رییس سازمان بورس در بازدید از «دنیای اقتصاد» مطرح کرد
چهار سناریو برای راه‌اندازی موسسات رتبهبندی
عکس: دنیای اقتصاد، آکو سالمی در بازدید رییس سازمان بورس از «دنیای اقتصاد» مطرح شد
چهار سناریو برای راه‌اندازی موسسات رتبهبندی
گروه بورس- مجید اسکندری: بالاخره رییس سازمان بورس و اوراق بهادار هم به دنیای اقتصاد آمدو از پرمخاطب‌ترین روزنامه بورسی کشور دیدن کرد.
دکتر علی صالح‌آبادی در شرایطی از بخش‌های مختلف دنیای اقتصاد بازدید کرد که این رسانه توانسته است در مدت ۱۰ سال فعالیت خود به روزنامه برگزیده سرمایه‌گذاران بازارهای مالی تبدیل شود. روزنامه‌ای که به اعتقاد صریح مدیرمسوولش همواره از ورود به حوزه سرمایه‌گذاری پرهیز کرده است.
از دیدگاه صالح‌آبادی، دنیای اقتصاد روزنامه‌ای است که همه حوزه‌های مرتبط با بازار سرمایه را پوشش می‌دهد و بی‌طرف بودن و مستقل بودن این روزنامه در بازار سرمایه مساله‌ای است که از نگاه دقیق و هوشمند سرمایه‌گذاران مخفی نمانده است.
رییس «سازمان» بر این باور است که بازار سرمایه در حال توسعه است و مطبوعات در این فرآیند نقش موثری را ایفا کرده‌اند.
اما بالاترین مقام نظارتی بازار سرمایه در خلال بازدید سه ساعته خود از روزنامه دنیای اقتصاد یک خبر مهم داشت و آن اینکه راه‌اندازی موسسات رتبهبندی در دستور کار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد و این سازمان در حال بررسی سناریوهایی برای راه‌اندازی این نهادهای مالی در کشور است. از نظر صالح‌آبادی موسسات رتبهبندی پیچیده‌ترین نوع نهادهای مالی هستند که برنامه راه‌اندازی آن در ایران روی میز بورس است و البته تشکیل این موسسات خاص در ایران دارای سناریوهای مختلفی است، از جمله اینکه این موسسات به شکلی کاملا دولتی دایر شوند و ساختار دولتی داشته باشند، یکی دیگر اینکه شرکت‌های بین‌المللی برای امر رتبهبندی به ایران بیایند، همچنین گزینه سوم این است که موسسات رتبهبندی به صورت داخلی و در واقع با شرکای داخلی دایر شوند؛ البته سازمان بورس سناریوی دیگری را هم در دستور کار دارد و آن اینکه این موسسات رتبهبندی از سوی ۴ بورس فعال در کشور از جمله بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی در کشور دایر شوند. اما آنچه از نظرتان می‌گذرد مشروح گفت‌وگوی هیات تحریریه روزنامه با علی صالح‌آبادی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در حین بازدید از دنیای اقتصاد است که شاید بخش موسسات رتبهبندی مهم‌ترین قسمت آن باشد.
آنچه توانسته‌ایم...
علی صالح‌آبادی در نشست مفصل خود با مدیران دنیای اقتصاد، بخشی از کارنامه خود و همکارانش را در سازمان بورس و اوراق بهادار بازخوانی کرد.
او به فرآیند رتبهبندی کارگزاران بورس اشاره کرد و از وضع استانداردهایی برای رتبهبندی کارگزاران گفت که کارگزاران سعی کردند وضعیت خود را با آنها تطبیق دهند.
استانداردها و معیارهایی که با گذشت زمان، سخت‌تر و دشوارتر شد، اما در ارزیابی سال ۹۰، تعداد ۴۶ کارگزار از ۱۰۸ کارگزار رتبه الف را دارا شدند و در حال حاضر ۷۰ کارگزار رتبه الف، ب و ج را دارند و قرار است تنها دارندگان رتبه الف وارد معاملات بورس انرژی شوند.
