سحر نمایشی: ایران به‌عنوان هشتمین تولید‌کننده محصول جو در دنیا تنها ۳۰ درصد از خوراک طیور را در داخل کشور فراهم می‌کند و حدود ۷۰ در‌صد مابقی این محصول از طریق واردات تامین می‌شود. این در حالی است که سالانه ۵/ ۷ میلیون تن مصرف این محصول را در کنار ذرت (که برای تولید آن در رده ۴۵ جهان قرار داریم) شاهد هستیم. با این حال واردات برای تهیه غذای طیور و دام حرف اول را در تامین خوراک این گروه می‌زند و کشورهایی نظیر برزیل، اوکراین و آرژانتین نیز مهم‌ترین صادرکنندگان این محصولات محسوب می‌شوند.

در این بین طی سال‌جاری و با نوسانات بی‌سابقه قیمت نفت که بیشترین میزان آن بیش از ۶۰ دلار و کمترین آن پایین‌تر از ۳۸ دلار بوده است، این موضوع، قیمت کلیه محصولات کشاورزی از قبیل نهاده‌های دامی در بازارهای جهانی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و از طرفی با توجه به افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی، توجه کشورهای توسعه‌یافته به استفاده از سوخت‌های زیست‌محیطی همانند اتانول که از استحصال ذرت، گندم و جو به دست می‌آید، افزایش یافته؛ این عوامل سبب شدند تا نهاده‌های دامی وارداتی به کشور به‌رغم تصمیم دولت در صفر کردن تعرفه واردات، با افزایش قیمت بی‌سابقه‌ای مواجه شود. اگرچه قیمت خوراک دام و طیور در بازار جهانی نسبت به سال گذشته بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است؛ اما به دلیل برخی مشکلات در زنجیره توزیع کالاهای وارداتی و به دلیل کاهش میزان تولید نهاده‌های دامی در داخل کشور، قیمت‌های بازار داخلی پس از یک افزایش غیرمنطقی روند رو به پایینی را طی می‌کند. با توجه به فقدان یک مکانیزم مناسب جهت تعیین قیمت محصولات وارداتی، قیمت‌ها در بازار داخلی به‌صورت روزانه تغییر می‌یابد که وجود یک بازار متشکل و قانونمند می‌تواند این مشکلات را رفع کند.

بنابراین تجربه راه‌اندازی بورس‌های کالایی در اکثر کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه و استفاده از آنها به‌عنوان اهرمی قدرتمند در جهت تنظیم بازار محصولات کشاورزی موجب شده که دولت‌ها از طریق این بورس‌ها سیاست‌های تنظیم‌گری و نظارتی خود را در بازار این محصولات اعمال کنند، به این ترتیب وزارت جهاد کشاورزی نیز می‌تواند از تجربه سایر کشورها در استفاده از بورس‌های کالا به منظور کشف قیمت و همچنین ایجاد شفافیت در بازار استفاده کرده و علاوه‌بر تنظیم مناسب الگوی کشت محصولات کشاورزی و به خصوص نهاده‌های دامی از صرف میلیاردها ریال هزینه در نظام توزیع جلوگیری کند.

در این بین دبیر انجمن ملی طیور کشور در رابطه با تفاوت کیفیت محصولات داخلی با وارداتی به «دنیای اقتصاد» گفت: از لحاظ کیفیت محصولات داخلی بسیار مرغوب‌تر از کالاهای وارداتی است به‌طوری که ذرت خوزستان به دلیل نحوه کاشت و آب و هوای منطقه از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است اما متاسفانه محصولات داخلی پاسخگوی نیاز کلی بازار نیست و به همین دلیل همواره شاهد شکاف عرضه و تقاضا در داخل هستیم و همین امر نیز تجار را به واردات این محصولات وادار می‌کند.

سعید اصغری‌فرد درخصوص پیش‌نیاز رشد کشت در محصولات خوراک دام و طیور و حرکت به سمت خودکفایی در تولید این محصولات مهم گفت: هرچه بازار به سمت تولید و خودکفایی حرکت کند و ابزارهای نوین مالی را طراحی کرده و شرایط بهتری را برای خریداران فراهم کند و به عبارتی روش‌های خرید برای معامله‌گران را متنوع‌تر کند تولید در داخل تشویق خواهد شد و از طرفی می‌توانیم از طریق بازار شفافی همانند بورس کالای ایران خریداران زیادی را جذب این بازار کالایی کنیم، البته پیش‌نیاز این مراحل این است که یک برنامه‌ریزی جامع پایش کشاورزی در کنار شناسایی کامل اراضی در کشور بر اساس الگوی مصرفی مردم و همین‌طور نوع خاک این اراضی انجام شود تا بتوانیم تامین غذای دام و طیور را از طریق واردات کاهش دهیم و به نوعی در این زمینه خود‌کفا شویم.

