ترجمه: دکتر پرویز پیری

تنظیم: حافظ علی‌پور

بخش یازدهم

ب) اوراق مشتقه

در یک موقعیت «گوشه» واقع در بازارهای مشتقه، یک فعال یا گروهی از فعالان بازار، کنترل عرضه در دسترس را در بازار نقدی و بازار اوراق مشتقه به دست می‌گیرند. سپس این افراد از دیگران می‌خواهند که به تعهدات قراردادهای خود عمل کنند. تعهد به قرارداد از طریق انجام تحویل و خرید از فرد دستکاری‌کننده یا از طریق جبران کردن در بازاری است که فرد دستکاری‌کننده قیمت‌های ساختگی را در آن به وجود آورده است، امکان می‌یابد.

برای اثبات این‌گونه دستکاری، بازرس می‌بایست عرضه دارایی تملک شده یا کنترل شده توسط فرد مظنون به دستکاری را مشخص کند. ضمنا وی باید موقعیت‌های بلندمدت که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار فرد مظنون به دستکاری در بازار رسمی یا فرابورس قرار می‌گیرد، مورد بررسی قرار دهد.

۲-۲-۱-۵. اثبات توانایی تاثیر در قیمت بازار بدون کنترل بر عرضه یا تقاضای در دسترس

در برخی موارد فرد دستکاری‌کننده از روش‌هایی به جز در دست گرفتن کنترل شرکت برای دستکاری در قیمت‌ها سود می‌برد. به‌طور مثال انتشار اطلاعات غلط در مورد شرکت مربوطه یا سوءاستفاده از بازار پرتراکم. ارائه و انتشار اطلاعات غلط در مورد اوراق مشتقه یا یک شرکت مشخص که بر قیمت سهام شرکت مذکور یا دارایی زیرمجموعه موثر هستند، از طریق صورت‌‌های مالی، جراید یا از طریق دیگر رسانه‌ها انجام می‌شود.

اینترنت تنش‌های جدیدی را در مبارزه با دستکاری پدیدآورده است. اینترنت یک روش سریع و مقرون به صرفه در دسترسی به تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران بالقوه است.

اینترنت به‌خصوص در حوزه‌های بین‌المللی بسیار مهم است، چرا که می‌تواند به عنوان یک وسیله برای کلاهبرداری و تقلب فرامرزی مورد استفاده قرار گیرد. به طور مثال واگذارکننده سهام یا صاحبان یک شرکت می‌توانند با ایجاد پایگاه اینترنتی،‌ اطلاعات غلطی را در مورد تولیدات و وضعیت مالی شرکت ارائه دهند. سپس با استفاده از نامه‌های الکترونیکی و ارسال آن به آدرس سرمایه‌گذاران، با بسیاری از آنان ارتباط برقرار کنند تا در مورد شرکت بازارگرمی کنند. این اطلاعات اشتباه و بازارگرمی‌ها از طریق نشست‌های اینترنتی مربوط به سرمایه‌گذاری، بیشتر و بیشتر اشاعه می‌یابند. علاوه بر این‌ها اینترنت به افراد این امکان را می‌دهد که بدون نام یا با جعل هویت منابع قانونی، به دستکاری دست بزنند.

امروزه ناشران خبر نامه‌های مربوط به اوراق بهادار دست به انتشار آگهی‌نامه‌های اینترنتی می‌زنند. این ناشران شاید از طریق صادرکنندگان اوراق یا بانیان شرکت جهت بازارگرمی اوراق بهادار خاص تطمیع شوند.

در پایان باید گفت حتی، فرد دستکاری‌کننده‌ای که با صادرکننده اوراق هم دست نیست، می‌تواند با خرید اوراق سهام و اشاعه اطلاعات غلط از طریق پایگاه‌های اینترنتی سرمایه‌گذاری اقدام به دستکاری بازار کرده و اوراق را در زمان مناسب و با سود کافی بفروشد.

الف) اوراق سهام

در مواردی که توضیح منطقی برای افزایش قیمت سهام یک صادرکننده وجود ندارد یا به نحوی اطلاعات غلط مالی انتشار یافته‌اند، بازرس باید گزارش‌های مالی فرد را تحلیل کند. چنین تحلیلی باید موارد ذیل را شامل گردد: بازرسی دارایی‌هایی که پشتوانه اوراق سهام شرکت را حمایت می‌کنند، واقعی بودن این دارایی‌ها، تاریخچه سودآوری شرکت در گذشته و حال و تحلیل اینکه آیا گزارش‌های مالی توجیه‌کننده قیمت بازار شرکت می‌باشند یا خیر.

علاوه بر تحلیل صورت‌های مالی شرکت، بازرسی باید بر روی این مساله تمرکز کند که آیا شرکت یک محصول جدیدی را که توجیه‌کننده قیمت سهام در حال حاضر است، دارد یا اینکه محصول قلابی است یا در مراحل اولیه و آزمایش‌نشده قرار دارد. در مواردی که دستکاری در بازار سهام‌های خرد و شرکت‌های کم‌سرمایه صورت می‌گیرد، معمولا در تقاضای موجود برای محصول شرکت اغراق می‌شود. این اغراق در مورد مراحل توسعه محصول نیز صورت می‌گیرد.

ب) اوراق مشتقه

علاوه بر انتشار اطلاعات دروغی و گمراه‌کننده، یک فرد می‌تواند قیمت یک قرارداد مشتقه یا دارایی زیرمجموعه را بدون کنترل بر عرضه در دسترس و از طریق وخیم‌تر کردن تراکم بازار ناشی از یک کمبود طبیعی دارایی مالی دستکاری کند. در این شرایط که به «فشار بر بازار سهم» موسوم است، فرد دستکاری‌کننده توانایی این را دارد که با افزایش طول مدت وضعیت سرمایه‌گذاری خود در بازار مشتقه، قیمت‌ها را افزایش دهد. در این زمانی وقتی که افراد با وضعیت کوتاه‌مدت به زمان تحویل وارد می‌شوند، ملاحظه می‌کنند که عرضه کافی را برای تحویل ندارند، پس مجبور می‌شوند که قیمت بالاتری را برای خرید و تحویل پیشنهاد کنند تا بتوانند دارایی مربوطه را از راه طبیعی به سمت نقاط تحویل هدایت کنند. در این شرایط، افراد با وضعیت کوتاه‌مدت مجبور می‌شوند که حداقل بخشی از نیازهای خود را با قیمت‌های بالای تعیین‌شده توسط افراد با وضعیت بلندمدت جبران و تامین کنند.

۳-۱-۵-: اثبات عمد و قصد

۱-۳-۱-۵: ماهیت قصد

در همه کشورها الزام بر وجود شواهد اثبات قصد برای رفتار دستکارانه نمی‌باشد. در جاهایی که قصد به عنوان یک جزء ضروری برای اثبات دستکاری موردنیاز باشد، در برخی حوزه‌ها بر روی این مساله تمرکز می‌کنند که آیا رفتار مربوطه به هدف تقلب بوده است یا به هدف گمراه‌ساختن. در دیگر حوزه‌ها الزام بر اثبات قصد ایجاد قیمت‌های ساختگی هستند.