سنا- همایش یک‌روزه «نقش موسسات رتبه‌بندی اعتباری در اقتصاد»، امروز چهارشنبه، یکم آذر همزمان با سالروز تصویب قانون بازار اوراق بهادار، باحضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و سایر مدیران ارشد اقتصادی، در محل هتل اسپیناس تهران برگزار می‌شود. معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس با اشاره به تعیین ریسک اعتباری شرکت‌ها از سوی موسسات رتبه‌بندی اعتباری، در پی دریافت کارمزدی و انتشار نتیجه آن برای عموم سرمایه‌گذاران گفت: سرمایه‌گذاران می‌توانند از گزارش‌هایی که این موسسات منتشر می‌کنند، برای تصمیم‌گیری استفاده کنند، علاوه‌بر آن خود شرکت‌ها هم می‌توانند نقاط ضعف خود را شناسایی و ریسک خود را کاهش دهند. همچنین اگر موسسات ریسک شرکت را شناسایی و اعلام کنند، شرکت‌های ایرانی می‌توانند از بازارهای جهانی برای تامین مالی استفاده کنند.

محسنی با اشاره به اقدام سازمان بورس در تدوین مقررات این نهاد مالی، افزود: هم‌اکنون پیش‌نویس این مقررات در حال تدوین است و تا انتهای امسال مقررات نهایی شده و از اوایل سال آینده هم اعلام می‌شود تا اشخاصی که از بخش خصوصی تمایل به راه‌اندازی‌ این موسسات دارند، درخواست‌های خود را به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال کنند.

وی با اشاره به زمان‌بر بودن دریافت مجوز و شروع به کار موسسات رتبه‌بندی، گفت: احتمالا این موسسات از نیمه دوم سال آینده فعالیت خود را آغاز می‌کنند.

او هدف از برگزاری همایش «نقش موسسات رتبه‌بندی اعتباری در اقتصاد» اعلام شکل‌گیری چنین موسساتی در کشور عنوان کرد که در این همایش مزایای و فواید آنها برای صنعت مالی تشریح خواهد شد تا پس از راه‌اندازی، نقش مهم آنها در اقتصاد تبیین شده باشد.

انعقاد قرارداد با پاکستان

معاون سازمان بورس با اشاره به تصمیم این سازمان در استفاده از تجربیات سایر کشورها در مراحل تدوین مقررات این موسسات اظهار داشت: به همین منظور از جدیدترین مقرراتی که در کشورهای دیگر تدوین شده، استفاده شد، به ویژه مقرراتی که بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ اصلاح شد، چراکه سازمان بورس در نظر دارد تا مقررات تدوین شده، متناسب با قوانین بین‌المللی باشد.

معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین به اقدام این سازمان در دعوت به همکاری از چند موسسه بین‌المللی اشاره کرد که از میان آنها، یک موسسه مطرح پاکستانی به نام «پاکرا» انتخاب شد که امروز در حاشیه همایش، تفاهم نامه همکاری میان آنها امضا و به صورت رسمی، مبادله می‌شود.

وی در پایان تاکید کرد: سرمایه‌گذاران باید به مقوله ریسک توجه داشته باشند، زیرا با افزایش ریسک، باید بازدهی و نرخ سود هم افزایش یابد. این در حالی است که هم‌اکنون اوراق مشارکتی که ازسوی نهادهای مختلف منتشر می‌شود، ریسک‌های متفاوتی دارد، اما نرخ سود همه آنها یکسان است و این به معنای آن است که بازار تامین مالی در این زمینه کمتر پیشرفت کرده است.

همچنین مدیرعامل سابق فرابورس نیز به تسهیل بررسی صلاحیت خریداران در معاملات بلوکی با راه‌اندازی موسسات رتبه‌بندی اشاره کرد.

مصطفی امیدقائمی درخصوص مزیت‌های راه‌اندازی موسسات رتبه‌بندی در بازار سرمایه به جای خالی این موسسات در بازار سرمایه ایران اشاره کرد که با مشخص شدن رتبه اعتباری شرکت‌ها و نهادهای مالی در بازار سرمایه، بسیاری از مشکلات بازار برطرف خواهد شد.

به گفته قائمی، با اعلام رتبه‌بندی شرکت‌ها و نهادهای مالی، می‌توان به راحتی صلاحیت خریداران را در معاملات عمده بررسی کرد.

وی ادامه داد: با اعلام رتبه اعتباری، توان مالی، منابع و صلاحیت خرید و توان پرداخت اقساط مشخص می‌شود و مشکلاتی که از این دست در معاملات عمده وجود دارد به راحتی برطرف می‌شود.

