گروه بورس- بورس اوراق‌بهادار تهران روز گذشته در شرایطی شاهد عرضه اولیه و خریداری ۵۵/۲درصد سهام کشتیرانی بود که همین عرضه در روز قبل از آن به دلیل عدم خریداری درصد کافی از عرضه اولیه ابطال شد.

عرضه سهام کشتیرانی در شرایطی در اولین روز عرضه اولیه ابطال شد که به واسطه دخالت سازمان خصوصی‌سازی در قیمت‌گذاری سهام، در عمل کمتر از ۵۰درصد کل سهام پیش‌بینی شده برای عرضه اولیه خریداری شد و این در حالی است که باید در روز عرضه اولیه، حداقل ۶۰درصد سهام برنامه‌ریزی شده به فروش برسد. در همین حال سازمان خصوصی‌سازی و شرکت بورس، دیروز برای دومین بار اقدام به عرضه اولیه سهام «حکشتی» کردند که این بار به دلیل عقب‌نشینی ۳۰درصدی سازمان خصوصی‌سازی از قیمت‌های محاسبه شده براساس مدل‌های ارزش‌‌گذاری، سهام کشتیرانی ظرف مدت کوتاهی از سوی کارگزاران خریداری شد.

اما بررسی روند عرضه سهام کشتیرانی که در عمل غیر از سهام ابطال شده در روز گذشته (حدود۸/۸میلیون سهم) فروشنده‌ای ندارد، نشان می‌دهد که با وجود دخالت‌های سازمان خصوصی‌سازی در مکانیزم عرضه و تقاضای بازار در شرایطی که فعالان بورس حاضر به پیشروی فراتر از قیمت ۲۴۰تومان نبودند، ۶۰میلیون سهم شرکت از سوی فعالان حقیقی و حقوقی خریداری شد. این وضعیت نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از خریداران روز نخست تنها برای کسب سود کوتاه‌مدت اقدام به خریداری سهام شرکت مزبور کرده بودند. به بیان دیگر، اکثر فعالان بورس تهران یا تحلیل دقیقی از ارزش واقعی سهام «حکشتی» نداشتند، یا برخلاف تحلیل‌های خود و تنها برای کسب سود کوتاه‌مدت مبادرت به خرید سهام این شرکت کرده بودند.

در صورت صحیح بودن گزینه نخست، مسوولان بورس باید چاره‌ای برای افزایش دانش تخصصی فعالان بازار بیندیشند که این موضوع فرآیندی زمان‌بر است. اما در صورت صحیح بودن گزینه دوم، از یک سو ضعف دانش مالی و از سوی دیگر ضعف سیستم معاملاتی را می‌توان به عنوان دلایل آن نام برد. چرا که در شرایط امکان ایجاد صف خرید و اطمینان از عدم عرضه سهام در روز آینده، در عمل افرادی که در عرضه نخست امکان بهره‌مندی از سهام عرضه شده در روز نخست را داشته‌اند، می‌توانند بدون کوچک‌ترین بهره‌ای از دانش مالی، به امید رشد سه درصدی روزانه و کسب چند درصد بازدهی بدون ریسک سهام شرکت را خریداری کنند.

در حقیقت عرضه سهام کشتیرانی نمونه روشنی از سردرگمی خریداران و فروشندگان سهام و سازمان‌های نظارتی بود که در صورت تدبیر مسوولان بورس می‌تواند تجربه‌ای سازنده برای عرضه‌های آتی باشد.