آخرین تحولات روز بورس تهران

گروه بورس- علیرضا باغانی: در شرایطی که سهام بیش از ۳۳۰ بنگاه اقتصادی در بورس تهران معامله می‌شود، از چندی پیش سهام خود شرکت بورس نیز در قالب یک شرکت سهامی عام در بازار سرمایه البته با شرایط خاصی قابل معامله شده است.

سابقه تولد شرکت بورس به سال ۸۴ بازمی‌گردد که در پی تصویب قانون جدید بازار سرمایه نهاد اجرایی بازار از سازمان بورس جدا شد و با تاسیس بورس، سهام این شرکت سهامی عام هم در اختیار عموم سرمایه‌گذاران و بازیگران بازار اعم از کارگزاران، نهادهای مالی و حقیقی‌ها قرار گرفت. اما بورس تهران که این روزها سهام آن در بازار سرمایه نیز پرطرفدار شده از زمان تولد تاکنون فراز و نشیب‌های فراوانی را به خود دیده است. از مدیریت دو ساله علی رحمانی گرفته تا ماندگاری حدود ۴ ساله حسن قالیباف‌اصل در مصدر مدیریت آن، از رقابت نهادهای مالی و کارگزاران برای قبضه مدیریتی نهاد اجرایی بازار سرمایه تا خرید زمین در شمال تهران و... . در کنار همه این تحولات، رونق روزافزون بورس و پذیرش شرکت‌های جدید در این بازار سبب شد با رشد سودآوری، قیمت سهام این شرکت نیز با افزایش مواجه شود تا جایی که اخیرا با ورود بورس به بازار پایه فرابورس حتی از نرخ‌های ۱۰۰۰ تومانی هر سهم آن سخن گفته می‌شود، هر چند اخیرا یک بلوک کمتر از یک درصدی این شرکت به این قیمت روی تابلوی فرابورس خریداری نداشت.

در گزارش پیش‌رو احمد جاویدی معاون پشتیبانی بورس تهران به تشریح آخرین وضعیت نهاد اجرایی بازار سرمایه پرداخته است. افزایش سرمایه، کوچ به سعادت‌آباد، دلایل ورود به فرابورس، وضعیت قیمت سهام و معاملات سهام بورس از جمله موارد بررسی شده در گفت‌وگو با این مقام اجرایی شرکت بورس است.

دفاع از توسعه بورس

در ابتدا از احمد جاویدی معاون پشتیبانی بورس اوراق بهادار پرسیدیم که چرا توسعه بورس در سال جاری و معرفی ابزارهای مالی جدید کند بوده است؟ او در پاسخ گفت: بخش‌های اصلی اقتصاد شامل دو بخش واقعی و مالی است که بازار سرمایه و بازار پول، بخش مالی اقتصاد را تشکیل می‌دهند. بورس اوراق بهادار نیز از مهم‌ترین نهادهای فعال در بازار اوراق بهادار به شمار می‌آید که ماموریت آن فراهم کردن بازاری شفاف، منصفانه و کارآمد با ابزارهای متنوع برای معامله اوراق پذیرفته شده و همچنین نظارت بر جریان داد و ستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا است.

وی افزود: ورود یا همان پذیرش شرکت‌های جدید در بورس بخش ابتدایی و ساده توسعه بازار می‌باشد. در این راستا ارتقای سهم بازار سرمایه در تامین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی به عنوان یکی از اهداف کلان بورس تهران مطرح است که علاوه بر پذیرش شرکت‌های جدید شامل راهبردهایی نظیر؛ تنوع بخشی به ابزارها و خدمات مالی جدید و ارتقاء امور ناشران است. بدین ترتیب برنامه‌های توسعه‌ای بورس در سال جاری در این راستا با جدیت تمام پیگیری شده است. در این راستا توسعه بازار قرارداد‌های آتی سهام و افزایش تعداد سهام پایه قراردادهای آتی به ۱۶ قرارداد و ارائه راهکارهای لازم برای توسعه بیشتر آن، پیگیری قراردادهای اختیار معامله سهام که دستورالعمل ارسالی به سازمان پس از تایید کمیته فقهی به تصویب رسیده و آماده‌سازی نرم‌افزار و سامانه معاملاتی آن در حال انجام است و امیدوارم که از سال آینده شاهد عملیاتی شدن آن باشیم.

