علیرضا کدیور

سرانجام سهام شرکت مخابرات ایران پس از کش و قوس فراوان در خصوص بودجه، سرمایه و صورت‌های مالی شرکت، ‌از سوی سازمان خصوصی‌سازی در بورس عرضه شد. عرضه‌ای که به نوشته خبرگزاری‌ها گریه معاون سازمان خصوصی‌سازی را سرازیر کرد. هر چند پس از عرضه اعلام شد اشک معاون «سازمان» اشک شوق و نه گریه حسرت بوده است.

اما عرضه مخابرات با وجود اعلام قبلی مدیرعامل بورس (دکتر رحمانی) مبنی بر امکان عرضه پنج درصد دیگر سهام در صورت وجود تقاضا در روزهای بعد، منحصر به عرضه روز نخست شد. به گونه‌ای که در روز اول از پنج درصد سهام عرضه شده، معامله ۱۴صدم درصد معادل ۶۲میلیون و ۷۰۰هزار سهم به دلیل اشتباه کارگزاران در وارد کردن درخواست خرید به سیستم معاملات ابطال شد و این تعداد سهم نیز در روز دوم از سوی سازمان خصوصی‌سازی عرضه شد که به دلیل تشکیل صف خرید به میزان چند برابر سهام عرضه شده، این صف در چند روز پس از آن نیز بدون عرضه حتی یک سهم از سوی سازمان خصوصی‌سازی پایدار ماند و تنها در روزی که صف خرید به دلایل نامعلومی کاهش یافت، این صف با عرضه گسترده خریداران روزهای اول از بین رفت. اما در شرایطی که بنابر اعلام مدیر شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سهام مخابرات از سوی دولت سپرده شده و امکان عرضه سهام شرکت مزبور از سوی

سازمان خصوصی‌سازی وجود دارد، عدم عرضه سهام از طرف «سازمان» یک علامت سوال را در ذهن فعالان بازار نقش بسته است. در حقیقت اولین مفهومی که از جاری شدن اشک شوق از دیدگان معاون «سازمان» به ذهن متبادر می‌شود، رضایت ایشان و سازمان خصوصی‌سازی از نحوه عرضه و قیمت کشف شده است. هر چند در روز عرضه خریداران حاضر به رقابت در بالاتر از قیمت ۱۱۹۳ ریال نشدند، اما «سازمان» با عرضه مخابرات در قیمت ۱۵۰۰ ریال موفق به فروش کلیه سهام مدنظر خود شد. حال تحت این شرایط فروش سهام مخابرات در قیمت‌های بالاتر از ۱۵۰۰ ریال (قیمتی که مورد رضایت سازمان خصوصی‌سازی است) بسیار منطقی و توجیه‌پذیر تلقی می‌شود. اما امتناع «سازمان» از عرضه مازاد سهام، شبهه دیگری در ذهن ایجاد می‌کند به این صورت که «سازمان» بر خلاف اعلام معاون خود، رضایت چندانی از قیمت کشف شده ندارد. صحت این مدعا نیز شایعات منتشر شده در روز عرضه اولیه مبنی بر بالاتر بودن قیمت مدنظر «سازمان» نسبت به قیمت کشف شده (۱۵۰۰ ریال) و اصرار وارده به «سازمان» در خصوص عرضه سهام است. ادعایی که عدم عرضه سهام پس از گذشت ۸ روز از زمان عرضه اولیه، آن را تا حد زیادی تائید می‌کند. فارغ از بحث ارزش‌گذاری سهام مخابرات، عدم عرضه سهام مخابرات از سوی «سازمان» در شرایط وجود صف خرید در روزهای پس از عرضه اولیه، به معنای انتظار وکیل دولت برای افزایش بیشتر قیمت و فروش در قیمت‌های بالاتر یا در بهترین حالت فروش مازاد سهام مخابرات به صورت بلوک‌های بالای یک درصد است. صحت گزینه اول (انتظار برای افزایش قیمت) معادل ارزان فروشی سهام از سوی سازمان خصوصی‌سازی در روز نخست و وجود گزینه دوم نافی صحبت‌های مدیرعامل بورس (بالاترین نهاد اجرایی بورس اوراق بهادار) در عرضه مازاد سهام در صورت وجود تقاضا است. باید توجه داشت یکی از ضوابط بورس برای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده، تعهد عرضه سهام در یک مدت زمان معین پس از حضور در بورس و افزایش درصد سهام شناور آزاد تا مرز حداقل ۲۰درصد است. ضوابطی که اولین هدف آن جلوگیری از دستکاری احتمالی قیمت و افزایش درجه نقد شوندگی سهام است که تا کنون در مورد اکثر شرکت‌های دولتی عرصه شده رعایت نشده است.