محمدحسین بابالو: روز سه شنبه رینگ محصولات پالایشی و پتروشیمی یک روز ضعیف را تجربه کرد که از ضعف بازار داخلی تاثیر پذیرفته بود. توجه به انواع OFF گرید همچون گذشته، بالابودن ریسک معامله به دلیل کاهش فاصله قیمتی بین بورس کالا و بازار برای بسیاری از کالاها، ضعف محسوس تقاضای موثر در بازار، کاهش روزشمار قیمت‌ها مخصوصا برای پلیمرهای ساده در بازار داخلی، بالابودن نسبی حجم عرضه‌ها، خرید به میزان ضرورت نه به اندازه نیاز برای بسیاری از گریدها، نوسان قیمت دلار، رواج جو ترس و تردید از دورنمای بازار به دلیل ابهام در روند عرضه‌ها و شرایط قیمت‌گذاری، مشکلات نقل و انتقال کالاها در مرز صادراتی عراق، محدود بودن موجودی انبارها و سایر ویژگی‌ها را می‌توان برخی از واقعیت‌های بازار دانست.

عدم توجه جدی به عرضه‌های پراکنده و متنوع روز گذشته نشان می‌داد که در بازار تمایلی به خرید وجود نداشته که از شرایط سخت تولید در صنایع پایین‌دستی و شرایط سخت فروش حکایت می‌کند. به‌صورت کلی حجم خرید کاهش داشته و شاید یک روال عمومی و یکسان بر کل بازار حاکم نیست که تحلیل‌های متفاوت فعالان بازار را در بر‌داشته که چندگانگی را در بازار تقویت می‌کند. نوسان قیمت دلار و نوسان قیمت‌های جهانی هم شرایط پیچیده‌ای را فراهم کرده که در ضعف تقاضا، روزهای سخت فعلی را ترسیم کرده است. به نظر می‌رسد دورنمای بازار مبهم است اگر نگوییم که روزهای ضعیفی در پیش داریم، تجربه نشان داده است که در روزهای پایانی هر ماه حجم معاملات کاهش می‌یابد.

در بازار داخلی شرایط با گذشته تغییر چندانی نداشته است. کاهش محدود قیمت پلیمرهای ساده با محوریت پلی‌اتیلن‌های سبک فیلم، بالابودن محدود و ادامه‌دار جذابیت پلیمرهای پیشرفته‌تر با محوریت پلی‌اتیلن‌های سنگین در کنار کاهش قیمت برخی دیگر از انواع خاص را می‌توان رخدادهای مهم بازار دانست. البته این شرایط چندین روز است که ادامه دارد و تغییر خاصی را شاهد نبودیم. البته عرضه‌های بورس کالا را می‌توان داده‌ای برای تغییر برخی شرایط محدود در بازار به شمار آورد. ضعف نقدینگی در بازار هنوز مرتفع نشده و تا چرخش پول تجربه نشود بازار وارد تحرک واقعی نخواهد شد. تلاش‌هایی برای عرضه‌های اعتباری صورت گرفته، اما تاکنون به نتیجه ملموسی نرسیده و تاثیر خاصی نداشته است.

عرضه‌های ابتدای هفته نشان داد که بازار تحرک خاصی ندارد تا جایی که اغلب فعالان بازار و معامله‌گران در بورس کالا را مایوس ساخت. نوسان قیمت دلار در بازار داخلی در کنار نوسان قیمت‌های جهانی، ترس از وقوع برخی رخدادهای پیش‌بینی نشده در بازار، ضعف واقعی تقاضای موثر مخصوصا برای انواع پر‌مصرف و ساده، برخی شایعات و اما و اگرها از دورنمای معاملات، پایین بودن فاصله قیمتی بین بورس و بازار و همچنین سود کم معاملات همگی مواردی است که جذابیت معامله را در بازار کاهش داده که همین مطلب دقیقا بر معاملات در بورس کالای ایران موثر بوده است. البته موجودی انبارها در بازارهای داخلی پایین است. زیرا خریداران اصلی تمایلی به ریسک کردن ندارند البته مشخص نیست که قیمت‌های پایه جدید چه خواهد بود یا نوسان قیمت دلار چه تاثیری بر قیمت‌های پیشنهادی تولیدکنندگان یا فروشندگان در بازار داخلی خواهد گذارد. تمامی این موارد بازار و خرید را خطرناک جلوه داده تا کسی تمایلی به ریسک کردن نداشته باشد.

وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی

در بازارهای جهانی قیمت نفت در ابتدای روز گذشته باز هم فروریخت تا جایی که قیمت نفت خام آمریکا با ۷۹/۰ درصد کاهش به ۶۲ دلار و ۵۵ سنت برسد. قیمتی که شاید در روزهای اخیر بعید به نظر می‌رسید. قیمت نفت برنت هم با کاهش بیشتری رو به رو شده تا جایی که پس از ثبت افت ۲۸/۱ درصدی به ۶۵ دلار و ۳۴ سنت رسید. آخرین آمارها از سبد نفت اوپک مربوط به ۴ دسامبر است که از قیمت ۶۶ دلار و ۲۷ سنت خبر می‌دهد اما باید منتظر قیمت‌های پایین‌تری باشیم. البته در ساعات پایانی روز گذشته قیمت‌ها باز هم صعودی شدند تا جایی که قیمت بیش از ۶۳ دلار و ۳۰ سنت هم برای نفت خام آمریکا به ثبت رسید تا از کف قیمتی ۵ سال اخیر خود فاصله بگیرد.