این مقام مسوول در بورس تهران ادامه داد: طراحی ساز و کار فروش استقراضی با انجام مطالعات لازم و رفع مغایرت آن با اصول اسلامی و پیشنهاد راهکارهای اجرایی آن در کمیته فقهی اقدام دیگر بورس بوده است. خوشبختانه کمیته فقهی تایید لازم را در این باره انجام داده و هم‌اکنون در حال تدوین مقررات و رویه‌های اجرایی این ابزار جدید در بورس هستیم.

افزون بر این، پیگیری و راه‌اندازی صندوق‌های قابل معامله در بورس بخصوص صندوق‌های ارز و طلا در دستور کار است و خوشبختانه سازمان بورس نیز موضوع را به خوبی پیگیری می‌کند. بر این اساس، با توجه به موارد فوق و طولانی بودن فرآیند مطالعه، تدوین، تایید و اجرای برنامه‌های توسعه ابزارها و خدمات مالی جدید می‌توان گفت که برنامه‌های توسعه‌ای از پیشرفت قابل قبولی برخوردار بوده است.

بازار راکد هست، نیست؟

به گفته جاویدی، کارنامه کلی بورس در مقایسه با عملکرد سال ۸۹ که یکی از تاریخی‌ترین سال‌های بازار سرمایه و سال رکوردهای بازار بود، از رشد خوبی برخوردار بوده است، به طوری که ارزش اسمی بازار تا پایان بهمن ماه به رقم ۴۲ هزار میلیارد تومان رسیده، یعنی ۳۱درصد افزایش یافته است. به‌رغم وقوع تحولات بسیار مهم و تاثیرگذار خارجی و داخلی، هجوم نقدینگی جامعه به بازارهای جایگزین غیرمولد نظیر بازار سکه، طلا و ارز، اجرای آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی و هدفمندی یارانه‌ها و سایر عوامل، بازدهی بازار نیز شاهد ۹ درصد رشد بوده و معاملات عادی سهام از نظر حجم ۲۵ درصد و از حیث ارزش ۳۹ درصد افزایش داشته‌ که حاکی از توسعه و رشد مستمر بازار سرمایه و بلوغ آن است. افزایش ۶۹ درصدی صدور کدهای معاملاتی جدید و رشد ۲۷ درصدی دفعات معاملات نیز همین موضوع را ثابت می‌کند. معاون پشتیبانی بورس درخصوص پذیرش شرکت‌ها در مقایسه با برنامه اعلامی و اینکه در حال حاضر چند شرکت و اوراق مشارکت در انتظار پذیرش و عرضه سهام در بورس قرار دارند، نیز توضیح داد: در ابتدای سال جاری، بورس اوراق بهادار تهران در جهت اجرای برنامه‌های بازاریابی خود اقدام به برگزاری موفق همایش ملی پذیرش شرکت‌ها در بورس نموده که خوشبختانه شاهد ورود برخی شرکت‌ها در بورس و فرابورس ایران بودیم. لیکن با توجه به برنامه پذیرش ۱۵ شرکت در بورس باید بگوییم که در سال جاری فرآیند پذیرش بالغ بر ۲۲ شرکت پیگیری شده که از این تعداد تاکنون پذیرش، درج و عرضه موفق سهام ۷ شرکت در بورس تهران انجام شده است؛ البته به‌رغم اتمام فرآیند پذیرش سهام شرکت کشتیرانی والفجر عرضه آن با توجه به قیمت کشف شده ناموفق بود. یادآور می‌شود که ۷ شرکت نیز به‌دلایل مختلف از جمله عدم موافقت هیات پذیرش، اصلاح ساختار و سایر دلایل حائز شرایط پذیرش و عرضه نهایی نبوده‌اند. نکته قابل توجه این است که سهام ۶ شرکت از بخش خصوصی در سال جاری عرضه شده و تنها عرضه سهام یک شرکت اصل‌۴۴ را شاهد بودیم. در حال حاضر نیز باتوجه به اتمام فرآیند پذیرش شرکت‌های کارت اعتباری کیش، بیمه ملت، نفت پاسارگاد و پالایش نفت جی در مرحله انجام توافق عرضه هستند. پالایشگاه نفت بندرعباس در مرحله درج و تقاضای پذیرش شرکت‌های هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، سیمان آبیک و سیمان ساوه نیز در هیات پذیرش طرح شده است. اما در راستای انتشار و راه‌اندازی بازار اوراق مشارکت به دلیل وجود موانع موفق به عرضه اوراق مشارکت پذیرفته شده و درج اوراق ۲ ناشر نشدیم که امید است در این زمینه با رفع موانع در آخر سال شاهد انتشار و عرضه حداقل یک اوراق مشارکت و اوراق اجاره صکوک باشیم.

