مهرداد اکبریان* مدتی است که موضوع ایجاد عوارض صادراتی بر صادرات سنگ‌آهن با هدف ایجاد انگیزش برای تولید محصول با ارزش افزوده بالاتر، محور کاری وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته و رسانه‌ها نیز با ورود به این موضوع خواسته یا نخواسته مسوولان را در شرایط انتخاب اجباری، قرار داده‌اند در حالی که هنوز جلسات کارشناسی از سوی انجمن به عنوان تشکل صنفی و نماینده تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن با مسوولان این وزارتخانه در حال انجام است و هنوز تصمیم‌گیری قطعی در این خصوص صورت نگرفته است. از طرفی توجه به این نکته ضروری است که با گذشت سه دهه از انقلاب دیگر زمان آزمون و خطا گذشته و ضرورت دارد، دیدگاه‌ها و رویکرد‌های توسعه در بخش دولتی و خصوصی با رعایت اصل رقابت باشد. در حال حاضر آینده‌نگری در بخش فولاد کشور نیز توسط مسوولان همزمان در سه بخش معدن، صنعت و تجارت یک الزام است و در این بین نقش تشکل‌های مرتبط در فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌تواند بسیار مفید باشد.

بر همین اساس انجمن سنگ‌آهن کشور نیز از ابتدای تاسیس در سال ۱۳۹۱ رویکرد تفاهم و اتحاد با تشکل‌های مرتبط را در دستور کار خود قرار داده و با برگزاری جلسات مشترک با انجمن فولاد، سعی کرد بر‌خلاف رویه‌های قبلی که تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز سرنوشت فولاد کشور فقط در دست بخش دولتی بود، با پیشنهاد شورای آهن و فولاد، الزامات توسعه در دو بخش معدن و فولاد را با دید کارشناسی و بر‌اساس اصل رقابت و توسعه و در نظر گرفتن تامین منافع صنایع بالا‌دستی و پایین‌دستی تهیه و به وزارت صنعت و معدن و تجارت ارائه کند و این موضوع را به تدریج توسعه دهد؛ چراکه سهم بخش خصوصی از مالکیت بنگاه‌های اقتصادی در حال افزایش است و ضرورت دارد تولید آهن و فولاد در کشور، همانند تجارب موفق توافق و اتحاد در کشورهای پیشرفته صنعتی از جمله ژاپن، آمریکا و چین در انسجام بخش معدن، صنعت و تجارت و نقش‌آفرینی تشکل‌های صنفی صورت بپذیرد.

در عمل اما به‌رغم تمامی تلاش‌ها، عدم تجربه در این خصوص موجب عدم رغبت به تشکیل این شورا شد و تا اجباری صورت نپذیرد، معمولا اشخاص به کار تیمی در کشورمان تمایلی نخواهد داشت، اما الزامات بقا و توسعه و آینده‌نگری در داشتن برنامه منسجم در حلقه‌های تولید یک محصول ما را بر آن داشت تا از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، به عنوان مسوول‌ تشکل‌های صنفی درخواست کنیم تا در این خصوص نقش خود را ایفا و تامین منافع طرفین را با ایجاد تفاهم و اتحاد در چارچوب شورای صنفی آهن و فولاد برقرار کند، تجربه نقش‌آفرینی، اتحاد و تفاهم تشکل‌های آهن و فولاد در کشورهای چین و ژاپن حاکی از انسجام و نقش‌آفرینی این تشکل‌ها در تدوین:

میزان تولید، طرح‌های توسعه، تغییرات تکنولوژی، تامین تقاضا، برنامه صادرات، برنامه واردات در بخش‌های مواد اولیه، فولاد خام و محصول نهایی، برنامه‌های تشویقی یا تعرفه‌های حمایتی است که می‌توان در کشور نیز از مدل بومی آن استفاده کرد و موجب تقویت دو بخش سنگ‌آهن و فولاد کشور شد.

در این میان حوزه کار شورای آهن و فولاد کشور می‌تواند به شرح زیر باشد:

۱- ارائه مشورت در تدوین، قوانین و مقررات مطابق با قوانین و سیاست‌های مرتبط ملی و ویژگی‌های این صنعت به منظور مدیریت و همچنین ایفای نقش به عنوان مسوول‌ برنامه ساماندهی شرکت‌های آهن و فولاد از جمله: تعدیل ساختاری، توسعه بازار، پیشرفت سالم و پایدار صنعت آهن و فولاد و واردات و صادرات محصولات در نتیجه تشویق شرکت‌ها و موسسات به رقابت سالم و حمایت از حقوق قانونی و منافع عمومی صنعت آهن و فولاد.