صالح‌آبادی با اشاره به وضعیت و تعداد کارگزاران بورس مالزی گفت: در بورس مالزی ۳۵ کارگزار وجود دارد، در حالی که ارزش معاملات آنها پنج برابر معاملات بورس ما است، زیرا شرکت‌های کارگزاری آنها بسیار بزرگ و با کارکردهای متنوع هستند.
وی افزود: بر این اساس تصمیم گرفته شد مجوز جدیدی برای کارگزاری صادر نشود و شرکت‌های کارگزاری موجود، رشد و ارتقا یابند که در این فرآیند توسعه کارگزاری‌ها اتفاق افتاد و حدود ۳۰ کارگزار سهم خود را واگذار کردند، زیرا نمی‌توانستند توسعه یابند.
انقلاب در بورس
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به سوال یکی از مدیران روزنامه درخصوص معاملات آنلاین گفت: تا قبل از راه‌اندازی سیستم آنلاین تریدینگ، مشتری با تماس تلفنی با کارگزار سفارش خرید و فروش می‌داد و ممکن بود در صورت متضرر شدن، کارگزار را مقصر بداند یا زیر بار سفارش داده شده نرود که در این حالت کارگزار باید خسارت را پرداخت می‌کرد و این به نوعی بی‌اعتمادی در بازار را به دنبال داشت.
صالح‌آبادی معاملات آنلاین را از قول یکی از فعالان بازار، «یک انقلاب در بورس» خواند و ادامه داد: راه‌اندازی سیستم «کال سنتر» نیز توانسته است موجبات اعتمادسازی در بازار را فراهم آورد، زیرا مکالمات میان کارگزار و سرمایه‌گذار در آن ضبط می‌شود و در هیات داوری قابل استناد است.
وی درباره مسولیت کارگزاران در قبال معاملات آنلاین گفت: مسوولیت تسویه معاملات، پولشویی، دستکاری قیمت و... با کارگزار است از طرف دیگر کارگزار نرم‌افزار معاملات را خریده و بهای پشتیبانی آن را نیز پرداخت می‌کند، زیرا باید مشتریانش حفظ شوند.
سخنگوی سازمان بورس با اشاره به اینکه معاملات آنلاین از لحاظ ارزش ۱۵ درصد و از لحاظ دفعات ۳۵ درصد معاملات بورس را تشکیل می‌دهند، گفت: به دلیل اعتراض برخی کارگزاران به ماهیت شرکت‌های نرم‌افزاری موجود، کانون کارگزاران درصدد تاسیس شرکتی به نام «سگال» است که از طرف همه کارگزاران تشکیل خواهد شد و نرم‌افزار آنلاین تریدینگ را تهیه خواهد کرد.
تحولات هفت‌ساله
«شما هفت سال است که در جایگاه بالاترین مقام نظارتی بازار سرمایه قرار دارید، با نگاهی کلی، به تحولات مهم این بازار اشاره‌ای داشته باشید.»
صالح‌آبادی در پاسخ به این گفتار خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: در سال ۸۳ که قانون بازار در حال تدوین بود، کارگروهی در مرکز پژوهش‌های مجلس تشکیل شد که من نیز عضو آن بودم و با بررسی مواد قانون، سعی داشتیم این قانون با استانداردهای روز متناسب باشد. حتی لایحه اولیه که در سال ۷۸ پیشنهاد شده بود، ساختارش را تغییر دادیم، زیرا ایرادهای بسیاری داشت و در سال ۸۳ کل لایحه را بازنگری کردیم و نظر مرکز پژوهش‌ها، تصویب یک قانون جامع و خوب بود که پس از تصویب، اجرای آن بر عهده من گذاشته شد.
