همه چیز برای ادامه رکود در بورس تهران

عکس: حمید جانی‌پور

گروه بورس- علیرضا باغانی: بورس تهران پس از گذشت دو ماه از ثبت بیشترین بازدهی خود در سال جاری که رقمی معادل ۱/۳۶درصد بود، روز گذشته بعد از سپری کردن ۶۰ روز، عددی معادل ۷/۷درصد افت بازدهی را شاهد بود. بازدهی بورس در شرایطی روز گذشته به زیر عدد ۴/۲۸درصد رسید که فضای حاکم بر اقتصاد جهان و همچنین ایران، حکایت از تداوم رکود در بازارهای مختلف از جمله بازار سرمایه کشورمان دارد.

از حرکت لاک‌پشت‌وار تا بازدهی مناسب

بازار سرمایه بعد از حرکت لاک‌پشت‌واری که از ابتدای سال آغاز کرده بود، در ماه پنجم سال بازدهی مناسبی به سرمایه‌گذاران داد تا جایی که میزان بازدهی بورس در نیمه مردادماه به ۱/۳۶درصد رسید که بیشترین میزان بازدهی بازار سرمایه از ابتدای سال تاکنون محسوب می‌شود. مهم‌ترین دلیل این بازدهی قابل توجه رشد قیمت‌های جهانی بود، چیزی که باعث شد سرمایه‌گذاران در آن مقطع به اشتباه همزمان با رشد قیمت‌های جهانی، قیمت سهام را نیز در بازار افزایش دهند، غافل از اینکه قیمت سهام زودتر از آنچه که پیش‌بینی می‌شد با سرعتی بیش از زمانی که رشد یافته بود، روند نزولی پیدا کرد.

افق تاریک قیمت‌های جهانی

ولی آنچه که موجب شد تا در نگاه تحلیل‌گران این رکود همگانی دنباله‌دار و مداوم تلقی شود، وضعیتی است که اقتصاد جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کند. در شرایط حاضر رکود اقتصادی آمریکا، وضعیت جهان را تا جایی پیش برده که حتی چین که سالانه دست‌کم رشد ۲ رقمی اقتصادی را تجربه می‌کرد، امسال از شرایط متفاوت‌تری برخوردار باشد. همه این عوامل موجب شده تا تحلیل‌گران افق قیمت‌های جهانی را همچنان تاریک پیش‌بینی کرده و بر این عقیده‌اند که تداوم این رکود ناشی از روند نزولی تقاضاهای جهانی برای کالاها است تا جایی که حتی اگر دلار آمریکا هم در این شرایط تضعیف شود، باز هم قیمت‌های جهانی افزایش پیدا نمی‌کند، چون تقاضا برای این کالاها وجود نداشته یا در سطح کمی وجود دارد، از همین‌رو شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه نیز به‌دلیل عدم اصلاح قیمت‌ها با کاهش درآمد مواجه می‌شوند که عمده این شرکت‌ها در صنایع فلزی، پتروشیمی و در مجموع تولیدکنندگان مواد اولیه فعالیت می‌کنند.

مهمان ناخوانده بورس تهران

زمان عرضه اولیه مخابرات در بورس تهران به عنوان دیگر عامل رکود بازار سرمایه مصوب می‌شود، چون این عرضه مهم و سرنوشت‌ساز در زمان افت بازار سهام انجام گرفت و حتی می‌توان گفت اگر مخابرات عرضه نمی‌شد، شاید شدت افت قیمت سهام در این حد نبود.

ضمن اینکه عدم شفافیت اطلاعات مخابرات محملی را فراهم کرد که قیمت سهام این شرکت رشد کند و از این بابت بازار تحلیل درستی نسبت به سهام این شرکت نداشت. عدم شفافیت مخابرات به حدی بود که روز گذشته مدیر پذیرش بورس در مقایسه شفاف نبودن مخابرات با یک زیرمجموعه وزارت راه عنوان کرده بود که شفافیت این شرکت از مخابرات هم بدتر است. در واقع این نخستین اظهارنظر یک مقام رسمی بازار سرمایه در تایید عدم شفافیت مخابرات محسوب می‌شود.

سرمایه‌گذاران هیجان‌زده شدند

البته سهم هیجان‌زدگی معامله‌گران و نوسان شدید نمادها نیز در شکل‌گیری چنین فضایی در بازار سرمایه قابل‌توجه است، اتفاقی که موجب شد تا طی هفته‌های گذشته یک عدم‌ تحلیل‌گری در بازار به وجود آمده و سرمایه‌گذاران از صف‌های خرید و فروش پیروی کنند.

