گارو هوانسیان‌فر*

همانطور که در نوشته‌های قبلی درج کرده‌ام، این سری نوشتارها در رابطه با هیچ موسسه حسابرسی در داخل کشورمان نیست و تنها در رابطه با موسسات حسابرسی خارج از مرزهای کشورمان است. در این نوشتار می‌خواهم در مورد مشارکت شرکا در فعالیت‌های خارج از موسسه بحث کنم و اینکه آیا این مشارکت‌ها می‌تواند اعتبار یک موسسه حسابرسی را بالا ببرد.

یکی از این فعالیت‌ها تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی است. تدریس شرکای یک موسسه حسابرسی در دانشگاه‌ها (البته دانشگاه‌های معتبر) باعث می‌شود که معلومات حرفه‌ای آنها به روز بماند. مدرس مجبور است قبل از اینکه وارد کلاسی شود، قبلا موضوع مورد بحث آن جلسه را کاملا مطالعه کرده باشد. بعضی مواقع تدریس در یک جا ممکن است هیچ امتیازی برای یک مدرس محسوب نشود. این در حالتی اتفاق می‌افتد که آن مدرس برای مثال، جزوه‌های دوران دانشجویی خود را عینا تدریس (تکرار) کند، یا کتابی که ۵۰ سال قبل چاپ شده و خود او آنرا در دوران دانشجویی مطالعه کرده، عینا به دانشجویان خود تدریس کند یا از کتاب‌های جزوه‌ای (جزوه‌هایی که با جلدهای زرق و برق دار مجلد شده‌اند) که مطالب بسیار ساده و پیش پا افتاده به طور بسیار سطحی و با عمق کمتر از یک میلیمتر در آن بحث شده، برای تدریس استفاده کند. چنین مدرسی به ظاهر در محلی برای مثال مراکز علمی و آموزشی تدریس می‌کند، ولی تدریس او هیچ ارزش حرفه‌ای ندارد و می‌توان گفت که یک عده دانشجو را هم از مسیر درست مطالعاتی منحرف می‌سازد.

تدریس برای بعضی از افراد یک کار جانبی بوده که مطالبی را عینا از ترمی به ترم بعد تکرار می‌کنند و نظر به اینکه از مطالب روز دور هستند، مجبورند مطالب منسوخ شده را سر کلاس‌ها مطرح کنند و آخر ترم هم یک امتحان (به اصطلاح امتحان) از دانشجویان بعمل آورند و برای اینکه مشکلی برای آنها به‌وجود نیاید، نمرات عالی به دانشجویان بدهند و ترم را به پایان برسانند. البته این افراد اندک، تدریس را به این خاطر انجام می‌دهند تا در محل کار یا نزد این و آن مطرح کنند که در فلان جا تدریس می‌کنند.

تدریس کار بسیار خوبی است زیرا شخص خود را با معلومات روز بهنگام ساخته و از کلیه تغییرات در رشته خود با خبر می‌شود. برای این منظور، او باید آخرین کتب معتبر چاپ شده در رشته خود را مطالعه و آنها را در کلاس‌های درس مطرح کند. کسی که مطلبی را سال‌ها قبل به اصطلاح یاد گرفته و آن را به صورت طوطی وار در کلاس‌ها تکرار می‌کند، تدریس او چه ارزشی از نظر حرفه‌ای و برای دانشجویان دارد. یک مدرس خوب باید نخست از نظر معلومات کاملا به روز باشد، از آخرین تغییرات در رشته خود آگاه باشد و کتاب‌های خوب و معتبر و نه ساده را به دانشجویان پیشنهاد کند تا سطح معلومات آنها بالا رود. متاسفانه بعضی از مدرسین برای سادگی کار خود و برای اینکه زحمت مطالعات مطالب جدید را نداشته باشند، کتاب‌های جزوه‌ای بسیار ساده را به دانشجویان پیشنهاد می‌کنند تا مبادا دانشجویی مطلبی را از کتاب پیدا و آنرا سر کلاس مطرح کند و آنها به دلیل کمی معلومات، قادر به پاسخ دادن به آنها نباشند. به مدرسین محترم پیشنهاد می‌کنم. به دانشجویان خود کتب معتبر معرفی کنند. کتبی را که در رشته حسابرسی یا حسابداری یا مدیریت معرفی می‌کنند، حتما از معلومات مترجمین یا مولفین آنها آگاهی کامل داشته باشند. برای مثال، کتب حسابرسی از نظر ترجمه و تالیف در رشته حسابداری از همه مطالب سخت‌تر است. کسی که چنین مطالبی را ترجمه یا تالیف می‌کند، باید به رشته حسابرسی علمی و عملی تسلط کامل داشته باشد.