وی ادامه داد: تغییر ساختار در یک سازمان کار ساده‌ای نیست، زیرا باید قراردادهای جدیدی را حاکم می‌کردیم. در آن مقطع و در سازمان کارگزاران بورس، کارگزاران عنوان می‌کردند بورس باید مال ما باشد و در ساختار جدید ما باید سهامدار اصلی باشیم. از سوی دیگر شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز در جلساتی که با من داشتند اظهار می‌کردند ما سرمایه‌گذار هستیم و کارگزاران عامل ما هستند پس بورس باید مال ما باشد. در این میان سهامداران حقیقی نیز مدعی مالکیت بورس بودند.
صالح‌آبادی سپس گفت: براساس مطالعات و بررسی‌ها بر روی ساختار دیگر بورس‌های جهان به این جمع‌بندی رسیدیم که کارگزاران به میزان ۴۰ درصد، شرکت های سرمایه‌گذاری به میزان ۴۰ درصد و سرمایه‌گذاران حقیقی نیز به میزان ۲۰ درصد در تشکیلات جدید سهیم شوند که این پیشنهاد به شورای بورس ارائه شد.
وی ادامه داد: در آن موقع هیچ کدام از بورس‌های منطقه خصوصی نشده بودند. سپس بحث سرمایه شرکت مطرح شد و برخی سرمایه ۱۵۰ میلیارد تومانی را مناسب شرکت بورس می‌دانستند، اما ما ۱۰ درصد این میزان را به عنوان سرمایه تصویب کردیم، زیرا قرار نبود با ۱۵۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کنیم.
صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: ما تلاش می‌کردیم در روند تشکیل شرکت بورس، منافع هیچ گروهی به خطر نیفتد و همواره انسجام مداوم و البته مدیریتی بین همه مجموعه‌ها وجود داشته باشد و همین اتفاق نیز افتاد که به نظر من این یک سرمایه اجتماعی عظیم است که باید حفظ شود.
وی تاکید کرد: اعتماد به مجموعه بازار سرمایه، سرمایه‌ای است که با صداقت شکل گرفته و موتور رشد بازار سرمایه بوده است.
صالح‌آبادی تشکیل بورس‌ها و کانون‌ها را از دیگر اقدامات توسعه‌ای بازار خواند و توضیح داد: توسعه بازار نیازمند زیرساخت‌های قانونی است. قانون بازار در سال ۸۴ تصویب شد، اما در توسعه ابزارها به این نتیجه رسیدیم که هنوز مشکل قوانین داریم زیرا قانون تجارت و قانون مالیات‌ها به موازات قانون بازار حرکت نکرده است، بنابراین اگر ابزاری طراحی می‌شد که با سایر ابزارها متناسب نبود به دلیل نداشتن قابلیت رقابت، حذف می‌شد.
وی یادآور شد: در حال حاضر بیش از سه هزار صفحه مقررات داریم و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مختلفی برای اجرای قانون ارائه شده است.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار توسعه فناوری اطلاعات را بستری برای توسعه بازار خواند و گفت: بازار سرمایه تنها در بستر IT توسعه پیدا می‌کند که در این بخش کارهای خوبی انجام شده است که از آن جمله سامانه جدید معاملات و آنلاین تریدینگ است که در جذب مردم به بازار سرمایه موثر بوده و ما همواره سعی کرده‌ایم به گونه‌ای عمل کنیم که مشتری و کارگزار دسترسی یکسانی به بازار داشته باشند و در موقعیت برابری قرار گیرند.
صالح‌آبادی سپس به توسعه ابزارهای معاملاتی اشاره کرد و گفت: ابزارهای جدید معاملاتی مانند اوراق مشارکت، صکوک، اوراق تسهیلات مسکن، فیوچرز و همچنین توسعه نهادها از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی دیگر از توسعه‌های رخ داده در بازار سرمایه محسوب می‌شود.