هم‌اکنون در بازار نفت دو طرز فکر کلی وجود دارد که یکی از کاهش قیمت‌ها و دیگری از افزایش قیمت‌ها حمایت می‌کند. تحلیلگران معتقد به کاهش قیمت‌ها، در روزهای گذشته محتاطانه از احتمال کاهش بیشتر نرخ و شکسته شدن کف ۶۰ دلاری برای نفت خام آمریکا صحبت می‌کردند، ولی هم‌اکنون با اعتماد بیشتری سخن گفته و حتی این احتمال را قطعی ارزیابی می‌کنند. در هر صورت بازار نفت بسیار ملتهب است و این احتمال وجود دارد که افزایش حجم عرضه‌ها از سوی تولیدکنندگان سنتی باز هم افزایش یابد، زیرا بودجه‌های دولتی بسیاری از کشورهای مهم تولیدکننده با مشکل رو‌به‌رو شده و ممکن است که برای افزایش سودآوری نفت بیشتری بفروشند. در هر صورت بازار باید خود را برای نفت کمتر از ۶۰ دلار یعنی ۴۳ درصد کاهش قیمت به نسبت روزهای اوج در سال ۲۰۱۳ آماده کند. این شرایط دورنمای مبهم و ناامیدکننده‌ای را پیش روی بازار محصولات پتروشیمی و شیمیایی در مقیاس جهانی قرار می‌دهد.

البته طرز فکر دیگری هم در بازار وجود دارد که از انتظار افزایش قیمت‌ها صحبت می‌کند. به گزارش بلومبرگ بازار نفت از قیمت‌های کمتر از ۶۰ دلار حمایت نخواهد کرد و با افزایش تقاضا یا کاهش حجم تولید به مقابله با کاهش قیمت‌ها خواهد رفت. البته انتظار کاهش بیشتر موجودی انبارها هم وجود دارد که در کنار برخی مشکلات ساختاری درخصوص تولید نفت خام از منطقه خلیج فارس و رقابت‌های ذاتی بین کشورهای عضو اوپک شاید پتانسیل مجددی برای افزایش قیمت نفت خام وجود داشته باشد.

هم‌اکنون تقریبا تمامی محصولات پالایشی و پتروشیمی در مسیر کاهش قیمت قرار دارند. همان‌گونه که در گذشته بارها به آن اشاره کردیم کاهش قیمت مواد اولیه صنعت پتروشیمی مخصوصا نفتا به‌عنوان مهم‌ترین سوخت مایع، دلیل اصلی کاهش قیمت تمام شده بوده که در ضعف تقاضا و عقب‌نشینی خریداران به کاهش قیمت‌ها منتهی می‌شود. این در حالی است که کاهش قیمت نفت هنوز به‌صورت کامل بر بازار محصولات پتروشیمی موثر نبوده ولی این تاثیر در حال خودنمایی روزافزونی است. با توجه به پیچیدگی این بازار و زمان‌بر بودن فرآیند حمل و نقل مواد اولیه مخصوصا مواد اولیه خاص و همچنین فرآیند تولید تاثیرپذیری این بازار از کاهش قیمت نفت به‌صورت رایج نزدیک به ۲ ماه خواهد بود. با توجه به ادامه‌دار بودن کاهش قیمت نفت شاید قیمت‌های جهانی تا بیش از ۲ ماه آینده باز هم در مسیر نزولی ادامه‌داری قرار داشته باشد. اگر به قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی و پلیمری نگاهی بیندازید خواهیم دید که اغلب قیمت‌ها نزولی است. این در حالی است که اغلب بازارهای جهانی نیز چنین وضعیتی دارند و قیمت‌ها در مسیر نزولی آرامی قرار دارد. ضعف تقاضا نیز بیش از پیش رایج شده و خریداران به امید کاهش بیشتر قیمت‌ها از خرید خودداری می‌کنند اما موجودی پایین انبارها باز هم باعث شده تا معاملات متوقف نشوند. البته برخی ویژگی‌های فنی از جمله بسته شدن بسیاری از واحدهای تولیدی باعث شده تا تولید برخی کالاها در برخی مناطق خاص با وقفه رو‌به‌رو شده که اروپای شمالی را می‌توان در این چارچوب به شمار آورد. البته بالا بودن حجم عرضه‌های وارداتی به این قبیل کشورها اجازه افزایش قیمت‌ها را نداده تا جایی که احتمال وضع تعرفه‌های بیشتر باز هم وجود دارد. هم‌اکنون تولیدکنندگان منطقه خلیج فارس را شاید بتوان پیش‌قراولان رقابت برای فروش دانست که تمامی بازارهای جهانی را متاثر کرده‌اند. به نظر می‌رسد این شرایط ضعیف باز هم ادامه خواهد یافت که داده مطلوبی برای تولیدکنندگان اصلی نیست. استفاده تولیدکنندگان از بندهای فورس ماژور (شرایط خاص عرضه به دلیل مشکلات پیش‌بینی نشده) برای کاهش حجم عرضه به منظور حمایت از قیمت‌ها، توقف‌های فنی و غیرفنی تولیدی، تلاش برای فروش اعتباری به منظور کسب قیمت‌های بیشتر، عرضه محموله‌های کوچک‌تر، توجه به برخی بازارهای مغفول و کوچک را می‌توان در کنار کاهش حجم تولید شیوه‌های تولیدکنندگان برای حمایت از بازار لحاظ کرد که تاکنون تاثیر مطلوب و مهمی بر بازار نداشته است.

خودنمایی تردید در بازار

خودنمایی تردید در بازار