پناهیان مهم‌ترین استراتژی بورس کالا را تشریح کرد
تلاش برای بهبود فضای کسب و کار و تامین مالی بنگاه‌ها
حسین پناهیان دکترای مدیریت مالی دارد و از مردادماه سال ۱۳۹۰ تاکنون مدیرعامل بورس کالا است. به جرات می‌توان گفت که پس از آغاز به کار بورس کالا، این نهاد شدیدترین هجمه‌ها را در سال‌های جاری تحمل کرده است. پناهیان بسیار کم میل به صحبت و مصاحبه دارد. چرا که به گفته اطرافیانش او بیشتر از حرف زدن، کار می‌کند. تجربه نشان داده که مزایای این سکوت معنادار بیشتر از معایبش بوده و هست. خود او می‌گوید کار ویژه بورس کالا جلوگیری از رانت است و گفتن اینکه چه کارهایی قرار است انجام گیرد، شاید به بعضی‌ها هشدار دهد و کار برای بورس کالا دشوار شود.
حسین پناهیان دکترای مدیریت مالی دارد و از مردادماه سال ۱۳۹۰ تاکنون مدیرعامل بورس کالا است. به جرات می‌توان گفت که پس از آغاز به کار بورس کالا، این نهاد شدیدترین هجمه‌ها را در سال‌های جاری تحمل کرده است. پناهیان بسیار کم میل به صحبت و مصاحبه دارد.چرا که به گفته اطرافیانش او بیشتر از حرف زدن، کار می‌کند. تجربه نشان داده که مزایای این سکوت معنادار بیشتر از معایبش بوده و هست. خود او می‌گوید کار ویژه بورس کالا جلوگیری از رانت است و گفتن اینکه چه کارهایی قرار است انجام گیرد، شاید به بعضی‌ها هشدار دهد و کار برای بورس کالا دشوار شود. عضویت بورس کالای ایران در اتحادیه بین بورسی IEU، پذیرش ۶ انبار استاندارد مخصوص محصولات کشاورزی در ۶ استان کشور، افزایش قابل توجه تعداد کالاهای پذیرش شده، آغاز به کار معاملات سلف موازی استاندارد سنگ‌آهن، آغاز به کار معاملات آتی زیره سبز، افزایش حجم معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا، جذب عرضه‌کنندگان جدید به منظور حمایت و تنظیم بازار، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای عرضه آتی کنجاله سویا و ذرت به منظور آتی محور شدن رینگ کشاورزی و فعالیت‌های تحقیقاتی گسترده به منظور توسعه ابزارهای نوین مالی در بورس کالا برخی از فعالیت‌های این بورس تنها در چند ماه اخیر است. با توجه به گستردگی و اهمیت مباحث مطرح شده این مصاحبه در دو بخش مجزا تنظیم شده است. بخش اول
توجه به نقش بورس کالا به‌عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه کشور در اجرای موفق بسته خروج از رکود تورمی دولت تدبیر و امید، باور اقتصاددانان را به نقش بورس‌های کالایی در اصلاح اقتصاد بازار، به منصه ظهور رسانده است. در ابلاغیه هیات وزیران به وزارت امور اقتصادی و دارایی در بند تامین مالی از طریق بازار سرمایه، به استفاده از ظرفیت بورس کالا برای فروش املاک و مستغلات بانک‌ها و موسسات دولتی، اجرای طرح قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی در تالار معاملات کشاورزی و حمایت از ساز و کار عرضه و تقاضا برای کشف قیمت کالاهای پذیرفته شده در این بورس تاکید فراوان شده است. «دنیای اقتصاد» به منظور آگاهی از جدیدترین دستاوردها و چشم‌انداز فعالیت بورس کالای ایران، با دکتر حسین پناهیان مدیرعامل این نهاد گفت‌وگویی ترتیب داد.