وی در پاسخ به این سوال که قیمت این محصولات در بازار داخلی به چه شکلی تعیین می‌شود، گفت: قیمت‌ها در بازار آزاد بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شده و با توجه به کشش بازار افزایش و کاهش می‌یابد که این موضوع نشان می‌دهد ورود به بازاری همچون بورس کالای ایران نه تنها در حوزه کشاورزی بلکه در تمامی حوزه‌ها لازم است. البته نا‌گفته نماند که در معاملات آتی کنجاله سویا که قرار است در آینده‌ای نزدیک از طریق بورس کالای ایران انجام شود می‌توان همکاری‌های مهمی را به سمت این سیاست‌ها جلب کرد و این قبیل معاملات را در این بازار معاملاتی در طول زمان گسترش داد. به گفته وی، از طرفی نیز بهتر است با به وجود آمدن چنین شرایطی اطلاع‌رسانی و آموزش بیشتری صورت بگیرد، چرا که برخی از کشاورزان و خریداران ما هنوز آگاهی چندانی در زمینه بورس کالا و نحوه همکاری این بازار با کشاورزان در مراحل فروش ندارند به ویژه آنکه انتظار می‌رود پس از رفع کامل محدودیت‌های بین‌المللی به جای راحت تر شدن شرایط واردات به فکر به روز کردن سیستم‌ها و ماشین‌آلات تولید در کشورمان باشیم.

وی ادامه داد: هرچه این بازار قانونمندتر شود نظم بیشتری به خود می‌گیرد و پتانسیل‌های واردات و صادرات و همچنین تنظیم بازار براساس عرضه و تقاضا شکل و سامان بهتری پیدا می‌کند، البته اکنون نیز قیمت‌ها در بازار داخلی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود اما روند قیمت‌های جهانی نیز در بهای آن چندان بی‌تاثیر نیست و به دلیل وارداتی بودن این محصول نرخ ارز تاثیر زیادی بر آن دارد؛ به‌طوری که در اسفند ماه سال ۹۱ که ذرت بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ تومان در هر کیلو به فروش می‌رسید با نوسانات بالای نرخ ارز به بیش از ۲هزار تومان در هر کیلو رسید، بنابراین به نظر می‌رسد اگر شرایط تولید در کشور با کمک عوامل مربوط و حمایت‌های دولت فراهم شود با توجه به ثبات نرخ ارز در کشور بهای این محصول کاهش خواهد یافت.

دبیر انجمن ملی دام و طیور ایران درخصوص واردات خوراک دام اظهار کرد: بنابراین از آنجا که ۷۰ درصد خوراک در بخش طیور از طریق واردات تامین می‌شود اگر بدون برنامه‌ریزی بخواهیم واردات را متوقف و از جیره غذایی طیور حذف کنیم قطعا در بحث عملکرد تولید دام و طیور دچار مشکل خواهیم شد. وی افزود: به‌طور کلی تولیدات داخلی طیور به شدت تحت تاثیر مستقیم کنجاله سویای وارداتی است و حال اگر در تامین خوراک دام از واردات بی‌نیاز شویم قطعا می‌توانیم با اجرای روش‌های تجربه شده در این زمینه به خود‌کفایی در تولید خوراک دام برسیم و در زمینه تولید گوشت قرمز هم به خودکفایی دست یابیم.

سعید اصغری‌فرد در ادامه بیان کرد: در واقع عمدتا خوراک دام نیز کنجاله سویا و ذرت است و اگر در داخل بتوانیم روغن مورد نیاز را تامین کنیم قطعا در بحث کنجاله سویا هم می‌توانیم به خودکفایی برسیم. وی بیان کرد:بنابراین به سبب عدم کشت دانه‌های روغنی ناچار به واردات کنجاله سویا هستیم اما این دو موضوع به شرط توسعه کشت دانه‌های روغنی قابل حل است.

پای لنگ تولید در صنعت دانه‌های روغنی