سهام بورس چگونه معامله می‌شود؟

جاویدی در برابر این سوال که برنامه پذیرش و معامله سهام بورس تهران در بورس به کجا رسید و اساسا چرا از ورود سهام بورس به بازارهای فرابورس جلوگیری شد؟ پاسخ داد: بورس اوراق بهادار تهران به دلیل تکلیف مقرر در مجمع عمومی عادی صاحبان سهام و در اجرای بند ب ماده ۹۹ قانون برنامه پنج ساله پنجم، اقدامات لازم برای پذیرش و درج سهام خود در بورس را در دو مرحله انجام داد. در مرحله اول به منظور پذیرش سهام در یکی از بازارهای خود در بورس اوراق بهادار تهران اقدام به استعلام و دریافت مجوز از سازمان بورس کرد لیکن به دلیل ترکیب سهامداران بورس تهران، محدودیت‌های قانونی جهت کنترل و رعایت سقف هر یک از سهامداران حاضر و مالکیت حداکثری ۵/۲ درصدی هر سهامدار با این امر موافقت نشد. در مرحله دوم فرآیند پذیرش در فرابورس نیز مورد پیگیری قرار گرفت که به دلیل همان محدودیت‌ها سازمان بورس با انجام معاملات سهام در بازار پایه فرابورس موافقت به عمل آورد و هم‌اکنون سهام بورس تهران با سه نماد مجزا برای هر یک از طبقات سهامداری قابل معامله در بازار پایه فرابورس است و از نیمه دوم سال تاکنون چندین بار سهام آن مورد داد و ستد قرار گرفته است. یادآور می‌شود که براساس مقررات و مفاد دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بازار پایه فرابورس، معامله توافقی سهام با موافقت کمیته عرضه امکان‌پذیر است. فرآیند آن بدین صورت است که سهامداران با مراجعه به کارگزاران و تکمیل فرم، تعداد و قیمت اوراق پیشنهادی خود را مشخص می‌کنند و پس از موافقت کمیته عرضه فرابورس، نماد بورس گشایش و معامله مورد درخواست در سامانه معاملاتی ثبت می‌شود. انجام معاملات از تعداد ۰۰۰/۱۰۰ سهم به بالا صرفا در قالب عرضه یکجا یا معاملات توافقی امکان‌پذیر بوده و اخذ تایید سازمان بورس مبنی بر رعایت محدودیت‌های قانونی و مقرراتی توسط فرابورس الزامی است.