وی یادآور شد: به غیر از چهار بورس موجود، بورس دیگری مجوز نخواهد گرفت و بورس‌های دیگر، در درون بورس‌های موجود، ایجاد خواهد شد.
سخنگوی بورس در پاسخ به سوال خبرنگار دنیای اقتصاد درخصوص سهم قانونی زیرساخت‌ها در توسعه بازار سرمایه گفت: اولین بستر زیرساخت توسعه بازار سرمایه، قانون است اما ممکن است هر فردی یک جور قانون را اجرا کند.
سناریوهای راه‌اندازی موسسات رتبهبندی
وی درخصوص راه‌اندازی موسسات رتبهبندی در بازار سرمایه کشور گفت: ما پیش از این خودمان رتبهبندی کارگزاران را انجام دادیم و گفتیم یک کارگزاری باید دفتر اداری، سرمایه، نیروی گواهینامه‌دار، سیستم حسابداری مناسب، سایت اینترنتی، بایگانی منظم، سیستم‌های IT، تعداد مشخص مشتریان و... داشته باشد که اینها از جنس نظارت است و رتبهبندی مورد نظر ما به این شکل است.
صالح‌آبادی ادامه داد: در حال حاضر موسسات بین‌المللی فیچ، اس‌اند‌پی و موویز، کار رتبهبندی و ارزیابی ریسک کشورها را انجام می‌دهد و هم به شرکت‌ها و هم به اوراق بهادار رتبه اعتباری می‌دهند. اما در ایران، ما به دلیل پیچیده بودن این نهادها و وجود تضاد منافع بالا در آنها دیر به سراغ این مقوله رفتیم. از سوی دیگر نهادهای رتبهبندی در کشورها محدودند و باید بی‌طرف باشند. علاوه بر این پیچیدگی‌ها، باید دانست که رتبهبندی زمانی اثر خود را نشان می‌دهد که نرخ اوراق، متغیر باشد و در این شرایط است که معنی پیدا می‌کند.
بنابراین این بحث از سال گذشته که نرخ‌ها شناور شد مطرح شد و مطالعات ما نیز از سال گذشته آغاز شد و حدود ۴۰ صفحه مقررات پیشنهادی ارائه شده است.
وی ادامه داد: برخی موسسات رتبهبندی خارجی از جمله یک موسسه پاکستانی و یک موسسه چینی علاقه‌مند به همکاری با ما هستند.
صالح‌آبادی درخصوص وجود ظرفیت پذیرش رتبهبندی در کشور گفت: ما هنوز در حال مطالعه و بررسی هستیم و به هر حال باید از یک جایی شروع کنیم و کار خودمان را انجام دهیم. به این منظور نقطه شروع برگزاری یک همایش در روز چهارشنبه است که مردم با این مقوله آشنا شوند. از سوی دیگر انجام رتبهبندی توسط شرکت‌های داخلی یا خارجی باید به تصویب شورای بورس برسند و در این زمینه رویکردهای متفاوتی وجود دارد اما به هر جمع‌بندی که برسیم آن را به نظرسنجی خواهیم گذاشت.
به گفته وی، راه‌اندازی موسسات رتبهبندی در ایران دارای ۴ سناریو است: یکی اینکه این نهادهای مالی به صورت کاملا دولتی اداره شوند یا اینکه شرکت‌های بین‌المللی برای راه‌اندازی این نهادهای مهم و پیچیده به ایران بیایند و در نهایت راه‌اندازی موسسات رتبهبندی با شرکای داخلی است. حال آنکه در این بین بورس به سناریوی چهارمی هم فکر می‌کند و آن اینکه موسسات رتبهبندی توسط بورس‌های فعال در کشور شامل بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس انرژی و بورس کالا تشکیل شوند. مقام نظارتی بازار سرمایه در برابر سوال دبیر گروه بورس دنیای اقتصاد که پرسید آیا امیدی به راه‌اندازی موسسات رتبهبندی در ایران وجود دارد، آن هم در شرایطی که نمی توان در مورد برخی از بنگاه‌های اقتصادی در کشور اظهارنظر عیان و مشخصی داشت، گفت: این هم جزو مشکلاتی است که ما به آن فکر کرده‌ایم و به همین دلیل هم در شرایط کنونی نمی‌توانیم اعلام کنیم که این موسسات کی و چگونه در ایران راه‌اندازی می‌شوند، ولی به هر حال ما باوجود سناریوهای موجود و پیش‌رو به راه‌اندازی این نهادهای مالی فکر می‌کنیم.
