دنیای اقتصاد- هاشم آردم: شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته پس از یک هفته کنترل، سرانجام با افت مواجه شد. طی معاملات دیروز نماگر بازار با ۱۶۴ واحد افت (معادل ۲/ ۰ درصد) به عدد ۷۸ هزار و ۸۲۶ واحد رسید. این در حالی بود که شاخص هم‌وزن طبق معمول چابک‌تر از شاخص کل حرکت کرد و با افت ۳۶/ ۰ درصدی مواجه شد. آنچه این روزها بیش از هر مساله دیگری بورس تهران را تحت فشار قرار داده است، کاهش قابل توجه ارزش معاملات است. روز گذشته نیز ارزش معاملات بورس تقریبا ۱۳۴ میلیارد تومان بود. این در حالی بود که ارزش معاملات خرد سهام و حق‌تقدم حدود ۱۳۰ میلیارد تومان بود. به نظر می‌رسد که این رقم نسبت به متوسط ارزش معاملات روزانه در هفته گذشته رشد داشته است، اما همچنان ارزش معاملات در سطح انتظارات قرار ندارد.

ادامه صبر خریداران و فروشندگان

نکته‌ای که در این روزهای بورس تهران توجه را به خود جلب می‌کند عدم تمایل فروشندگان در کنار نبود تقاضای قابل توجه در بازار است. از طرفی خریداران به دلیل ریسک‌های بازار، قیمت‌های فعلی سهام را برای ورود، چندان جذاب نمی‌دانند. سفارش‌های خرید عموما با احتیاط در سامانه معاملات قرار می‌گیرد و خبری از سفارش‌های متهورانه خرید نیست.

از طرفی بخش قابل توجهی از نمادهای بازار متوقف هستند، همین موضوع سبب می‌شود خریداران احتمالی، ریسک توقف نماد را قابل توجه بدانند. از آنجا که بخش عمده‌ای از فعالان بازار (به ویژه اشخاص حقیقی که در سال‌های اخیر تعیین‌کننده روندها بوده‌اند) با استفاده از اخبار، به‌طور لحظه‌ای تصمیم می‌گیرند و ضمنا با تبعیت از بازار با استفاده از تحلیل تکنیکال خرید و فروش می‌کنند، ریسک گرفتار شدن در نمادهای دارای مشکل و دارای احتمال توقف، برای فعالان بازار بالا است. از آنجا که تحلیلگران تکنیکال فرض می‌کنند قیمت فعلی تمام اطلاعات موجود را در خود جای داده است، بنابراین بررسی وضعیت شرکت‌ها و صورت‌های مالی را چندان ضروری نمی‌دانند. این تفکر باعث می‌شود که با گذر قیمت از سطوحی خاص در نمادهای مورد توجه، برای خرید آن نمادها توجیه ایجاد شود. برای مثال اگر قیمت در نمادی از سطح مثلا ۲۰۰ تومانی به سمت بالا عبور کرد، این نتیجه‌گیری حاصل می‌شود که سهم در آن نماد اهداف بالاتری را دنبال می‌کند. صرف‌نظر از اینکه آیا واقعا قیمت در نماد ذکر شده در مثال ارزنده است یا خیر؟ استنباط فعالان بازار این خواهد بود که بدون شک خبری در آن نماد در راه است، بنابراین صف‌های خرید و سفارش‌های سنگین برای خرید برای سهام شرکت ظاهر می‌شوند.

واقعیت این است که بورس تهران بارها ثابت کرده که قیمت‌های لحظه‌ای در آن قابل اتکا نیستند. عمق کم بازار و میزان پایین سهام شناور آزاد در عمده نمادهای موجود، باعث می‌شود که میزان پایینی از نقدینگی بتواند روندهای قیمتی را دگرگون کند. مساله دیگری که فرض از پیش‌پذیرفته شده تحلیلگران تکنیکال را نقض می‌کند، توقف نمادها است. چنانچه تمام اطلاعات موجود برای یک نماد در قیمت تابلو لحاظ شده باشد، قاعدتا تکنیکالیست‌ها نباید در نمادهایی که متوقف می‌شوند حضور داشته باشند. بنابراین این فرض که تمام اطلاعات موجود در قیمت فعلی تابلو لحاظ می‌شود، فرض صحیحی به نظر نمی‌رسد.

