در گفت‌وگوی تحلیلی دنیای اقتصاد با یک کارشناس معدنی تشریح شد
چشم‌انداز سودآوری ۱۲میلیارد دلار از ارزش بورس
در همین حال، مدیرمالی و اقتصادی یکی از هلدینگ‌های معدنی و سنگ‌آهنی بورس از افزایش تقاضای سنگ‌آهن در کشور و آینده خوب سهام شرکت‌های سنگ‌آهنی در بورس سخن می‌گوید.
مرتضی علی‌اکبری در گفت‌وگوی تفصیلی با دنیای اقتصاد به بررسی آخرین وضعیت صنعت سنگ‌آهن و سهام معدنی در کشور پرداخته و می‌گوید: در حال حاضر نیاز داخلی برای مصرف گندله سنگ‌آهن در حال افزایش است و در سال 91 به اوج خود می‌رسد، چراکه در این سال، 8 طرح استانی فولاد در کشور به بهره‌برداری می‌رسد. وی با اشاره به چشم‌انداز تولید 55 میلیون تن فولاد در سال 1404 گفت: امسال طبق برنامه باید در کشور 17 میلیون تن فولاد تولید شود، در حالی که در کشور در حال حاضر 11 میلیون تن فولاد تولید می‌شود و برای افزایش ظرفیت، به شدت به سنگ‌آهن و گندله نیاز است. وی با اشاره به برنامه بهره‌برداری از 8 طرح فولادی در کشور طی سال 91 گفت: این 8 طرح 800 هزار تنی و مجموعا 4/6 میلیون تنی دست‌کم به میزان دو برابر ظرفیت خود به سنگ‌آهن نیاز دارد، ضمن این که در کشور دیگر طرح‌های فولادی نیز در آستانه بهره‌برداری هستند که از جمله آن می‌توان به طرح فولاد هرمزگان و واحد فولادسازی متعلق به صندوق بازنشستگی اشاره کرد که نیاز به مصرف سنگ‌آهن را با چشم‌اندازی رشدی مواجه کرده است. هرچند تکمیل طرح 8 گانه فولاد به زیرساخت‌هایی همچون 8 هزار مگاوات برق، 358
میلیون مترمکعب آب در سال و تولید 50 میلیون مترمکعب گاز در روز نیاز دارد.
وی با اشاره به این که در حال حاضر در کشور حدود ۸ میلیون تن گندله تولید می‌شود، گفت: در این میان ظرفیت تولید گندله در گل‌گهر تا پایان سال ۹۰ به ۵ میلیون تن می‌رسد و معدن گهر زمین نیز با ظرفیت ۵ میلیون تنی تا ۳ سال دیگر به بهره‌برداری می‌رسد.
مرتضی علی‌اکبری با مرور کلی وضعیت و تحولات صنعت سنگ‌آهن و فولاد در جهان، توضیح داد: میزان ذخایر زمین‌شناسی این ماده معدنی در جهان حدود 300 میلیارد تن برآورد شده است که بیش از 82 درصد این ذخایر در کشورهای استرالیا، برزیل، چین، روسیه، قزاقستان و اوکراین هستند. این در حالی است که میزان ذخایر قطعی جهان حدود 160 میلیارد تن برآورد شده است که حدود 86 درصد آن علاوه بر کشورهای فوق در هندوستان وجود دارد. همچنین ظرفیت تولید سنگ‌آهن در سال 2010 حدود 2177 میلیون تن برآورد شده است که کشورهای برزیل و استرالیا حدود 45 درصد از ظرفیت‌های سنگ‌آهن دنیا را در اختیار دارند. در حالی که در سال 2009 تولید سنگ‌آهن چیزی در حدود 1588 میلیون تن بود که نسبت به سال قبل آن با 6 درصد کاهش همراه بوده است. عمده کشورهای تولیدکننده سنگ‌آهن در جهان که بیش از 60درصد تولید را در اختیار دارند عبارتند از استرالیا، برزیل و هندوستان. در این سال چین با تولید 234 میلیون تن سنگ‌آهن نسبت به تولید سال گذشته خود با 27 درصد کاهش همراه بوده است.