در این گفت‌وگو حسین پناهیان تامین مالی بنگاه‌ها و بهبود فضای کسب و کار و فعالیت برای رونق بخش تولید را مهم‌ترین استراتژی بورس کالا دانست و عنوان کرد: تلاش برای بهبود فضای کسب و کار، ادعای بزرگی است، ولی رویکرد کلی ما دقیقا دست یافتن به همین هدف است. امکان کشف قیمت بر‌اساس ساز و کار عرضه و تقاضا، افزایش بهره‌وری، پتانسیل‌های گوناگون و متنوع عرضه و مدیریت و ساماندهی تقاضای موثر واقعی، دستاوردهای بسیار بزرگی است که در مکانیزم بورس کالای ایران محقق شده است. وی همچنین امکان شفاف‌سازی در اقتصاد، کاهش فساد از طریق بهبود ساز و کارها، کمک به بهبود معاملات و سیاست‌گذاری در حوزه بازارهای کالایی و نهایتا کاهش هزینه‌های مبادله و ایجاد امکان مدیریت عرضه و تقاضا در شرایط خاص را از دیگر ویژگی‌های مهم بورس کالا برشمرد که بخشی از سیاست‌های اصلی این نهاد را تشکیل می‌دهد.
وی در ادامه با اشاره به نقش بسیار پررنگ تامین مالی تولیدکنندگان در بورس کالا گفت: تامین مالی بنگاه‌های تولیدی قطعا پس از فروش محصولات، جذاب‌ترین بخش برای این بنگاه‌ها است و در این خصوص عرضه انواع کالاها توسط تولیدکنندگان به‌صورت سلف عادی و همچنین قراردادهای سلف موازی استاندارد و قراردادهای آتی از جمله ابزارهای قدرتمند برای تامین مالی بنگاه‌ها در بورس کالا به شمار می‌آیند.
پناهیان درخصوص حجم تامین مالی صورت گرفته برای بنگاه‌ها از طریق بورس کالا گفت: در سال جاری و تا پنجم دی‌ماه بورس کالا توانسته از طریق فروش سلف کالاها معادل ۱۲ هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان شرکت‌های تولیدی را تامین مالی کند. رقم قابل توجهی که قطعا برای بسیاری از تولیدکنندگان جذاب خواهد بود. وی در ادامه به قراردادهای سلف موازی استاندارد اشاره کرد و افزود: ظرفیت تامین مالی قدرتمند این اوراق در مورد معامله قرارداد ۵۰۰ هزار تن سنگ‌آهن به اثبات رسیده، زیرا عرضه این حجم کالا تنها در ۳ روز به پایان رسید که نتیجه آن فروش ۸۳۵ میلیارد ریالی این اوراق بود. این اوراق همچنین از حبس نقدینگی جلوگیری می‌کند، زیرا تاکنون در قراردادهای ثانویه آن ۹۱۳ هزار و ۵۰۰ تن سنگ‌آهن با ارزش ۱۷۱ میلیارد تومان داد‌و‌ستد شده که نشان‌دهنده پویایی این قبیل معاملات بوده و هست که از توان نقدشوندگی بسیار بالای آن حکایت می‌کند و البته هر‌چه به سر‌رسید آن نزدیک‌تر می‌شویم به قیمت اصلی هم نزدیک‌تر می‌شود. هم‌اکنون این اوراق در بازار ثانویه و در مجموعه‌های شرکت خدمات فناوری بورس و تحت نظارت بورس کالای ایران مورد معامله قرار می‌گیرد. پناهیان در ادامه به حمایت بورس کالا از تکمیل زنجیره ارزش افزوده خبر داد و عنوان کرد: بورس کالا برای عرضه‌های مجدد اوراق سلف استاندارد مشابه نیز آمادگی دارد، زیرا می‌توان درخصوص سنگ‌آهن و فولاد نیز از این ساز و کار استفاده کرد تا جایی که می‌توان تمامی فرآیند تبدیل سنگ‌آهن به محصولات و مقاطع فولادی را در این چارچوب تکمیل کرد.
پناهیان با توجه به عمر کم بورس کالای ایران در مقایسه با سایر بورس‌های کالایی در جهان که عمری نزدیک به ۲۰۰ سال دارند گفت: اگر سیستمی برنامه پذیر شده و اهداف آن مشخص شود می‌توان بر اساس سیستم، برنامه و اهداف، آن سازمان را مورد ارزیابی قرار داد بنابراین با توجه به تجربه و عمر کم بورس کالا، تلاش شده تا بر‌اساس راهبردهای تدوین شده قدم‌های بزرگی برداشته شود. به همین دلیل هم‌اکنون ما یک برنامه استراتژیک بلند‌مدت داریم که البته اهداف اصلی نیز در آن دیده شده است.