در آستانه بازگشایی‌ها

با این تفاسیر می‌توان انتظار داشت که در آینده‌ای نزدیک و با بازگشایی نمادهای متوقف، ریسک توقف ناگهانی از بازار حذف شود. البته نباید فراموش کرد که سازمان فعلی با سختگیری‌های خود نشان داده است که روی نوسان‌های غیرمعقول قیمتی حساس است و شاید جهت‌گیری بازار در کوتاه‌مدت و میان‌مدت همچنان تحت تاثیر توقف نمادها باقی بماند.روز گذشته گمانه‌زنی‌ها برای بازگشایی نماد بانک ملت بالا گرفت و رسانه‌ها اعلام کردند که بانک ملت به زودی صورت‌های مالی خود را روانه کدال خواهد کرد و برای بازگشایی نماد آماده می‌شود. ضمنا بررسی‌های سایت «دنیای بورس» نشان می‌دهد که بانک تجارت نیز در هفته جاری صورت‌های مالی جدید خود را روانه کدال خواهد کرد و نماد آن در هفته آینده بازگشایی خواهد شد. همچنین با وجود اینکه خبر‌ها یکی پس از دیگری درخصوص بازگشایی نمادهای بانکی شنیده می‌شود، به نظر می‌رسد شرایط بانک صادرات از دیگر بانک‌ها متفاوت است. یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «دنیای بورس» می‌گوید: توافقی که روز سه‌شنبه میان بانک‌ها و بانک مرکزی صورت گرفت، شامل حال بانک صادرات نمی‌‌شود. وی در ادامه گفت: بانک صادرات مشکلاتی در صورت‌های مالی دارد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. برهمین اساس، انتظار اینکه نماد این بانک طی چند روز آینده با دیگر بانک‌ها بازگشایی شود را نباید داشت.بازگشایی نمادهای متوقف بانکی احتمالا باعث خواهد شد که شاخص کل افت کند و شاید قیمت‌های رقیق‌شده سهام بانک‌ها تقاضای جدیدی را در بازار ایجاد کند. البته این اتفاق در صورتی امکان رقم خوردن دارد که حمایت‌های دستوری و صوری باعث حفظ قیمت سهام بانکی در محدوده‌های گران نشود.

گزارش‌های میان‌دوره‌ای

قرار گرفتن در آستانه انتشار صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای و فصلی (عموما ۹ماهه) نیز از نکاتی است که این روزها به صبوری خریداران و فروشندگان سهام دامن زده است. اگرچه انتظار نمی‌رود که صورت‌های مالی ۹ ماهه درخشان باشند، اما برای ادامه مسیر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران اهمیت ویژه‌ای دارند. به نظر می‌رسد که فعالان بازار، فعلا تصمیم خود را درباره پذیرش ریسک صورت‌های مالی ۹ماهه گرفته‌اند. کسانی که معتقد هستند صورت‌های مالی ۹ماهه نشان‌دهنده بهبود عملکرد شرکت‌ها خواهند بود فروشنده نیستند و کسانی که خلاف چنین عقیده‌ای دارند خریدار نیستند. بنابراین طبیعی است که ارزش معاملات بورس در شرایط فعلی چنگی به دل نزند.

با توجه به آنکه آمارهای رشد اقتصادی در بخش اقتصاد غیرنفتی کشور امیدوار‌کننده است، به نظر می‌رسد رفته‌رفته تعداد سهامدارانی که تصمیم به سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند افزایش یابد. آنچه بورس را از ابتدای سال تا به اینجا رسانده، خوش‌بینی به بهبود تولید و فروش شرکت‌ها است. اگرچه در بسیاری از شرکت‌ها روند نزولی تولید و فروش در سال جاری متوقف شده و اندکی افزایش را نیز تجربه می‌کند، اما نباید فراموش کرد که مشکلات ساختاری اقتصاد ایران هنوز پابرجا است. هزینه فرصت پول (با توجه به بالا بودن نرخ سود سپرده‌های بانکی) همچنان بالا است و شرکت‌ها همچنان با هزینه‌های مالی قابل توجهی دست و پنجه نرم می‌کنند، افزایش تولید و فروش؛ سود ناویژه شرکت‌ها را افزایش داده است، اما با تفریق هزینه‌های مالی همچنان سودی به سهامداران نمی‌رسد. از ابتدای سال جاری تنها شرکت‌هایی با افزایش قیمت سهام روبه‌رو بوده‌اند که یا از افزایش قیمت‌های جهانی بهره برده‌اند، یا تا حدودی با افزایش تولید و فروش مواجه هستند، اما نگاهی به متوسط نسبت قیمت به درآمد (P به E) در بازار، نشان می‌دهد که قیمت‌ها با شتاب بیشتری نسبت به عملکرد واقعی شرکت‌ها رشد کرده‌اند.بنابراین همان‌قدر که صورت‌های مالی ۹ماهه شرکت‌ها، می‌تواند سوختی برای صعود قیمت‌ها در بورس محسوب شود، می‌تواند قیمت‌ها را با سقوط مواجه کند. بازگشایی نمادهای بانکی نیز می‌تواند کلیت بازار را با هیجان فروش مواجه کند، اما بسته به نحوه بازگشایی‌ها، این موضوع می‌تواند برای بازار سرمایه در جمع بهتر باشد.