این رکود دنباله‌دار است؟

مجموع این عوامل افت ۷/۷درصدی بازدهی بورس طی دوماه گذشته را رقم زده که پیش‌بینی می‌شود با توجه به تداوم رکود اقتصاد جهانی و ادامه افت قیمت کالاها در بازارهای بین‌المللی در کنار افزایش احتمالی شفافیت مخابرات در آینده‌ای نزدیک، سیر نزولی بازدهی بورس نیز ادامه پیدا کند.

بازاری با چند سهام شاخص

دراین میان بورس تهران از تمرکز شدید معاملات بر روی چند نماد شاخص رنج می‌برد، به طوری که صرف‌نظر از نمادهای معدنی و فلزی، تنها طی ۱۳روز گذشته، مخابرات ایران بیش از ۳۷درصد از ارزش معاملات بورس را به خود اختصاص داده است که این بیش‌از یک سوم از ارزش معاملات است. مخابرات ایران به دلیل ارزش بازار قابل‌توجه با هر ریال رشد یا افت قیمت یک واحد بر شاخص بورس تاثیرگذار است و اگر در شرایط کنونی دیگر نمادهای تاثیرگذار بر شاخص باز بودند، وضعیت کنونی بازار به شکل‌ دیگری بود، اما در همین شرایط روز گذشته شاخص افت ۷۵واحدی را تجربه کرد که سهم مخابرات در افت شاخص ۵۰واحد است.

رکود ادامه دارد

یک کارشناس بازار سرمایه درباره رکود بازار اظهار داشت: بخش عمده شاخص در بازار سرمایه ما متکی به بازار کالا است و با افت قیمت فلزات و مواد معدنی، شرکت‌های متکی به معدنی و فلزات رو به نزول حرکت کردند. رضا بختیاری به انتخابات پیش روی آمریکا اشاره کرد و افزود: با توجه به نظرسنجی‌ها و احتمال پیروزی دموکرات‌ها و پیش‌بینی روند نزولی قیمت‌های جهانی به نظر می‌رسد رکود در بازار سرمایه پایدار باشد.

این کارشناس بازار سرمایه ضمن انتقاد از سیاست‌های بانک مرکزی گفت: با سیاستی که بانک مرکزی در پیش گرفته، ورود نقدینگی به بازار و صنعت قفل شده و در کشور ما اتصال بازار پول و سرمایه با رویکردی که بانک مرکزی دارد، امکان ندارد. این کارشناس بازار به رکود بازار مسکن اشاره کرد و اظهار داشت: بزرگی بازار مسکن و رکود آن باعث شده بازارهای دیگر هم دچار نزول شوند. رضا بختیاری عرضه مخابرات را همانند ابری دانست که نقدینگی بازار را جذب کرده و معتقد است که عرضه‌های جدید در نیمه دوم سال باعث ادامه روند رکود بازار شود.

بازدهی بازار ثابت می‌ماند

مجید اصلی دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز پیش‌بینی کرد: بازدهی بازار درخوش بینانه‌ترین حالت در همین میزان باقی بماند.

وی با بیان این که به‌نظر می‌رسد بورس تهران دست‌کم در کوتاه‌مدت تا زمان برگزاری انتخابات آمریکا با همین شرایط مواجه باشد، گفت: در این شرایط طبیعی است که بازدهی بورس نیز تحت‌شعاع قرار خواهد گرفت و افت آن نیز امری طبیعی است. وی توصیه کرد سرمایه‌گذاران فقط با دید بلند مدت در بازار سرمایه‌گذاری کنند، چرا که خرید سهام با نگاه کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت در‌حال‌حاضر نمی‌تواند منطقی و توجیه‌پذیر باشد.

مدیر ایران تحلیل در پاسخ به این پرسش که آیا در شرایط کنونی بازگشایی نمادهای متوقف به صلاح است، گفت: هم‌اکنون بازگشایی این نمادها به افت شاخص کمک می‌کند و نه تنها این نمادها قابلیت فروش ندارند، بلکه در صف‌های فروش باقی مانده و عرضه‌های بیشتری را رقم می‌زنند.

وی افزود: بازار سرمایه در بهترین حالت ممکن است با همین رکود به فعالیت خود ادامه ‌دهد، اما وقوع هر رخدادی در اقتصاد جهانی می‌تواند این رکود را کاهش یا افزایش دهد.