وی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه روش معاملات توافقی در سهام بورس موجب عدم شفافیت و سهولت دادوستدها شده است، گفت: فعلا امکان معامله سهام در بازار پایه به صورت توافقی فراهم شده که ان‌شاءالله پس از تدوین مقررات لازم و فراهم نمودن راهکار نظارتی برای کنترل طبقات سهام و سقف سهامداری هر شخص، امکان معامله سهام در بازار اول فرابورس یا بازارهای بورس اوراق بهادار تهران به صورت آزادانه‌تر فراهم خواهد شد.

مظنه سهام بورس چقدر است؟

این مقام مسوول در بورس تهران درخصوص اینکه برخی قیمت پیشنهادی سهام بورس را تا ۱۰۰۰ تومان عنوان کرده‌اند؛ شما چقدر قیمت‌های مزبور را متناسب با واقعیات وضعیت شرکت و سودآوری آن می‌دانید؟ نیز تصریح کرد: معیارهای ارزیابی قیمت سهام در صنایع حاضر در بازارهای بورس به روش‌های متداول توسط کارشناسان حرفه‌ای صورت می‌گیرد و قیمت‌گذاری سهام بورس اوراق بهادار تهران نیز به عنوان یک شرکت مالی تابع همین ارزیابی‌های علمی است. البته ممکن است هر شخص به لحاظ اهداف حضور خود در ترکیب سهامداری بورس اقدام به ارزیابی و تعیین قیمت خرید یا فروش خارج از مبنای کارشناسی و حرفه‌ای کند که اخیرا برخی نمونه‌های آن را مشاهده کرده‌ایم.

تالارهای منطقه‌ای می‌‌مانند

وی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه سرنوشت جمع‌آوری تالارهای منطقه‌ای به کجا رسید؟ نیز گفت: اصلا چنین موضوعی در دستور کار قرار نداشته و نخواهد داشت و دسترسی علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه به تالارهای منطقه‌ای با کیفیت بالا فراهم می‌شود. هم‌اکنون بورس اوراق بهادار تهران از طریق حضور در ۱۲ تالار، ۹ دفتر و یک تالار با نظارت مستقیم اقدام به فراهم نمودن دسترسی عموم به بازار نموده و هیچ تالاری نیز غیرفعال نشده است. معاون بورس تهران درباره اینکه چرا بر اساس آخرین ترازنامه شرکت بورس، حدود نیمی از دارایی‌های شرکت به اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی اختصاص یافته است؟ گفت: نظر به برنامه مدیریت وجوه نقد و ایجاد ارزش افزوده مناسب منابع نقدی شرکت حفظ و به نحو مناسب سرمایه‌گذاری شده و عایدی مناسبی را برای سهامداران خلق نموده است. برنامه خرید زمین نیز تنها با پرداخت ۵ میلیارد تومان انجام شده و انجام بقیه پرداخت به شهرداری طبق مفاد مبایعه‌نامه منوط به صدور پروانه ساختمان و انتقال اسناد مالکیت شده بود که باتوجه به صدور پروانه ساختمان در بهمن ماه سال جاری، اقدام به پرداخت عوارض شهرداری کردیم و در مرحله انتقال اسناد مالکیت هستیم.

جاویدی در برابر این سوال که افزایش سرمایه اخیر شرکت بورس (از ۵/۲۵ میلیارد به ۳۰ میلیارد تومان) با چه هدفی انجام شد و آیا برنامه افزایش سرمایه دیگری هم در دستور کار است، گفت: هدف اصلی افزایش سرمایه جهت تامین منابع مالی لازم برای خرید زمین و احداث ساختمان مرکز بورس اوراق بهادار تهران در سعادت‌آباد بود که انجام شد و برنامه افزایش سرمایه جهت مشارکت سهامداران در تامین مالی احداث ساختمان مرکزی بورس نیز در دستور کار هیات مدیره قرار خواهد گرفت.

