علیرضا باغانی
فعالان بازار سرمایه ایران هرچند سال ۹۰ را با دریافت بازدهی ۲/۱۱ درصدی سپری کردند، اما روند معاملات نوروزی بورس تهران که حاکی از ثبت بیش از ۵/۲ درصد بازدهی برای سرمایه‌گذاران بازار سهام است، چشم‌انداز مثبت‌تری را نسبت به سال قبل برای این بازار نوین مالی ترسیم نموده است.

بازاری که در سال 90 به سختی توانست، همزمان با رخدادهای سیاسی و اقتصادی مهم و قابل اعتنا، به بازدهی دورقمی برسد تا به این ترتیب پس از 3 بازار طلا، ارز و مسکن بتواند چهارمین بازار جذاب برای سرمایه‌گذاری در سال 90 شناخته شود، آن هم در شرایطی که سودآوری 57 درصدی بورس تهران در سال 88 و به دنبال آن بازدهی 85 درصدی این بازار در سال 89 سبب شده بود، بازار سرمایه ایران یکه‌تاز میدان جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری باشد. اما پس از فروردین رویایی 90 که بازار به سرمایه‌گذارانش 7/13 درصد بازدهی داده بود، سایه سنگین سیاست و تصمیمات اقتصادی از دومین ماه سال بر بورس تهران سایه افکند.
از ادغام غیرمنتظره وزارتخانه‌های مهم اقتصادی، تغییر مدیران ارشد اقتصاد کشور و برخی مباحث سیاسی کلان گرفته تا وقوع فساد بزرگ ۳ هزار میلیارد تومانی و به تبع آن ایجاد محدودیت‌هایی در فعالیت برخی بانک‌ها و موسسات اعتباری، رقابت‌های فشرده انتخابات مجلس نهم، تعیین بهره مالکانه برای معادن سنگ‌آهن در کنار وضع تحریم‌های جدید علیه ایران توسط غرب، هر یک شوکی برای بازار سرمایه ایران به شمار می‌رفت. در کنار همه این رخدادهای اثرگذار و مهم رونق حباب‌گونه بازارهای طلا و ارز بیشترین آسیب را بر پیکره بورس تهران وارد کرد.
روایت‌های رسمی از بازدهی 108 درصدی بازار سکه، بازدهی 62 درصدی بازار ارز (دلار) و رشد 15 تا 20 درصدی قیمت مسکن در مناطق پایتخت طی سال 90 حکایت دارد، بازدهی‌هایی که فاصله معناداری با سودآوری بورس تهران دارد. به آن معنی که در این سال بخش قابل توجهی از نقدینگی 350 هزار میلیارد تومانی شناور در کشور روانه بازارهای رقیب شد.
باری؛ «عمر بورس ۹۰ سپری شد». با بازدهی دورقمی ۲/۱۱ درصدی و بیم و امیدهای سرمایه‌گذارانش، اما آغاز سال ۹۱ و سپری شدن ۵ روز معاملاتی از سال جاری حکایت از روند امیدوارانه‌تری از اوضاع بورس در سال پیش‌رو دارد.
بورس تهران در 5 روز معاملاتی نوروزی خود توانست 58/2 درصد سود به سرمایه‌گذاران خود برساند و چشم‌انداز بهتری را از اوضاع بازار در سال 91 به نمایش بگذارد.
هرچند باز هم در میانه معاملات نوروز ۹۱ انتشار خبر آغاز فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و به تبع آن فروکش کردن عطش تقاضا در بورس تهران و حتی افت قیمت سهام برخی شرکت‌ها، نشان داد که بورس همچنان نسبت به اخبار پیرامونی خود حساس است. از این رو در سالی که به نام «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری شده، می‌توان امیدواری بیشتری نسبت به اوضاع اقتصادی داشت، اما بهبود شرایط بورس نیازمند تعیین تکلیف متغیرهای مهمی همچون پرونده هسته‌ای ایران، سرانجام تحریم‌های جدید از جمله تحریم نفتی، سیاست‌های ارزی دولت، سیاست‌های مربوط به کنترل تورم و بهبود وضعیت بازارهای جهانی است. حال فعالان بازار سرمایه ایران در نخستین روزهای سال ۹۱ به تحولات مهم این بخش از اقتصاد ایران چشم دوخته‌اند تا شاید بار دیگر روزهای طوفانی آن را نظاره‌‌گر باشند.
راه‌اندازی بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس فعال کشور، افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی از محل تجدید ارزیابی به عنوان راهکاری جدید برای تامین مالی، راه‌اندازی احتمالی بازار مبادلات گواهی‌نامه‌های ارزی به عنوان اتفاقی مثبت برای صادرکنندگان (حدود 40 درصد از ارزش بازار شرکت‌های بورسی)، ورود شرکت‌های سهامی عام جدید به بازار سرمایه به ویژه فرابورس طبق برنامه پنجم توسعه در کنار ورود 4 مدیر بازار سرمایه به مجلس شورای اسلامی، همه و همه نشانه‌هایی مثبت و امیدوارکننده از بورس 91 است، تا جایی که شمار زیادی از فعالان این بازار 161 هزار میلیارد تومانی (با احتساب ارزش بازار فرابورس) معتقدند، باید با روزهای خاکستری بورس خداحافظی کرد و منتظر روزهای روشن و پررونق بورس تهران بود.