وی افزود: در سال ۲۰۱۰ حجم صادرات جهانی این محصول حدود ۱۰۷۰ میلیون تن بوده است که مهم‌ترین صادرکنندگان این محصول نیز کشورهای استرالیا، برزیل و هند به ترتیب با ۴۲۷، ۳۱۱ و ۱۰۴ میلیون تن صادرات بودند. در این حوزه، استرالیا بیش از ۹۰درصد و برزیل بیش از ۸۰درصد از حجم تولیدات خود را صادر می‌کنند. در این سال، حجم واردات جهانی سنگ‌آهن نیز حدود ۱۰۳۰ میلیون تن بوده است که در بین واردکنندگان، چین با ۶۱۹ میلیون تن حجم واردات، حدود ۶۰ درصد از سهم وارداتی دنیا را به خود اختصاص داده است. درصد رشد واردات سنگ‌آهن چین هم در سال ۲۰۱۰ تغییر محسوسی نسبت به سال ۲۰۰۹ نداشته است.
وی افزود: مهم‌ترین شرکت‌های تاثیرگذار در تجارت جهانی این محصول سه شرکت واقع در کشورهای برزیل و استرالیا به نام‌های Vale ، Rio Tinto و BHP Billton هستند که به ترتیب حدود 33درصد، 19درصد و 17درصد از تجارت جهانی این محصول را به خود اختصاص داده‌اند.
بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود که با توجه به افزایش مصرف فولاد در بین کشورهای در حال توسعه با رشد اقتصادی بالا و نیز افزایش مصرف کشور چین (به عنوان شاخص توسعه یافتگی)، میزان مصرف سنگ‌آهن نیز در دنیا افزایش یابد تا جایی که برآورد شده که رشد مصرف سنگ‌آهن چین سالانه حدود ۱۲ درصد و در سایر کشورها به طور متوسط ۳ درصد باشد، اما در بخش گندله شاهد رشد تولید تا سال ۲۰۱۰ هستیم. به طوری که تولید این محصول از حدود ۳۰۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۴ به حدود ۴۰۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۰ رسیده است. بزرگ‌ترین تولیدکننده گندله دنیا؛ برزیل با ۸۵ میلیون تن تولید بوده و ایران با حدود ۱۵ میلیون تن تولید در رده دهم تولید گندله قرار دارد.
این کارشناس ارشد سهام معدنی در بورس تهران درخصوص وضعیت سنگ‌آهن در کشور گفت: میزان ذخایر زمین‌شناسی این ماده معدنی در ایران حدود 5/4 میلیارد تن برآورد شده است که بیشتر این ذخایر در مناطق مرکزی، گل‌گهر و سنگان خراسان هستند. این مناطق به ترتیب دارای 2، 1 و 2/1 میلیارد تن ذخایر احتمالی هستند. میزان ذخایر قطعی در ایران حدود 3/2 میلیارد تن برآورد شده است که سهم ایران مرکزی 77/0 میلیارد تن، گل‌گهر 87/0 میلیارد تن و سنگان خراسان 62/0 میلیارد تن است. در سال 89 هم تولید سنگ‌آهن به حدود 1/27 میلیون تن رسیده است که نسبت به سال قبل از آن 6 درصد افزایش یافته است. از این میزان تولید حدود 17 میلیون تن آن کنسانتره سنگ‌آهن است. عمده شرکت‌های تولیدکننده سنگ‌آهن در ایران که بیش از 85 درصد از تولید داخل را پوشش می‌دهند عبارتند از شرکت معدنی و صنعتی چادرملو؛ شرکت سنگ‌آهن گل‌گهر و شرکت سنگ‌آهن مرکزی که هر یک در سال 89 به ترتیب حدود 5/9، 7/7 و 1/6 میلیون تن تولید کرده‌اند. افزون بر این، در سال 89، حجم صادراتی این محصول حدود 4 میلیون تن بوده است که عمده آن توسط شرکت گل‌گهر و مرکزی تحقق یافته است. یکی از دلایل اصلی کاهش حجم صادرات
در سال 89، مصوبه اخذ عوارض صادراتی برای محصولات کنسانتره و گندله بود. البته این مصوبه در اردیبهشت سال 90 برای محصولات کنسانتره حذف شد.
