گروه بورس - بحث تعهد پذیره‌نویسی از سوی شرکت‌های تامین سرمایه در زمان عرضه بانک ملت آنچنان قوت گرفت که همگان منتظر عرضه این بانک با تعهد پذیره‌نویسی تا روزهای پایانی بودند.

اما نه تنها این اتفاق با عدم ابلاغ از سوی وزیر اقتصاد رخ نداد بلکه عرضه این بانک برمبنای قیمت ارزشگذاری شده به نوعی با شکست مواجه شد.
در شرایطی که شنیده ها حکایت می‌کرد قیمت مدنظر سازمان خصوصی‌سازی برای عرضه اولیه بانک ملت 103تومان اعلام شده بود، بانک ملت با ارزشگذاری صورت گرفته از سوی تامین سرمایه امین در قیمت هر سهم 105تومان عرضه شد. هرچند عرضه بانک ملت با توجه به نحوه فروش بلوک 5درصدی که در یک روز به فروش نرفت و در نهایت هم از سوی صندوق‌های مختلف خریدرای شد، گویای این است که بازار در هر دو قیمت تمایل چندانی برای خرید بانک ملت نشان نمی‌داد.
این درحالی است که محمد آرام بنیار در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما، از تفاوت درتعیین قیمت سهم به هنگام ارزشگذاری سهام شرکت و خرید سهام به روش تعهد پذیره‌نویسی خبر داد و گفت: ارزشگذاری سهم بانک ملت را براساس دارایی‌ها و ارزش ذاتی سهم انجام دادیم. درنتیجه قیمت ۱۰۵تومان ارزنده بود، اما اگر این ارزشگذاری قراربود همراه با تعهد پذیره‌نویسی انجام شود، باید با توجه به بازاریابی‌های صورت گرفته برای آن، قیمت عرضه را اعلام می‌کردیم که کمترازقیمت۱۰۵تومان می‌شد. هرچند به گفته مدیرعامل شرکت بورس، قیمت ۱۰۵تومان عرضه شده از سوی سازمان خصوصی‌سازی نشان‌دهنده آن است که در نهایت عرضه بانک ملت با تجربه ارزشگذاری سهم بدون تعهد پذیره‌نویسی صورت گرفته است.
این درحالی است که به گزارش مهر وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده است: زمینه واگذاری سهام شرکت‌های دولتی از طریق تعهد پذیره‌نویسی سهام توسط شرکت‌های تامین سرمایه کاملا فراهم است.
وزیر امور اقتصادی و دارایی دستورالعمل اجرایی موضوع ماده ۲۲قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی را تصویب و ابلاغ کرد.
براساس این گزارش دبیرخانه شورای عالی سیاست‌های کلی اصل 44، به موجب مفاد ماده 22 قانون یاد شده سازمان خصوصی‌سازی مجاز است از خدمات شرکت‌های تامین سرمایه، بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری به منظور تعهد پذیره‌نویسی یا تعهد خرید سهام استفاده کند.
همچنین این‌گونه موسسات می‌توانند سهام مورد عرضه سازمان خصوصی‌سازی را در چارچوب قرارداد تعهد پذیره‌نویسی که به تایید هیا‌ت واگذاری می‌رسد، خریداری کنند.
در این ماده قانونی سازمان خصوصی‌سازی می‌تواند حق‌الزحمه این موسسات را به صورت درصدی از ارزش کل معامله بپردازد که در این راستا دستورالعمل فوق‌الذکر تهیه و پس از تصویب از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی جهت اجرا ابلاغ شد.
در همین رابطه مدیرعامل تامین سرمایه امین با بیان اینکه سازمان خصوصی در عرضه سهام، سه مرحله را می‌تواند به شرکت‌های تامین سرمایه واگذار کند، گفت: ارزشگذاری سهام، بازاریابی سهام در عرضه‌های اولیه و تعهد پذیره‌نویسی، سه مرحله‌ای است که شرکت‌های تامین سرمایه می‌توانند با نظارت سازمان خصوصی‌سازی در عرضه بهتر یک سهم بر عهده داشته باشند.
آرام‌بنیار در خصوص اینکه شفافیت امیدنامه‌های شرکت‌ها به این ترتیب متفاوت خواهد شد یا خیر؟ گفت: این مساله بستگی به این دارد که سازمان خصوصی‌سازی چه مراحلی از عرضه اولیه را به شرکت‌های تامین سرمایه‌ واگذار کند. چرا که اگر فقط وظیفه ارزش‌گذاری به تامین سرمایه‌ها محول شود، نمی‌توان کلیه اطلاعات را به بازار ارائه کرد. در مرحله بازاریابی هم فقط می‌توان مقدار محدودی از اطلاعات را در اختیار شرکت‌هایی که متقاضی خرید هستند، قرار داد. وی خاطرنشان کرد: تنها در شرایطی که سازمان خصوصی‌سازی مراحل سه‌گانه را در اختیار شرکت‌های تامین سرمایه قرار دهد، این شرکت‌ها می‌توانند با قیمت‌گذاری مناسب براساس اطلاع‌رسانی و شفافیت اطلاعات، سازمان خصوصی‌سازی را در یک عرضه موفق همراهی کنند. آرام‌بنیار با اشاره به عرضه ملت تاکید کرد: در عرضه ملت ما فقط وظیفه ارزشگذاری سهام را داشتیم و براساس تحلیل صورت گرفته، قیمت‌گذاری کرده‌ایم و سازمان خصوصی‌سازی از گزارش ما دست به انتخاب یک قیمت زده است. این درحالی است که اگر ما تعهد پذیره‌نویسی را داشتیم براساس بازاریابی‌ها و توافقاتی که انجام می‌دادیم، انتخاب می‌کردیم که سهام را با چه قیمتی عرضه کنیم و در صورت عدم فروش سهم نیز با توجه به تعهد پذیره‌نویسی، خرید سهم را برعهده می‌گرفتیم.