مروری بر آمار معاملات

در پایان معاملات روز گذشته در ۵۹ هزار دفعه، تعداد ۹۸۹ میلیون سهم و حق تقدم به ارزش بیش از یک هزارو ۳۳۷ میلیارد ریال معامله شد و ارزش بازار رقمی معادل ۳۳۱ هزار میلیارد تومان را ثبت کرد. شاخص کل با ۱۶۴ واحد کاهش به رقم ۷۸ هزار و ۸۲۶ واحد رسید. شاخص بازار اول با ۷۲ واحد کاهش به رقم ۵۵ هزار و ۹۵۶ واحد بالغ شد و شاخص بازار دوم با ۵۹۵ واحد کاهش رقم ۱۶ هزار و ۷۳۳ واحد را تجربه کرد.بیشترین تاثیر منفی بر شاخص کل را سایپا، ایران خودرو، صنایع پتروشیمی خلیج فارس، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین و سرمایه‌گذاری غدیر به خود اختصاص دادند. این در حالی است که بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص مرهون شرکت‌های فولاد خوزستان، پتروشیمی جم، مخابرات ایران و پالایش نفت بندرعباس بود.از سوی دیگر بیشترین حجم معاملات را حق تقدم پارس خودرو، سرمایه‌گذاری سایپا، سایپا دیزل، سایپا، صنایع آذرآب، ایران خودرو، پارس خودرو، فولاد مبارکه اصفهان و کشت و صنعت پیاذر به نام خود ثبت کردند.همچنین نماد معاملاتی شرکت‌های کشت و صنعت پیاذر و گسترش صنایع و خدمات کشاورزی با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به اسفند سال ۱۳۹۵، بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج تک قیمتی آماده انجام معامله بود. این در حالی است که نماد معاملاتی شرکت‌های توسعه معادن روی ایران، شرکت ایرانی تولید خودرو پس از برگزاری مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده مبنی بر انتخاب اعضای هیات مدیره و سیمان شمال با توجه به اطلاعیه منتشر شده در سایت کدال، با محدودیت نوسان قیمت بازگشایی شد.

در پایان معاملات دیروز نماد معاملاتی حق تقدم شرکت گروه صنعتی بارز با توجه به پایان مهلت پذیره‌نویسی، شرکت لابراتوارهای سینادارو برای برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده به منظور تصمیم‌گیری درخصوص افزایش سرمایه، شرکت‌های قند هکمتان، پارس سرام برای برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه به منظور تصویب صورت‌های مالی، متوقف شدند.در بازار بدهی تعداد ۴۸ هزار و ۱۷۱ برگه اوراق مشارکت به ارزش کل بیش از ۴۸ میلیارد ریال معامله شد. همچنین در بازار صندوق‌های قابل معامله بیش از ۲ هزار و ۷۵۴ واحد از صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر (پارند۱)، صندوق درآمدثابت امین یکم فردا (امین یکم۱)، صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت کیان (کیان۱)، صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان مسکن نارون (نارون۱) و صندوق شاخص ۳۰ شرکت فیروزه - سهام (فیروزه ۱) به ارزش کل بیش از ۱۹ میلیارد ریال مورد معامله قرار گرفت.

بورس در انتظار سوخت جدید