این مقام مسوول در ادامه، برنامه توسعه صنعت سنگ‌آهن در کشور را مورد اشاره قرار داد و افزود: براساس برنامه ایمیدرو، تا پایان سال ۱۳۹۳ (پایان برنامه پنجم توسعه کشور)، تولید سنگ‌آهن به ۴۴ میلیون تن خواهد رسید. بر همین اساس، برای تولید ۳۶ میلیون تن فولادخام به روش احیا نیاز به حدود ۵۲ میلیون تن گندله سنگ‌آهن خواهد بود که باید از طریق اجرای سریع‌تر طرح‌های توسعه‌ای و بهره‌برداری قریب‌الوقوع آن‌ها در این صنعت تحقق یابد. اما براساس افق زمانی بلندمدت تا پایان سال ۱۴۰۴ شمسی، برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام که ۴۷ میلیون تن آن به روش احیا است، نیاز به حدود ۷۰ میلیون تن گندله سنگ‌آهن است که نیاز به عزمی جدی در ایجاد بستری مناسب همراه با سرمایه‌گذاری‌های لازم برای تحقق هدف فوق دارد. در این خصوص طرح‌های توسعه‌ای در شرکت‌های چادرملو، گل‌گهر، مرکزی، گهر زمین، سنگ‌آهن شرق (سنگان)، صبانور و جلال آباد قرار دارند.
علی اکبری در ادامه با تحلیل صنعت فولاد در دنیا نیز گفت: براساس آمارهای منتشره بین‌المللی، تولید فولاد در سال 2010 حدود 1414 میلیون تن بوده که نسبت به سال 2009 با افزایش 15درصد همراه بوده است. این در حالی است که تولید سالانه فولاد در آسیا بالغ بر 881 میلیون تن بوده که نسبت به سال قبل رشد 12درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که سهم آسیا (به دلیل تولیدات چین) از تولید فولاد دنیا حدود 63 درصد است. فولاد در کشور چین از 567 میلیون تن در سال 2009 با رشدی معادل 11 درصد به حدود 627 میلیون تن در سال 2010 ارتقا یافته است. از سوی دیگر، فولاد چین حدود 44 درصد از کل تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده است. پس از چین، ژاپن با تولید 110 میلیون تن فولاد در رده دوم قرار دارد. وی افزود: براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته رشد تولید فولاد ادامه دار خواهد بود و در سال 2015 ظرفیت تولید فولاد به حدود 1650 و در سال 2020 به حدود 2000 میلیون تن خواهد رسید. تزریق نقدینگی دولت‌های بزرگ در قالب بسته‌های حمایتی، رشد قیمت نفت خام و... موجبات رشد اقتصادی تدریجی از سال 2009 را در دنیا فراهم آورد و باعث تجدید قدرت تقاضا در بین کالاهای
اساسی از جمله فولاد شد و افزایش مصرف در یکی دو سال اخیر نیز موجب رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی شد، به طوری که انجمن آهن و فولاد پیش‌بینی کرده که مصرف فولاد در سال 2011 در بخش ساخت و ساز رشد چشمگیری داشته و به حدود 375 میلیون تن برسد.
