ترجمه: دکتر پرویز پیری

تنظیم: حافظ علی‌پور

بخش هشتم

پاسخگویی موقعیت و محدودیت‌های موقعیتی به منظور جلوگیری از دستیابی غیرعادی به موقعیت‌های کوتاه‌مدت یا بلند مدت تحت کنترل قرار می‌گیرند. چنین کنترل‌هایی در زمینه دسترسی مالی اعضای بورس به معاملات به عنوان مشتری یا در موقعیت انحصاری خود، انجام می‌پذیرد.

محدودیت‌های موقعیتی نمونه‌سنجی‌های ماهیانه به منظور ممانعت از تلاش‌های دستکارانه در قیمت یک کالا طراحی می‌شوند. به طور مثال دستکاری می‌تواند از طریق تقاضای تحویل دارایی زیرمجموعه مورد نظر به میزان بیش از حد در دستور صورت پذیرد.

اگر این محدودیت‌ها اعمال شود، می‌توان برخی معافیت‌ها را با هدف معامله منصفانه که تهدیدی برای نقدینگی بازار سهام مربوطه یا قراردادهای رو به اتمام ندارند، به افراد اعطا کرد. محدودیت‌های مربوط به اندازه موقعیت یک دارایی برای تحویل در آینده را که یک فعال در بازار با یک قرارداد منفرد می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد، بورس یا مسوولان قانون‌گذاری تعیین می‌کنند. جهت موثر بودن این محدودیت‌ها، بایستی به تک‌تک افراد یا گروه‌های فعال در بازار بر اساس توافق ضمنی با آنان اعمال شود. لازم به یادآوری است که نگرانی‌های دستکاری در مورد همه دارایی‌های مالی یکسان نیست.

به طور مثال در موقعیتی که بازار یک دارایی مالی به میزان کافی نقدینگی داشته و از عمق کافی برخوردار است، شاید محدودیت‌ها اهمیت زیادی نداشته باشند.

۴ - ابزار پیشگیری از دستکاری بازار

۱-۴. نظارت بر بازار

هدف نظارت، مشخص نمودن اقدامات غیرقانونی در بازار و اجرای اقدامات پیش‌گیرانه تامینی است که موجب جلوگیری از اخلال در بازار شود. قانون‌گذار حداقل باید به وقایع و اطلاعات بازار دسترسی داشته باشند. روش‌های نظارت شامل مواد ذیل است:

۱-۱-۴. طبقه‌بندی مالکان و کنترل‌کنندگان شرکت‌ها

قوانینی که مستلزم نگهداری و مستندسازی مالکان و کنترل‌کنندگان شرکت‌ها برای مشخص کردن کسانی که در جایگاه تاثیرگذاری و دستکاری بازار بوده یا در موقعیت کسب انتفاع و در نتیجه دستکاری هستند، باید وجود داشته باشند.

۲-۱-۴. سیستم‌های نظارتی

برنامه‌های نظارتی دربرگیرنده سیستم گزارشگری برای اجازه دادن به اولیای امور بازار در دسترسی به موقعیت‌های ویژه در جهت دیگر عوامل بازار شامل عرضه‌های قابل انتقال بازار نقدی، جایگاه فعالان بازار در سایر بازارها، تمرکز موقعیت‌ها و توانایی انتقال مالکیت‌های عمده و مشکلات مالی می‌باشد. سیستم‌های گزارش‌دهی، موقعیت‌های روزانه را پوشش داده و اطلاعات فعالانی از بازار که موقعیت باز در شرایط حداقل آستانه قیمتی اوراق مشتقه اتخاذ می‌کنند را ارائه کرده و به اولیای بازار اجازه می‌دهند که مجموعه جایگاه‌های افراد مرتبط را برای تسهیل شناسایی قدرت بازار مشخص کنند.

سیستم‌های نظارت، شامل اطلاعات تحصیل شده از گزارشگری موقعیت‌های فعالان طراحی می‌شوند تا اطلاعاتی تحصیل شود که بتوان به واسطه آن انواع تحلیل‌های زیر را انجام داد:‌

الف-تفکیک تغییرات قیمت یا حجم یک ورقه سهم خاص یا قرارداد مشتقه و دارایی زیرمجموعه آن سهم خاص از تغییرات قیمت یا حجم اوراق سهام مجموعه و اوراق مشتقه و دارایی‌های زیرمجموعه آن.

ب-تشخیص تمرکز مالکیت و امکان بالقوه فریب و دسیسه با فعالیت‌های متمرکز که توسط فعالان بازار ممکن است انجام شود.

ج-اعمال نظارت مالی برای شناسایی بالقوه سود و زیان‌های عمده بازار که یا به وسیله شرکت‌ها در حساب‌های خود ایجاد می‌کنند یا به وسیله فعالان بزرگ بازار که در شرکت خاص سرمایه‌گذاری می‌کنند. سیستم‌های نظارتی باید متناسب با رشد و تکامل تکنولوژی، طراحی و توسعه یابند و بورس‌ها می‌توانند نقش نظارتی مهمی را ایفا کنند.

۲-۴.نظارت بر اینترنت و دیگر رسانه‌ها

نظارت اطلاعاتی اعمال شده برعموم می‌باید شامل رسانه‌هایی از قبیل جراید، تلویزیون، خبرنامه‌ها، گزارش های تحقیقاتی کارشناسان و غیره نیز شود. علاوه بر آنچه در مورد اوراق سهام گفته شد، توجه و نظارت بر اینترنت به‌دلیل شاخصه‌های آن از قبل امکان دسترسی همزمان عده کثیری از مردم، نیازمند توانایی‌های خاصی می‌باشد. سرعت انتشار اطلاعات روی اینترنت می‌تواند مشکلاتی در زمینه شناخت و پیگیری شواهد برای قانون‌گذاران به‌وجود آورد.

۵ - بازرسی دستکاری در بازار

۱-۵. اثبات دستکاری

با درنظر گرفتن تفاوت ماهیتی بازارهای مشتقه و اوراق بهادار، اثبات دستکاری در آنها نیازمند شواهد و تحلیل‌های متفاوتی است. در حوزه‌های قضایی مختلف، قوانین مربوط به اجزای متشکله جرایم دستکاری و مسائل مربوط به اثبات آن از همدیگر متفاوت و جدا هستند. علاوه بر این، بورس‌ها نیز مسوولیت‌هایی در زمینه حفظ نظم بازار و ممانعت از دستکاری توسط قوانین ضد دستکاری را عهده‌دار هستند. در بعضی حوزه‌ها، بورس حتی می‌تواند اعضای متخلف را مورد بازرسی و تنبیه قرار دهد. مبحث این بخش برشمردن اجزای معمول دستکاری در همه حوزه‌ها نمی‌باشد، بلکه این بخش قصد دارد تا اجزای خاصی را که اعضای TCWG-۴ به عنوان لازمه‌های اثبات دستکاری در حوزه‌های خویش شناسایی کرده‌اند را مورد بررسی قرار دهد.