مدیرعامل سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی نفت راه‌اندازی موسسات رتبه‌بندی را برای تامین مالی شرکت‌ها نیز لازم دانست تا به این واسطه نوع تسهیلات قابل ارائه به شرکت‌ها براساس رتبه اعتباری آنها مشخص شود.

قائمی ادامه داد: شرکتی که رتبه اعتباری بالایی دارد از تسهیلات ارزان‌تری می‌تواند استفاده کند.

وی تصریح کرد: راه‌اندازی موسسات رتبه‌بندی مستقل در بازار سرمایه، می‌تواند به توسعه، شفافیت و افزایش عمق بازار کمک کند.

کاربرد موسسات رتبه‌بندی چیست؟

از سوی دیگر معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار هم با اشاره به نقش موسسات رتبه‌بندی در بازارهای سرمایه گفت: بازار سرمایه در کنار بازار پول یا همان سیستم بانکی، امکان تامین مالی را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند، البته از آنجا که بانک‌ها به منابع عمومی دسترسی دارند، این تامین مالی در سطح گسترده‌تری انجام می‌شود.

سعیدی لزوم افزایش تامین مالی شرکت ها از طریق بازار سرمایه به منظور تبدیل اقتصاد ایران از حالت بانک پایه به بازار پایه تاکید کرد: البته این موضوع به معنای از بین رفتن سیستم بانکی نیست، بلکه یک تعادلی بین این دو نهاد ایجاد می‌شود.

عضو هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه ابزارهای تامین مالی در سیستم بازار سرمایه چند دسته هستند، گفت: برخی از این ابزارها، آنهایی هستند که شامل مالکیت دارنده اوراق بهادار هستند (مانند سهام) و بعضی از انواع اوراق بهادار بدون ایجاد مالکیت به تامین مالی شرکت‌ها کمک می‌کنند، از جمله ابزارهایی که دارای درآمد ثابت هستند، مانند اوراق اجاره که در بورس ایران نیز وجود دارند.

وی با اشاره به اینکه شرکت‌ها هنگام استفاده از این اوراق متعهد می‌شوند، سود ثابتی را که بر اساس بررسی‌های شرعی است، به سرمایه‌گذاران بپردازند، ابراز کرد: حال این سوال پیش می‌آید که آیا شرکت توان پرداخت این سود را در زمان بازپرداخت دارد یا خیر.

معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار با طرح این سوال که چه کسی باید به این سوال پاسخ دهد، ادامه داد: همه افراد زمان، تخصص یا حتی اجازه قانونی انجام چنین کاری را ندارند که مسائل‌ شرکت‌ها را به صورت ریز مورد بررسی و تحلیل قرار دهند تا مشخص شود که شرکت توان بازپرداخت اصل پول و سودهای متعهد شده را دارد؟

او با اشاره به اینکه موسسات رتبه‌بندی، شرکت‌ها را به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌دهند، اظهار کرد: وضعیت بازار محصولات شرکت‌ها، وضعیت تولید، استراتژی‌های آینده، وضعیت مالی، استراتژی‌های مالی در گذشته و آینده و موارد جزیی بسیار دیگری توسط موسسات رتبه‌بندی تجزیه و تحلیل می‌شود.

وی تصریح کرد: نکته بسیار مهم وجود چنین موسساتی برای بازار پول و بازار سرمایه این است که شرکت‌ها را مجبور می‌کند تا به قول خود عمل کنند، چراکه اگر یک بار به تعهد خود عمل نکنند، رتبه شان تضعیف شده و برای تامین مالی در بازار سرمایه به هزینه بالاتری نیاز دارند.

دکتر سعیدی با اشاره به عدم پایبندی برخی شرکت‌ها به تعهدات خود گفت: از آنجا که موسسه رتبه‌بندی فعالی وجود ندارد و همچنین نرخ سود شرکت تابعی از وضعیت اعتباری نیست، دفعات بعد هم شرکت اوراقی را با همان نرخ منتشر می‌کند. در حقیقت رفتار اعتباری تاثیری در نرخ سود ندارد.

معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر دشوار بودن استقلال این موسسات، مقررات و نظارت بر این موسسات را یکی از عوامل بحران سال ۲۰۰۸ در بازارهای اروپایی و آمریکایی عنوان کرد، به طوری که برخی از موسسات برای ابزارها یا شرکت‌هایی که رتبه‌های خوبی نداشتند، رتبه‌های مناسبی اعلام کردند.

سعیدی از موسسات رتبه‌بندی به عنوان حلقه مفقوده تامین مالی در بازار سرمایه نام برد و اظهار امیدواری کرد که این موسسات در کنار شرکت‌های تامین سرمایه راه‌اندازی شده و به جایگاه خود دست یابند.