مدیرمالی سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در پاسخ به این پرسش که وضعیت صنعت فولاد در ایران را چگونه ارزیابی می‌کند؟ افزود: براساس آمارهای بین‌المللی، ایران در میان ۴۰ کشور تولیدکننده فولادخام در دنیا در سال ۲۰۱۰ با تولید حدود ۱۲ میلیون تن با دو پله صعود به رتبه چهاردهم دست یافت. این صعود حاصل رشد ۱۰ درصدی در تولید فولاد خام نسبت به سال ۲۰۰۹ است. در سال ۲۰۱۰ نیز سهم ایران از تولید جهانی فولاد کمتر از یک درصد است. مصرف سرانه فولاد در کشور (به عنوان شاخص توسعه یافتگی) در سال ۲۰۱۰ حدود ۲۳۵ کیلوگرم بوده است که نسبت به سال ۲۰۰۸ از رشد ۹درصدی برخوردار است. این در حالی است که متوسط مصرف سرانه فولاد در دنیا رقمی حدود ۱۹۰ کیلوگرم است، این رقم نسبت به سال ۲۰۰۸ تغییری نداشته است. هدف اصلی در این بخش، توسعه این صنعت، صنایع وابسته و تولید انواع محصولات فولادی مورد نیاز داخلی، ضمن استفاده حداکثر از مزایای اقتصادی کشور به ویژه در دسترسی به انرژی، سنگ‌آهن و صدور بخشی از تولیدات به بازارهای جهانی است. مطابق برنامه، پیش‌بینی شده است که کل تولید فولاد خام ایران در سال ۱۴۰۴ به ۵۵ میلیون تن برسد.
وی افزود: از آنجا که نیمی از محصولات تخت از طریق واردات فولاد در ایران تامین می‌شود و واردات به معنای از بین بردن اشتغال از راه تولید و از آنجا که هزینه‌های حمل فولاد زیاد است و باعث افزایش قیمت در کشورهای واردکننده این محصول می‌شود و با توجه به وجود مزایای نسبی اقتصادی در صنعت فولاد (گاز طبیعی؛ منابع سنگ آهن) توسعه آن اجتناب‌ناپذیر می‌شود. از سوی دیگر، مصرف فولاد در سال 2014 در ایران حدود 29 میلیون تن پیش‌بینی شده است که از این میزان مصرف محصولات طویل حدود 5/13 میلیون تن خواهد بود. براین اساس به دلیل موقعیتی که اشاره شد، صنعت فولاد ایران محلی مناسب برای سرمایه‌گذاری است. برای سال 90 هم ظرفیت تولید فولاد خام حدود 24 میلیون تن و تولید آن به مقدار 17 میلیون تن پیش‌بینی شده است. در حال حاضر ایران با تولید حدود 12 میلیون تن فولاد و تقریبا به همین میزان واردات به گونه‌ای است که دارای مصرف بالایی در حدود 20 میلیون تن است. براساس برنامه ایمیدرو، تولید حدود 36 میلیون تن فولاد خام تا پایان برنامه پنجم توسعه (سال 93) و تولید حدود 55 میلیون تن فولادخام در افق 20 ساله کشور (سال 1404) پیش‌بینی شده است.
وی گفت: ظرفیت و تولید فولاد خام کشور (شامل شمش، بیلت، بلوم و اسلب) تا پایان سال ۸۹ به ترتیب به ۱۸ و ۱۲ میلیون تن افزایش یافته و برآورد می‌شود تا پایان سال ۹۳ با بهره‌برداری طرح‌های توسعه شرکت‌های فولادی موجود به ظرفیت ۱۱ میلیون تن، ۸ طرح استانی به ظرفیت ۴/۶ میلیون تن و طرح‌های جدید فولادی از جمله فولاد ارفع، غدیر ایرانیان، طرح‌های فولادی گل‌گهر و چادرملو به ظرفیت ۶/۷ میلیون تن و کل ظرفیت فولاد خام کشور به بیش از ۴۴ میلیون تن برسد (۳۶ میلیون تن احیا و ۸ میلیون تن کوره بلند).
