دنیای اقتصاد- روز گذشته شاخص بورس با ثبت رقم ۲۴ هزار و ۵۹۶ واحد، هفتمین افت بزرگ خود در سال ۹۰ را شاهد بود. افت ۳۷۴ واحدی شاخص کل در روز گذشته رخدادی بود که یک بار دیگر، فعالان تالار شیشه‌ای را به محاق فرو برد. آنها که از یک سو بر پایه اظهارات مدیران بازار مبنی بر مصون بودن بورس ایران از تحولات بازارهای جهانی به رونق بازار دل بسته بودند، دیروز با نزول ۵/۱ درصدی شاخص بورس،‌ با موجی از نگرانی همراه شدند. ثبت هفت افت بزرگ در پنج ماه نمی‌تواند نشانه خوبی برای حفظ امیدواری سرمایه‌گذاران باشد و این بیم را به همراه دارد که شاید یک بار دیگر بحران مالی ۲۰۰۸ در بازارهای جهانی و افت ۱۳۸۷ در بورس ایران تکرار شود. در پی افت ۵/۱درصدی شاخص رخ داد:

بورس در مدار صفر درجه

گروه بورس- مجید اسکندری: پس‌لرزه‌های افت قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی، سرانجام مرزها را درنوردید و در عبور خود، بورس ایران را نیز بی‌نصیب نگذاشت.

روزگذشته شاخص بورس تهران با کاهش ۳۷۴ واحدی، در رقم ۲۴ هزار و ۵۹۶ واحد توقف کرد و افت ۵/۱ درصدی را به ثبت رساند.

افت اخیر شاخص، این مولفه را به جایگاهی برگرداند که در ابتدای مردادماه، کسب کرده بود.

به این ترتیب «بازدهی صفر» تنها نصیب سرمایه‌گذاران در مردادماه بود، در حالی که آنها انتظار داشتند پس از گذشت سه ماه متوالی که بازار روندی منفی طی کرده بود، در مردادماه، رشد بازار را تجربه کنند، اما این اتفاق رخ نداد.

به این ترتیب از پنجمین ماه سال، تنها ۸ روز کاری برای فعالیت در بازار اوراق بهادار باقی‌مانده است و معلوم نیست در این چند روز چه رویدادی به وقوع بپیوندد.

میانگین بازدهی بازار سرمایه از ابتدای سال تاکنون معادل ۶/۵ درصد و ارزش این بازار در پایان دیروز به کمتر از ۱۱۰ هزار میلیارد تومان رسید.

افت اخیر بورس در سال جاری هفتمین افت بزرگ شاخص را به همراه آورده است که در این شرایط، دهمین افت بزرگ تاریخ بورس کشورمان نیز محسوب می‌شود.

افت ۵/۱ درصدی شاخص در روز گذشته در پی تداوم افت قیمت‌های جهانی به وقوع پیوست. روزگذشته نفت آمریکا به کمتر از ۸۰ دلار در هر بشکه، مس به ۸۸۰۰ دلار در هر تن، روی به ۲۱۰۰ دلار در هر تن و سرب به ۲۳۰۰ دلار در هر تن رسید.

این کاهش قیمت‌ها، نگرانی سرمایه‌گذاران را تشدید کرد زیرا آنها از تکرار تجربه بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ و سرایت آن به بازار سرمایه ایران به شدت بیمناکند.

در سال ۱۳۸۷ بازدهی بورس از مردادماه تا اسفندماه، در کلیه ماه‌ها به طور پیوسته منفی بود که در نهایت سرمایه‌گذاران، سال ۸۷ را با بازدهی منفی ۱۰ درصد به پایان بردند.

از سوی دیگر، بررسی متغیرهای بورس حاکی از آن است که در مقایسه با سال ۸۷، بسیاری از متغیرها در وضعیتی پایین‌تر از وضعیت سال ۸۷ خود به سر می‌برند.

در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد بازار سرمایه ایران در اختیار شرکت‌های وابسته به قیمت‌های جهانی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌هایی است که این شرکت‌ها را در اختیار دارند.

