه) در اولویت خواهد بود، اما در خصوص نحوه تعیین قیمت حراج که در‌حال‌حاضر زمانی که بازار نامتعادل می‌شود آن را به نام قیمت تعادلی می‌شناسیم، سامانه Atos با سامانه فعلی متفاوت است. در‌حال‌حاضر قیمت تعادلی به گونه‌ای محاسبه می‌شود که در آن قیمت، بیشترین حجم معامله صورت پذیرد. در صورتی که دو قیمت با چنین ویژگی وجود داشت، قیمتی که با قیمت پایانی روز قبل تفاوت کمتری داشت به عنوان اولویت دوم، قیمت تعادلی را محاسبه خواهد کرد، اما در سامانه Atos از متغیرهای بیشتری به منظور تعیین قیمت حراج استفاده خواهد شد. بیشترین حجم معامله، کمینه بودن سفارش‌های انجام نشده، فشار بازار و کمترین تفاوت با قیمت پایانی روز قبل، چهار اولویتی است که این سامانه به ترتیب مدنظر قرار می‌دهد. در خاتمه این بخش باید افزود، ماهیت سامانه Atos به گونه‌ای است که امکان ارسال همزمان اطلاعات عملیاتی که توسط کارگزاری در سامانه معاملات در حال انجام است (از قبیل ورود سفارش، سفارش‌های انجام شده و نشده) به دفاتر کارگزاری وجود دارد. به عبارتی کارگزاری می‌تواند بخش حسابداری و امور کارگزاری خود را همزمان با بازار روزآمد نماید. شایان ذکر است این امکان زمانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که چنین اجازه‌ای از طرف راهبران سامانه به کاربران داده شود.
کنترل بازار SPI
در این قسمت تنظیمات اصلی معاملات و بازار صورت خواهد پذیرفت. تنظیمات مربوط به NSC، تعیین گروه‌های معاملاتی، تنظیم جلسات بازار و حراج، باز و بسته کردن نمادها، تعیین درصدهای نظارتی از جمله مواردی است که در SPI تنظیم خواهد شـد. از ویژگی Atos در این قسمت، قابلیت گروه‌بندی نمادهای معاملاتی خواهـد بود. به این مفهوم که می‌توان ساعت معاملات نمادهای مختلف را متفاوت تنظیم نمود. برای مثال یک گروه از نمادها از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ معامله شود و گروه دیگر فقط بین ساعت ۱۰ تا ۱۱ صبح. در سامانه جدید حتی می‌توان جلسات حراج غیرپیوسته داشت. برای مثال پس از ورود سفارش‌ها و تعیین قیمت حراج، بازار ۹ تا ۱۰ صبح به معامله پرداخته و مجددا ۱۰ تا ۱۱ را به زمان ورود سفارش‌ها اختصاص داد و مجددا با تعیین قیمت حراج براساس این سفارش‌ها، از ۱۱ صبح بازار به منظور معامله مجدد گشایش یابد. به هرحال قابلیت‌های قابل تنظیم در SPI باید توسط سازمان یا شرکت بورس تعریف شود. مقام ناظر در SPI می‌تواند قابلیت انجام معامله توسط کارگزاران و معامله‌گران را مجاز یا ممنوع نماید.
همچنین در موارد خاص و از قبل پیش‌بینی شده همانند بازار معاملات BUY IN ( در صورت راه‌اندازی این گزینه) مقام ناظر می‌تواند به نیابت از کارگزار فروشنده بازار حراج را برگزار و معامله کند. این بازار در ادامه توضیح داده خواهد شد.
WEB PAM / PAM
همان‌گونه که پیش‌تر آورده شد، PAM سامانه کارگزاری است. به این مفهوم که کارگزار از طریق آن امکان ورود سفارش‌های خود را در بازارهای مختلف خواهد داشت. به زبان ساده کلیه اعمالی را که در‌حال‌حاضر کارگزار مجاز به انجام آن است یا اطلاعاتی که رویت آنها توسط کارگزاران بلامانع خواهد بود، در سامانـه Atos بـا استفاده از PAM صورت می‌پذیرد. یکی از ویژگی‌های Atos در این مبحث امکان اتصال به سامانه معاملات از طریق اینترنت (WEB) خواهد بود. به عبارتی در مکان‌هایی که امکان دسترسی کارگزاران از روش‌های متداول وجود ندارد و هزینه کردن شرکت بورس برای فراهم کردن امکان معامله به صرفه نیست، کارگزار می‌تواند پس از کسب مجوزهای لازم از طریق استفاده از اینترنت و با استفاده از نرم‌افزار WEB PAM اقدام به انجام معامله نماید، اما شاید بتوان گفت یکی از کارآمدترین ویژگی‌های Atos در این بخش که در سامانه فعلی چنین امکانی وجود ندارد، اتصال به سامانه معاملات بدون استفاده از PAM یا WEB PAM است. اگر کاربرانی که اجازه استفاده از سامانه معاملات را دارند (که در‌حال‌حاضر شرکت‌های کارگزاری محسوب می‌شوند) بتوانند براساس یکسری پروتکل‌های استاندارد که در اینترنت و شبکه وجود دارد، نرم‌افزاری را طراحی نماید، می‌توانند از این امکان استفاده نمایند.
* مدیرعامل کارگزاری اردیبهشت ایرانیان
ارسال نظر