برای تولید 36 میلیون تن فولاد خام کشور به بیش از 51 میلیون تن گندله یا به 51 میلیون تن کنسانتره نیاز خواهیم داشت، در حالی که ظرفیت فعلی کنسانتره کشور حدود 5/18 میلیون تن و ظرفیت فعلی گندله 5/18 میلیون تن (5 میلیون تن گل‌گهر، 4/3 میلیون تن چادرملو و نیز فولاد خوزستان و مبارکه هرکدام به ظرفیت 5 میلیون تن) است. با به بهر‌برداری رسیدن طرح‌های توسعه کنسانتره و گندله تا انتهای سال 93، ظرفیت کنسانتره و گندله کشور به ترتیب به 49 و 45 (با شرط بهره‌برداری پروژه‌های عظیمی چون گهرزمین، سنگان و گل گهر) میلیون تن خواهد رسید که این میزان تولید باز هم جوابگوی تولید 36 میلیون تن کمبود ظرفیت گندله نخواهد بود. این در حالی است که در سال 1404 برنامه تولید 55 میلیون تن فولاد خام (47 میلیون تن احیای مستقیم و 8 میلیون تن کوره بلند) نیاز به ظرفیت‌سازی برای تولید 70 میلیون تن گندله است.
وی درباره چشم‌انداز صنعت سنگ آهن گفت: در چنین شرایطی یعنی کمبود کنسانتره و گندله، انتظار می‌رود به دلیل مازاد تقاضای کنسانتره و گندله، شرکت‌های سنگ‌آهنی از بازار فروش بسیار خوبی برخوردار بوده و هیچ‌گونه نیازی به صادرات کنسانتره و گندله نداشته باشند و هم اینکه قیمت‌های کنسانتره و گندله به دلیل مازاد تقاضا و متعاقب آن افزایش قدرت چانه‌زنی سنگ‌آهنی‌ها از رشد قابل توجهی برخوردار باشند. این کارشناس صنایع معدنی افزود: حلقه اتصال دو صنعت سنگ‌آهن و فولاد در روش احیای مستقیم که بیش از ۷۵درصد تولید فولاد در ایران به این روش انجام می‌شود، تولید آهن اسفنجی از گندله سنگ‌آهن برای تولید شمش فولادی است. ایران با تولید ۲/۹ میلیون تن آهن اسفنجی (رشد ۱۲درصد به سال قبل) در رتبه دوم تولیدکنندگان این محصول پس از هندوستان با تولید ۲۱ میلیون تن قرار گرفته است. بعد از ایران، مکزیک با تولید ۵/۵ میلیون تن آهن اسفنجی قرار دارد. این در حالی است که ظرفیت تولید آهن اسفنجی در ایران حدود ۱۳ میلیون تن است. کل تولید این محصول در سال ۲۰۱۰ حدود ۵۶ میلیون تن بوده که نسبت به سال گذشته رشد ۵/۵درصد دارد.
براین اساس، حدود 24 درصد تولید فولاد در دنیا به روش احیای مستقیم است که این میزان در ایران حدود 75درصد از کل تولید فولاد به این روش را نشان می‌دهد. انتظار می‌رود که با پایان یافتن طرح‌های توسعه‌ای، سهم تولید فولاد به روش احیا به حدود 85 درصد برسد. علی‌اکبری با اعلام دو سناریوی پیش‌روی بازار جهانی سنگ‌آهن، درباره چشم‌انداز این صنعت گفت: اگر در حال حاضر روند موجود جهانی حفظ شود، تا 2 سال آینده نرخ سنگ‌آهن به همین شکل افزایش پیدا می‌کند، اما اگر این افزایش ظرفیت تا 2 سال دیگر ادامه پیدا کند و پروژه‌های جدید سنگ‌آهن در دنیا عرضه شوند، به دلیل شدت عرضه‌ها، قیمت‌های جهانی هم می‌تواند تحت تاثیر قرار گیرد.
وی پیشنهاد کرد: با شدت گرفتن عرضه‌ها در حوزه سنگ‌آهن، معادن کوچک و زیرزمینی از دور تولید خارج می‌شوند که البته این بدترین حالت مورد انتظار برای صنعت سنگ‌آهن است.
ارسال نظر