این نکته که چند شرکت، بار اصلی بورس ایران را بر دوش می‌کشند، کم‌کم به یک ریسک تبدیل می‌شود. شاهد این مدعا نیز، تاثیر منفی پنج شرکت ملی مس، فولادمبارکه، سرمایه‌گذاری غدیر، سنگ‌آهن گل گهر و چادرملو بر افت دیروز شاخص بورس است.

بنابراین برخلاف این نظریه که «بورس ایران به دلیل تنوع صنایع و شرکت‌های فعال در آن، در قبال حوادثی از این دست، مصون است»، شاهدیم که آسیب‌پذیری بازار سرمایه، بیشتر از جانب چند شرکت یادشده، رخ داده است.

اما در مقابل شرکت‌هایی نیز در بورس ما وجود دارند که به قیمت‌های جهانی وابسته نیستند و قیمت آنها نیز منفی نمی‌شود اما تاثیری نیز بر روند کلی بازار نمی‌گذارند.

به نظر می‌رسد در صورت تداوم بحران جهانی، شاخص بورس تهران نیز از این بحران تبعیت کرده و منفی بماند.

در این میان یک کارشناس بازار، افت قیمت‌ها در بورس تهران را تخلیه حباب قیمتی می‌داند و بر این باور است که این بازار از روند بین‌المللی تبعیت نمی‌کند.

اصلاح حباب قیمتی

یک کارشناس بازار سرمایه با بیان این‌که بورس تهران از اتفاقات بین‌المللی تاثیر کمی می‌گیرد، عمده علت افت شاخص را اصلاح حباب قیمتی دانست.

دکتر شاهین شایان آرانی، در گفت‌وگو با ایسنا به تاثیر نگرفتن بورس تهران از رویداد‌های بین‌المللی اشاره کرد و گفت: بورس تهران ارتباطی به اتفاقات اخیر بین‌المللی نداشته و تنها ممکن است به صورت غیرمستقیم از این رویداد‌ها تاثیر بگیرد.

وی توضیح داد: در بورس تهران نه سرمایه‌گذار خارجی وجود دارد که سهام خود را به دلیل بحران بفروشد و نه سرمایه‌گذار داخلی که در بورس‌های بین‌المللی سرمایه‌گذاری کرده باشد. بنابراین بورس تهران از کاهش بورس‌های بین‌المللی تاثیر نمی‌گیرد، بلکه بحران مالی بین‌المللی در برخی محصولات و کالاها مانند فلزات و پتروشیمی تاثیر منفی قیمتی دارد و این امر ممکن است قیمت شرکت‌هایی که این محصول را دارند، کاهش دهد و درآمد این شرکت‌ها افت پیدا کند.

شایان اضافه کرد: این درحالی است که شرکت‌های بزرگی چون مخابرات و خودروسازان تحت تاثیر این پدیده قرار نمی‌گیرند و در مقابل شرکت‌های پتروشیمی و فلزی از این موضوع تاثیر منفی می‌گیرند.

این کارشناس بازار سرمایه به تاثیر غیرمستقیم بحران مالی در بورس تهران اشاره کرد و گفت: تاثیر بحران جهانی در بورس تهران کم و غیرمستقیم است، زیرا اقتصاد ما تحت تاثیر اقتصاد بین‌المللی نیست.

او دلیل ریزش روزهای گذشته شاخص بورس را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: بخش عمده‌ای از کاهش شاخص به دلیل اصلاح‌شدن قیمت‌های حبابی آن است.

شایان معتقد است: هنوز بورس تهران حباب قیمتی دارد که اکنون در حال اصلاح‌شدن است، بنابراین علت اصلی افت شاخص، فارغ از تاثیر غیرمستقیم بحران جهانی، ناشی از پدیده اصلاح قیمت‌ها است.

او با تاکید بر این‌که بورس تهران نیازمند اصلاح قیمتی است، عنوان کرد: در شرایط فعلی اگر سهامداران سهام خود را مدیریت کنند، می‌توانند سود مناسبی از این بازار کسب کنند. شایان تصریح کرد: قیمت‌ها همچنان در بورس تهران بالا است و بورس هنوز برای اصلاح قیمت‌ها جا دارد، بنابراین سهامداران در شرایط فعلی می‌توانند با دقت و مطالعه در این بازار فعال باشند و سود مطلوبی کسب کنند.