پناهیان با اشاره به سیستم مدیریتی و سیاست‌گذاری فعلی در بورس کالا گفت: با توجه به اینکه طراحی درست بورس کالا می‌تواند پتانسیلی قدرتمند برای شکوفایی آینده اقتصاد و بازار سرمایه کشور باشد، سعی شده بورس کالا به‌صورت یک موجود زنده که به تغییرات محیط واکنش نشان داده، انطباق پیدا کرده و عمل کند. از سوی دیگر بورس کالا یک نهاد ملی است، بنابراین باید رویکردی ملی و اهدافی در سطح ملی نیز داشته باشد.
پناهیان برای توضیح بیشتر کاهش هزینه مبادله در بورس کالا گفت: هزینه مبادله تنها پرداخت وجه برای ثبت یک معامله نیست، بلکه در واقعیت هزینه‌های بسیاری بر یک معامله مترتب است که اغلب آن قابل محاسبه نیست، بنابراین هزینه‌های مبادله را باید به دو بخش اصلی هزینه‌های محسوس و نامحسوس تقسیم کنیم. تجربه کشورهای دیگر و توجه خریداران بزرگ و اصلی به بورس‌های بزرگ کالایی در جهان نشان دهنده کاهش کلی هزینه‌های مبادله است که این بورس‌ها را رونق داده است. شفافیت مبادله، جای‌گیری درست و مشخص خریدار و فروشنده و کیفیت مورد تایید و استاندارد مبادله در یک بازه زمانی مشخص به شدت هزینه‌های مبادله را کاهش خواهد داد و از سویی ریسک خریدار و فروشنده تقریبا به صفر می‌رسد.
پناهیان کمک به توسعه صادرات و گسترش شفافیت در واردات را از دیگر کارکردهای مهم بورس کالا عنوان کرد و گفت: کشور ما درخصوص صادرات بسیاری از کالاها از جمله محصولات پتروشیمی در منطقه و حتی جهان برتری و مزیت رقابتی دارد و می‌تواند با استفاده از ظرفیت بورس کالای ایران، از جایگاه قابل اتکایی در فرآیند قیمت‌گذاری بر پایه قیمت‌های کشف شده در این بورس در منطقه و جهان پیدا کند. بنابراین باید از یکسو مزیت‌ها را پیدا کنیم تا بتوانیم با یک صدای واحد از داخل کشور اثرگذاری خود را در بازارهای جهانی افزایش دهیم. همچنین در بخش کالاهای وارداتی نیز بورس کالا بهترین مکان برای تخصیص بهینه منابع و کشف قیمت واقعی کالاهای وارداتی است. البته در دنیا این ساز و کار به‌صورت نظام‌مند در اختیار بورس‌های کالایی است ولی در کشور ما هنوز این مزیت به‌طور کامل به بورس کالا انتقال داده نشده است. وی در ادامه با اشاره به پتانسیل‌های مختلف بورس کالا، شرط ترخیص از گمرکات با محوریت بورس کالا را به دولت پیشنهاد داد و افزود: دولت می‌تواند قیمت‌های کشف شده در بورس کالا را ملاک وضع و دریافت حقوق ورودی کالاها در مبادی و کمرگات کشور قرار دهد. همچنین در بحث تحول نظام مالیاتی کشور و عدم شناسایی بخش بسیار بزرگی از اقتصاد که مالیات پرداخت نمی‌کنند، این بورس می‌تواند از جمله ابزارهای لازم برای شفاف‌سازی معاملات و گردش‌های مالی فعالان اقتصادی باشد. اگرچه این ظرفیت بورس کالا تا کنون مورد توجه قرار نگرفته، اما در سایر کشورها توجه بیشتر به مالیات همگام با تقویت ساختار بورس کالای آن کشور همراه بوده و هست. وی در ادامه با تاکید بر اینکه رشد و تحول در نظام مالیاتی کشور نیازمند ابزار مناسبی چون بورس کالا است، از لزوم انتقال آن لاین (برخط) اطلاعات، قوانین مبارزه با پولشویی و شفافیت اطلاعات سخن گفت.
