سیدعلیرضا ناجی

«روزهای پایانی سال، عبور بازدهی بورس از مرز ۸۰درصد و یک پذیره‌نویسی جذاب» همه و همه موجب شد تا در دهه سوم اسفندماه سال ۸۹ سهامداران و سرمایه‌گذاران عددی معادل ۱۰۰ میلیارد تومان بابت پذیره‌نویسی اولیه بانک آریا بپردازند. پذیره‌نویسی‌ای که به دلیل شرایط خوب بورس در آن زمان و همچنین نسبت دادن این بانک به فعالان صنعت فولاد با استقبال بسیار زیاد مواجه شد و تبلیغات گسترده صورت گرفته در خصوص این بانک خصوصی جدید نیز موجب شد تا ۵۰ درصد از کل سرمایه این بانک خصوصی ظرف چند دقیقه در فرابورس و ظرف چند ساعت در بانک ملت از سوی متقاضیان تامین شود. ۹۰ درصد از پذیره‌نویسی ۱۰۰ میلیارد تومانی آریا در شعب منتخب بانک ملت و ۱۰ میلیارد تومان آن هم از طریق فرابورس ایران به عموم سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی عرضه شده بود. اما هم‌اکنون بیش از ۷ ماه از پذیره‌نویسی بانک آریا می‌گذرد و ۲ هزار و ۳۳۴ نفر از مشارکت‌‌کنندگان در پذیره‌نوسی آریا (به نقل از خبرگزاری فارس) با بلوکه شدن ۱۰۰ میلیارد تومان از سرمایه خود در این بانک خصوصی مواجه شده‌اند.

اما پول سهامداران آریا کجاست؟ این بانک چگونه مجوز گرفت، مسوولان بورس چگونه به این بانک مجوز پذیره‌نویسی دادند و اساسا چه زمانی و با چه مکانیزمی پول ۲ هزار و ۳۳۴ نفر از سهامداران آریا بازگردانده می‌شود؟ اینها پرسش‌های اساسی ده‌ها سهامدار بانک لغو مجوز شده آریاست.

به‌این ترتیب در حالی که ۷ ماه از زمان این پذیره‌نویسی ۱۰۰ میلیارد تومانی می‌گذرد، هیچ چشم‌اندازی از زمان بازگشت سرمایه‌های سرگردان مردم در این پذیره‌نویسی وجود ندارد.

در حالی که با احتساب خواب سرمایه ۱۰۰ میلیارد تومانی در این پذیره‌نویسی با وجود نرخ ۱۷ درصد اوراق مشارکت و صکوک در فرابورس ایران، این نتیجه حاصل می‌شود که تا این لحظه عددی معادل ۹/۹ میلیارد تومان عدم‌النفع به مشارکت‌کنندگان در پذیره‌نویسی ۱۰۰ میلیارد تومانی بانک آریا تعلق گرفته است.

اما از این سود فرضی که بگذریم، هنوز بعد از گذشت ماه‌های متوالی از پذیره‌نویسی بانک آریا مشخص نیست که مردم چگونه به پول بلوکه شده خود در این بانک می‌رسند؟ و روزی نیست که رسانه‌های بازار سرمایه با تماس‌های متوالی و پیگیری سرمایه‌گذاران بانک لغو مجوز شده آریا در این خصوص مواجه نباشند.

در اینجا، پرسش‌هایی به نیابت از سهامداران و سرمایه‌گذاران بانک آریا که با اعتماد به مجوزهای صادرشده از سوی بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار به مشارکت در پذیره‌نویسی اولیه بانک مزبور اقدام کرده‌اند، مطرح می‌شود که امید است برای رفع نگرانی‌های سهامداران بانک آریا و سرمایه‌گذاران بالقوه دیگر در بازارهای اولیه پاسخ مناسبی از سوی دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط ارائه شود:

۱- فرآیند پذیره‌نویسی سهام شرکت‌های در شرف تاسیس و راه‌اندازی چیست و آیا ممکن است که از این پس در شعب بانک‌ها یا در بازار سرمایه، شرکتی با دریافت مجوزهای لازم از بانک مرکزی و سازمان بورس اقدام به پذیره‌نویسی کند و بعد این گونه لغو مجوز شود؟ و اساسا چه مکانیزم اطمینان‌بخشی از سوی متولیان امر برای حفاظت از سرمایه‌های مردم در این خصوص وجود دارد؟

۲- بانک آریا چگونه توانست از مراجع ذی‌ربط مجوز پذیره‌نویسی دریافت کند؟ آیا در این زمینه بررسی صلاحیت حرفه‌ای پیش از اعطای مجوز انجام شده است یا تنها موافقت اصولی صادر شده از سوی بانک مرکزی مبنای صدور مجوز قرار گرفته است؟ در واقع مسوولیت اعطای مجوز پذیره‌نویسی این بانک بر عهده چه نهادی است؟ و آیا در این خصوص اکنون مسوول پاسخگویی وجود دارد؟

۳- سرمایه ۱۰۰ میلیارد تومانی سهامداران آریا که گفته می‌شود در حسابی بلوکه شده است، دقیقا کجاست؟ دلایل بلوکه شدن پول سهامداران چیست و اگرچه مسوولان این بانک ارتباطی تنگاتنگ با اختلاس بزرگ داشته‌اند، اما این چه ربطی به سهامداران این بانک دارد، بنابراین آیا بهتر نیست، پول سهامداران آریا هرچه زودتر به آنان پرداخت شود و حساب آنان از حواشی این غائله بزرگ جدا شود؟

در نهایت به نظر می‌رسد که شفاف‌سازی و پاسخگویی مسوولان به دور از انداختن تقصیرها بر گردن دیگران بتواند تصویر شفاف‌تری از آنچه روی داده ارائه کند، به ویژه برای فعالان بازار سرمایه که با حساسیت‌های خاص خود مواجه بوده و چه بسا پذیره‌نویسی‌های بزرگ دیگری در آینده در راه باشد، که البته استقبال از آنها منوط به بازگشت اطمینان‌ به بازار سرمایه در حوزه پذیره‌نویسی و پاسخ به سوالات فوق خواهد بود.

از کارشناسان و صاحبنظران در حوزه بازار سرمایه دعوت می‌شود تا یادداشت‌ها و مقالات خود را به آدرس گروه بورس Jadval۸۳@yahoo.com ارسال کنند.