وی در برابر پرسشی دیگر مبنی بر اینکه آیا تا پایان فعالیت دولت دهم موسسات رتبهبندی راه‌اندازی خواهند شد، گفت: تلاش ما برای انجام این کار به طور جدی ادامه دارد، اما در حال حاضر نمی‌توان تاریخ دقیقی را اعلام کرد.
شاخص قیمت گمراه‌کننده است
صالح‌آبادی در ادامه گفتار خود درباره وضعیت جاری بازار سرمایه کشور و توصیه به سرمایه‌گذاران برای تداوم حضور در بازار گفت: آنچه برای ما مهم است این است که فضای بازار، رقابتی، شفاف و منصفانه شود.
واقعیت این است که سرمایه‌گذاران بازدهی مختلفی از بازار کسب می‌کنند. برخی دید بلندمدت دارند و برخی از نوسانات سهام سود می‌برند، اما باید دانست که بازار سرمایه همواره جذابیت‌های خود را دارد و تحت هر شرایطی از نقدشوندگی خوبی برخوردار است و همه تلاش ما نیز حفظ نقدشوندگی بوده، حتی در شرایطی که شاخص پایین آمده است.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما درباره برنامه سازمان برای احیای شاخص قیمت در کنار شاخص بازدهی و قیمت گفت: به نظر من شاخص قیمت گمراه‌کننده است، زیرا در کشور ما درصد تقسیم سود بالا است (حدود ۸۰ درصد) در حالی که P/E بازار ما پایین است، اما در کشورهای دیگر P/E بالا است و درصد تقسیم سود پایین. به عنوان مثال اگر سهمی ۱۰۰ تومان EPS داشته باشد با میانگین P/E ما (پنج) قیمت سهم در بورس ما ۵۰۰ تومان می‌شود، اما در بورسی دیگر با همین EPS اگر P/E ۱۵ باشد، قیمت سهم ۱۵۰۰ تومان خواهد شد.
در بورس ما با قیمت سهم ۵۰۰ تومانی،۸۰ تومان سود توزیع می‌شود، اما در کشورهای دیگر با قیمت سهم ۱۵۰۰ تومان فقط ۳۰ تومان سود توزیع می‌شود. چراکه سیاست تقسیم سود در کشور همچنان توزیع سود حداکثری است.
وی یادآور شد: من خود مخالف تقسیم سود زیاد هستم و معتقدم سود باید در دل شرکت بماند و شرکت بزرگ شود تا سهم ارزشمند شود و سهامدار از فروش سهم خود منتفع شود. وی در ادامه گفت: در صورتی که بورس اوراق بهادار تهران براساس تقاضای جامعه سهامداری در فکر راه‌اندازی شاخص قیمت باشد، می‌تواند این کار را انجام دهد، اما در نهایت ما اعتقادی به دقیق بودن شاخص قیمت نداریم.
صالح‌آبادی در ادامه از بخش‌های مختلف روزنامه دنیای اقتصاد از جمله بخش فنی و تحریریه بازدید کرد و درخصوص همکاری‌های مشترک بین سازمان متبوع خود و دنیای اقتصاد برای ارتقای اطلاع‌رسانی قول همکاری داد.
عکس: آکو سالمی
ارسال نظر