آرام‌بنیار با اشاره به ابلاغ آیین‌نامه از سوی وزارت اقتصاد، افزود: استفاده از شرکت‌های تامین سرمایه با تعهد ‌پذیره‌نویسی می‌تواند اطمینان خریداران را در عرضه‌های اولیه افزایش دهد، اما نحوه اجرا در این مراحل بسیار مهم است. وی ادامه داد: اگر در این مراحل نقشی برعهده تامین سرمایه‌ها نباشد، نمی‌توانیم عملکرد موثر و مناسب داشته باشیم، در صورتی که با توافق و نظارت سازمان خصوصی‌سازی در مراحل سه‌گانه شاهد عرضه‌های بهتری خواهیم بود. مدیرعامل تامین سرمایه امین افزود: پیشنهاد ما این است که سازمان بورس، هیچ شرکتی را بدون گذراندن این سه مرحله عرضه نکند؛ به شرطی که تنها مدیریت و نظارت عرضه‌ها برعهده سازمان خصوصی‌سازی باقی بماند و درجه عاملیت این سازمان در عرضه‌ها کم باشد.
در همین رابطه علی اسلامی بیدگلی، معاون بازار سرمایه شرکت تامین سرمایه نوین با اشاره به اینکه در ارزشگذاری شرکت‌های دولتی همواره ترس از اتهام کم‌فروشی برای سازمان خصوصی‌سازی مطرح بوده است، گفت: بحث ارزشگذاری شرکت‌های مشمول واگذاری از سوی نهاد رسمی و بی‌طرف برای رسیدن به قیمت عرضه منصفانه همواره مطرح بوده است که با ابلاغ این آیین‌نامه می‌تواند به صورت جدی‌تر دنبال شود. وی افزود: با توجه به این مساله، سازمان خصوصی‌سازی می‌تواند در کشف قیمت عرضه 5درصدی سهام و ارزشگذاری بلوک‌های مدیریتی از شرکت‌های تامین سرمایه استفاده کند. اسلامی بیدگلی خاطرنشان کرد: برهمین اساس سازمان خصوصی‌سازی ارزشگذاری سهام بانک تجارت، صادرات و حفاری شمال را به شرکت‌های تامین سرمایه واگذار کرده است تا با استفاده از سیستم‌های نوین ارزشگذاری به قیمت‌های مناسب‌تری برای عرضه برسیم. به گفته اسلامی بیدگلی، همواره مناقشه‌ای بین ارزشگذاری سهام و تعهد پذیره‌نویسی وجود داشته است و درخواست سازمان خصوصی‌سازی از شرکت‌های تامین سرمایه، تعهد پذیره‌‌نویسی سهام در قیمت ارزشگذاری شده آنها بوده است.
وی ادامه داد: این درحالی است که شرکت‌های تامین سرمایه با تعهد پذیره‌نویسی ریسک زیادی را متقبل می‌شوند. از سوی دیگر اگر قیمت‌گذاری را صورت دهیم و به شرکت‌های دیگر بگوییم که آن را در قیمت تعیین شده خریداری کنند، مسلما به راحتی آن را قبول نخواهند کرد.
بنابراین تعهد پذیره‌نویسی از سوی شرکت‌های تامین سرمایه درحالی که خودشان، سهمی را ارزشگذاری کرده باشند، منطقی‌تر، مطمئن‌تر و منصفانه‌تر خواهد بود.
معاون تامین سرمایه نوین ادامه داد: شرکت‌های تامین سرمایه، کار سرمایه‌گذاری انجام نمی‌دهند تا از تفاوت قیمتی سهام سود کنند، بلکه این شرکت‌ها از کارمزد خدمات ارائه شده و ریسکی که می‌پذیرند، سود می‌برند.
اسلامی بیدگلی خاطرنشان کرد: شرکت‌های تامین سرمایه باید قیمت‌گذاری منصفانه‌ای صورت دهند تا بتوانند بیشترین میزان از سهامی را که ارزشگذاری کرده‌اند، به فروش برسانند. وی در خصوص ارزشگذاری سهام بانک تجارت گفت: اقدامات نهایی این ارزشگذاری انجام شده و تلاش ما این است که سهام را در نقطه‌ای عرضه کنیم که با معیارهای علمی و منصفانه، بخش عمده آن خریداری شود.
اسلامی بیدگلی خاطرنشان کرد: کلیه اقدامات ارزشگذاری سهام تجارت انجام شده و تا پایان ماه به سازمان خصوصی‌سازی ارسال می‌شود.
وی با بیان اینکه این گزارش فقط به سازمان خصوصی‌سازی ارائه می‌شود، تصریح کرد: شرکت نوین آمادگی انجام تعهد پذیره‌نویسی سهام بانک تجارت را دارد که این امر در حال مذاکره بوده و در صورت موافقت انجام می‌شود.