پناهیان در ادامه تخصیص بهینه منابع مالی را ویژگی دیگر بورس کالا دانست و از راه‌اندازی سیستم ارائه قبض انبار به‌عنوان اوراق بهادار به‌صورت گواهی سپرده کالایی خبر داد. وی با توجه به چرخه بعضا طولانی فرآیند تولید در کنار وجود مواد اولیه مورد‌نیاز، گفت: هم اکنون تلاش داریم تا گواهی سپرده کالایی را به‌صورت کالای موجود در انبار یا مواد اولیه‌ای که در آینده به محصول نهایی در یک کارخانه تبدیل می‌شود به‌صورت رسمی به اوراق بهادار تبدیل کنیم تا بتوان از آن به‌عنوان وثیقه استفاده کرد.
پناهیان مدیریت ریسک را یکی دیگر از ویژگی‌های بورس کالا دانست و گفت: با توجه به نوسان قیمت‌های جهانی، تغییر نرخ ارز، برخی محدودیت‌های صادراتی و شرایط خاص واردات، مدیریت ریسک در بورس کالا از طریق قراردادهای سلف و آتی، سلف استاندارد موازی و قراردادهای اختیار معامله Option از دیگر ابزارهای این بورس برای حمایت از اقتصاد بازار به‌شمار می‌رود.
وی درخصوص صادرات محصولات فولادی مانند سنگ‌آهن یا قیر از طریق تالار صادراتی این بورس به خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: درخصوص محصولات فولادی یا سایر کالاها همچون مس، آلومینیوم و محصولات پتروشیمی، هم اکنون بستر شفاف و قانونی صادرات از طریق تالار صادراتی بورس کالا وجود دارد. ما پیشنهادات خود را به تولیدکنندگان فولاد و سایر کالاهای مشابه اعلام کرده‌ایم ولی این مطلب دقیقا به تمایل تولیدکنندگان اصلی باز‌می‌گردد، زیرا این عزم در بورس کالا وجود دارد و تنها به اراده قوی بین تولیدکنندگان و مخصوصا سهامداران شرکت‌های تولیدی نیاز خواهد داشت.
پناهیان در ادامه از مزایای عرضه‌های صادراتی منسجم در بورس کالا صحبت کرد و در کنار شفافیت اطلاعات از افزایش قدرت چانه زنی تولیدکنندگان نیز خبر داد و افزود: در بورس کالا شفافیت اطلاعات وجود دارد، ولی این به آن معنی نیست که تمامی اطلاعات خریداران یا فروشندگان افشا شود. درخصوص افشای اطلاعات دستورالعمل خاصی وجود دارد که ما نیز تابع آن دستورالعمل هستیم؛ بنابراین بهتر است افراد از افشای اطلاعاتشان نگرانی نداشته باشند. از سوی دیگر در ۳ سال اخیر سیستم‌های اطلاعاتی و آماری بورس کالای ایران از حالت دستی و متکی به فرد به سیستم‌های تمام مکانیزه مبدل شده که گام بزرگی در جهت افزایش سرعت انتقال اطلاعات و اعتماد به ساز و کار بورس به شمار می‌رود. وی ضمن ارائه توضیحاتی درخصوص ابزارهایی که می‌تواند بورس کالا را به اهداف پیش‌بینی شده از جمله توسعه مبادلات بین‌المللی راهنمایی کند، از اتحادیه الکترونیکی بین بورسی IEU به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارها در این خصوص یاد کرد و گفت: در راستای ایجاد پتانسیلی برای نقل و انتقال کالا و منابع مالی در حال رایزنی‌های فشرده و ادامه داری هستیم که بتوانیم عرضه‌های صادراتی را در سایر بورس‌های عضو اتحادیه الکترونیکی بین بورسی شامل اوکراین، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان، قرقیزستان و روسیه به‌عنوان عضو ناظر اتحادیه IEU عرضه کنیم.
ادامه دارد
ارسال نظر