صرف اینکه زبان خارجی یک شخص درحد خوبی است، به آن معنی نیست که او می‌تواند یک کتاب حسابرسی را ترجمه یا تالیف کند. با تجربه زیادی که در امر تالیف کتب حسابرسی و حسابداری دارم، به این نتیجه رسیده‌ام که در استفاده از کتب معتبر خارجی مجبورم که خود مطلب نوشته شده را از لحاظ فنی کاملا درک کنم تا بتوانم آنها را به زبان قابل فهم حسابداری یا حسابرسی به زبان فارسی بنویسم و تنها تسلط به زبان خارجی برای این امر به هیچ وجه کافی نیست. در غیر این صورت، کسی که فقط زبان خارجی را خوب می‌داند و احتمالا حتی مدرک دکترا در این رشته دارد، لزوما نمی‌تواند کتاب‌های تخصصی علمی را ترجمه کند. چنین افرادی بهتر است کتاب‌های رمان ترجمه کنند و دانشجویان را از مسیر درست مطالب حرفه‌ای خارج نکنند.

یکی از وظایف مدرسین محترم مطالب حرفه‌ای این است که در انتخاب کتاب‌هایی که برای مطالعه به دانشجویان پیشنهاد می‌کنند، سابقه علمی و عملی مترجمین یا مولفین آن کتاب‌ها را خوب بررسی کنند و تنها هر کتاب حرفه‌ای که توسط افراد غیر‌حرفه‌ای ترجمه یا تالیف شده است، به دانشجویان معرفی نکنند و اگر کسی روی جلد کتاب برای مثال می‌نویسد «دکتر ....»، تحقیق کنند که دکترای او در چه رشته‌ای است، شاید در رشته خزندگان مناطق کویری!

کلام آخر و نتیجه‌گیری: تدریس شرکای یک موسسه حسابرسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و به‌روز و به هنگام بودن آنها از مطالب روز (نه مطالب ۴۰ یا ۵۰ سال قبل) در بالا بردن اعتبار یک موسسه بسیار مفید است.

در نتیجه، در تعیین معتبر بودن یک موسسه حسابرسی، اگر شریکی یا شرکای آنها در دانشگاه‌ها یا مراکز علمی دیگر تدریس می‌کنند، باید به مواردی از قبیل اینکه چه مطالبی را تدریس می‌کنند، چه کتاب‌هایی را به دانشجویان معرفی می‌کنند، تا چه حدی با مطالب حرفه‌ای روز آشنایی دارند و... توجه خاص کرد.

صرف اینکه کسی به کلاسی می‌رود و مطلبی را طوطی‌وار مطرح می‌کند، بدون اینکه عمق آن مطالب را درک کرده باشد، از نظر دادن امتیاز به آن شریک یا شرکا از نظر تدریس در محلی، به هیچ وجه کافی نیست. برای مثال، با وجود این همه کتاب در رشته‌های حسابرسی و حسابداری، چرا مدرسی باید جزوه بگوید؟ جزوه را باید از سیستم درسی خارج کرد، مگر اینکه در مورد مطلب خاصی کتابی وجود نداشته باشد که حداقل در رشته‌های حسابرسی و حسابداری نمی‌توان چنین ادعایی کرد. سری به مقابل دانشگاه تهران در خیابان انقلاب و خیابان‌های فرعی آن بزنید. از تعداد کتاب‌های چاپ شده در این رشته تعجب خواهید کرد. در بین این کتاب‌ها، کتاب‌های معتبر بسیاری را می‌توان یافت.

از خوانندگان گرامی می‌خواهم که به لیست اولیه‌ای که از اسامی موسسات حسابرسی معتبر (البته از نظر خودشان) مراجعه کنند و ببینند که آیا این لیست نیاز به تعدیلات دارد؟

از مسوولان‌ محترم در سازمان بورس و اوراق بهادار هم درخواست دارم که مطالب مطرح شده در این نوشتار و شش نوشتار قبلی و نوشتارهای بعدی را که همگی در مورد «موسسات حسابرسی معتبر» است، در صورت امکان در درجه‌بندی و ارزیابی موسسات حسابرسی مد نظر قرار دهند.

* عضو پیوسته انجمن حسابداران خبره مدیریت انگلستان حسابداران خبره مدیریت جهانی