نماد ملی بازار سرمایه در شمال تهران

وی درباره آخرین وضعیت ساخت زمین بورس در سعادت‌آباد تهران گفت: قبل از ساخت ساختمان جدید شرکت اقدامات لازم جهت خرید زمین باقیمانده، طرح تعریض بلوار شهرداری، تعیین دقیق ابعاد و حدود زمین، انجام مذاکرات لازم برای اخذ مجوز تغییر کاربری زمین، افزایش تراکم مجاز و افزایش تعداد طبقات توافق شده از کمیسیون ماده ۵ شهرداری و پس از آن فرآیند صدور پروانه ساختمان و انتقال اسناد مالکیت لازم و ضروری بود که انجام تمامی کارهای اداری با پیگیری مستمر در زمان بسیار کوتاه به عمل آمد.

لذا در این راستا، انتخاب مدیر طرح انجام شده است و امیدواریم در همین روز صدای لودرها و حفارها جهت تکمیل گودبرداری شنیده شود و فرآیند انتخاب مشاور و فراخوان آن از روزنامه‌ها و سایت شرکت اطلاع‌رسانی انجام خواهد شد.

در همین جا لازم می‌دانیم از تمامی مشاوران با سابقه، رتبه یک و خوشنام که علاقه‌مند حضور در خلق نماد ملی بازار سرمایه با همکاری مشاور سرشناس خارجی هستند دعوت کنیم با اداره ساختمانی بورس تماس بگیرند.

او درباره برگزاری میز صنایع در بورس تهران هم گفت:‌ رصد بازار برای حفظ شفافیت، سلامت و منافع سهامداران حاضر در بازار سرمایه و نظارت بر ارتقای کیفی گزارشات ناشران و اطلاع‌رسانی به موقع و همچنین رسیدگی به وضعیت‌های خاص صنایع حاضر در بورس و حتی کمک به آنها در مقاطع مختلف یکی از وظایف و برنامه‌هایی است که از سال‌های قبل نیز پیگیری شده است و همچنان ادامه خواهد یافت.

او در برابر این سوال که برخی از امکانات ساختمان حافظ به لحاظ اطلاع رسانی اینترنتی به ویژه در زمان معاملات شکایت دارند و برنامه شما برای بهبود این مساله و به طور کلی ارتقای شرایط تالار حافظ چیست؟ گفت: با انجام کارشناسی فنی پیش‌بینی فراهم کردن تسهیلات در حد ظرفیت‌های تالار حافظ به عمل آمده و خواهد آمد، به طوری که پهنای باند مناسبی هم‌اکنون برای کارگزاران حاضر در تالار و حتی سهامداران فراهم شده است. اما با توجه به افزایش تعداد استفاده‌کنندگان راهکارهای اضافی برای بهبود خدمت‌رسانی نیز در دستور کار قرار دارد.

بورس تهران در سال ۹۱

جاویدی در پایان درباره رئوس برنامه‌های بورس در سال ۹۱ گفت: تنوع‌بخشی به ابزارها و خدمات از طریق افزایش نقدشوندگی بازار، کنترل و توسعه کاربردهای فن‌آوری اطلاعات از طریق ارتقای نظارت بر بازار، راه‌اندازی معاملات قراردادهای اختیار معامله سهام، پیگیری راه‌اندازی بازار دست دوم اوراق مشارکت و اجاره صکوک، صندوق‌های قابل معامله در بورس، پیگیری استفاده از سازوکارهای تامین مالی اعتباری و فروش استقراضی، اصلاح و بازنگری مقررات موجود و تدوین مقررات جدید، بازاریابی و پذیرش شرکت‌های واجد شرایط در اندازه بزرگ، احداث ساختمان مرکزی بورس و اوراق بهادار تهران، توسعه ارتباطات و مشارکت‌ها در سطح ملی و بین‌المللی از اهم برنامه‌های بورس و اوراق بهادار تهران است که در سال ۹۱ پیگیری و به اجرا درمی‌آید.