۲- انجام تحقیقات صنعتی، امور تحقیقاتی و مشارکت در برنامه‌ریزی‌های توسعه صنعتی و سیاست‌ها و قوانین مرتبط، ارائه مشاوره و پیشنهاد به دولت جهت کنترل و مدیریت کلان.

۳- سازماندهی نشریات، پردازش موضوعات مختلف از جمله اطلاعات مربوط به بازارهای داخلی و خارجی آهن و فولاد، مدیریت کسب و کار، همچنین حوزه‌های اقتصادی و تکنولوژی.

۴- مشارکت در ساخت و اصلاح ضوابط و مقررات تکنولوژی‌های مربوطه، حوزه‌های اقتصادی و مدیریت، اعمال فشار رو به جلو برای پیاده‌سازی این قوانین توسط شرکت‌های عضو، همچنین ارزیابی و معاینات صنعتی و از سوی دیگر همکاری با ارگان‌های دولتی جهت نظارت و پیگیری اصلاح و بهبود شرکت‌ها و موسسات و محصولات، به ویژه آن دسته که مطابق معیارهای کیفی موجود نیست.

۵- مشارکت در صدور گواهی نامه‌های پیشرفت، بازده اقتصادی و امکان‌سنجی سرمایه‌گذاری‌های مهم، نو‌آوری و ایجاد پروژه در این صنعت.

۶- آموزش کسب و کار مربوطه، انجام مطالعات برای ارزیابی معیارهای مربوط و آزمون‌ها، همچنین بهبود مهارت‌های کارکنان حرفه‌ای.

۷- شرکت در فعالیت‌های مرتبط بین‌المللی به نمایندگی از صنعت آهن و فولاد ایران، ایجاد ارتباط با سازمان‌های آهن و فولاد خارج از کشور و ترویج در ارتباطات بین المللی اقتصادی، تکنولوژیک و همکاری ها.

همچنین این شورا می‌تواند شامل دپارتمان‌ها و کمیته‌های تخصصی از جمله: دپارتمان آمار و اطلاعات، دپارتمان بررسی بازار، دپارتمان علوم و حفاظت از محیط زیست، دپارتمان منابع انسانی، دپارتمان همکاری‌های بین‌الملل و دپارتمان مشاوره و خدمات و همچنین کمیته هماهنگی بازار و واردات و صادرات، کمیته اصلاحات و مدیریت، کمیته آمار و اطلاعات، کمیته استاندارد کیفیت، کمیته امور مالی و قیمت‌گذاری، کمیته حفاظت از محیط زیست و صرفه‌جویی انرژی، منابع انسانی و امنیت کار، کمیته تجهیزات متالورژی، لجستیک و کمیته سنگ‌آهن صادراتی باشد.

در همین حال انجمن سنگ‌آهن ایران نیز به عنوان نماینده صنفی تولید‌کنندگان سنگ‌آهن کشور حاضر است به دور از جنجال‌های رسانه‌ای، دغدغه‌های تامین سنگ‌آهن فولاد کشور و ضرورت‌های توسعه بخش فرآوری را همزمان با بخش دولتی (ایمیدرو) با برنامه منسجم و کارشناسی شده برطرف کند. به این ترتیب پیشنهاد مشخص این انجمن تشکیل شورای آهن و فولاد با حضور انجمن فولاد ایران، انجمن سنگ‌آهن ایران و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو به عنوان یک بنگاه اقتصادی توسعه‌ای) است. این شورا می‌تواند با یکی کردن دیدگاه‌ها و رویکردها و نظرات کارشناسی، برنامه منسجمی را به وزارت صنعت، معدن و تجارت و خصوصا معاونت معدنی این وزارتخانه ارائه کند تا این معاونت معظم نیز در انتخاب اجباری تعیین تعرفه صادراتی برای تامین نظرات بخش صنعت قرار نگیرند و دو بخش معدن و تجارت فدای بخش صنعت نشود، بلکه توسعه صنعت می‌تواند متوزان با توسعه بخش معدن و تجارت و تامین منافع همه بخش‌ها باشد.

*رئیس هیات مدیره انجمن تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران