گروه بورس کالا - سحر نمایشی: از دو سال گذشته تا کنون بورس کالای ایران در راستای تطبیق با شرایط بازار داخل و قیمت‌های جهانی و به منظور جلوگیری از ایجاد رانت یا توسعه قاچاق کالا، فرمول قیمت‌گذاری مس و آلومینیوم را هر چند وقت یک بار تغییر داده، به طوری که اولین فرمول قیمت گذاری این دو فلز بر اساس نرخ جهانی بورس شانگهای بود که پس از مدتی پیرو تصمیم کارگروه قیمت‌گذاری بر‌اساس نرخ بورس لندن محاسبه شد، به طوری که فرمول مس از روش محاسباتی میانگین هفتگی LME + ۶۰ دلار پریمیوم ضرب‌در نرخ ارز مبادله ای، به میانگین هفتگی + LME۱۰۰ دلار پریمیوم ضرب در ارز مبادله‌ای تغییر یافت که در این میان تنها قیمت پریمیوم این محصول از ۶۰ به ۱۰۰ دلار تغییر یافت. به گفته کارشناسان بورس کالای ایران این اتفاق در شرایطی افتاد که قیمت مس به صورت بی‌رویه‌ای روند صعودی در پیش گرفته بود و با تغییر این فرمول قیمت‌ این محصول اندکی کاهش یافت. تغییر قیمت آلومینیوم نیز همزمان با تغییر فرمول این محصول در بورس کالا رخ داد و قیمت آلومینیوم که ۶۹۰۰ تومان بود به حدود ۶۵۰۰ تومان کاهش یافت. فرمول جدید تا پایان سال ۹۱ مبنای محاسباتی در بورس کالای ایران بود تا اینکه در ابتدای سال ۹۲ و ادامه دار شدن نوسانات نرخ ارز، بورس کالا تصمیم گرفت مجددا تغییری در فرمول این فلزات ایجاد کند، چرا که با افزایش مجدد نرخ ارز نظم روند معاملاتی این فلز دوباره به هم ریخت و با افزایش قیمت‌ها بازار آزاد رونق بیشتری نسبت به بورس پیدا کرد، به همین دلیل برای اینکه نظم خرید و فروش به رینگ معاملاتی فلزات پایه بازگردد و رقابت در معاملات ایجاد شود به یک فرمول جدید نیاز بود. به همین ترتیب بدون هیچ تغییری نسبت به ساختار فرمول قبلی عدد ۵/۰ به عنوان حق گمرکی به فرمول اضافه شد. با تعریف این فرمول قیمت مس در ابتدا اندکی افزایش یافت، اما به دلیل جو مثبت انتخابات و روزهای ‌رکود بازار، تالار فلزات پایه دیگر رنگ رقابت را ندید، به این ترتیب این صعود قیمتی هم خیلی دوام نداشت. همچنین بعد از روی کار آمدن دولت جدید و آرام یافتن نرخ ارز، حضور دلالان در بازار کاهش یافت و روند بازار با رکود مواجه شد.

پس از بازگشت آرامش و نظم به رینگ فلزات، شرکت ملی صنایع مس تصمیم گرفت فرمول را به حالت قبل باز گرداند. برگشت این فرمول تغییری در قیمت این فلز ایجاد نمی کرد، اما ثبات در تصمیم گیری و برنامه ریزی برای تولید کنندگان را تسهیل می‌کرد. به این ترتیب فرمول مجددا به حالت قبل بازگشت و تنها رقم پریمیوم ۱۰۰ دلاری به ۸۰ دلار تغییر کرد (میانگین هفتگی LME + ۸۰ دلار پریمیوم ضرب در نرخ ارز مبادله‌ای). با اینکه با تغییر این فرمول تغییری در نظم معاملات به وجود نیامد اما باز هم‌ گویی این فرمول نتوانسته توقع تولید‌کنندگان را بر آورده سازد، به همین دلیل شرکت‌های عرضه‌کننده خواهان تغییر در فرمول قیمت‌گذاری شده‌اند. در این بین سازمان حمایت با ارسال نامه‌ای به مدیرکل دفتر وزارتی وزیر صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد تغییر فرمول محاسبه قیمت مس را مطرح کرده است.

بر‌اساس این نامه، نحوه محاسبه قیمت مس کاتد طی نامه شماره ۳۱۳۱۳۱ مورخ ۱۳/۱۲/۱۳۹۱ معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت و پس از طرح موضوع در ستاد تنظیم بازار جهت اجرا طبق دستورالعمل طراحی شده با لحاظ سایر هزینه‌های مرتبط همچون پریمیوم به مراجع ذیربط ابلاغ شده است. بر این اساس با توجه به وجود الزامات قانونی درخصوص نحوه قیمت‌گذاری کالاها در بورس کالا مطابق ماده (۱۵) مصوبه شماره ۶۹۵۴/۲۴۵۰ مورخ ۲۳/۲/۱۳۸۰ هیات وزیران (سبد حمایتی) و ماده (۱۸) لایحه توسعه ابزارهای مالی «دولت موظف است کالاهای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند»، لذا در شرایط کنونی به منظور تثبیت و تعادل وضعیت بازار کالاهای مسی پیشنهاد می‌شود قیمت‌گذاری انواع محصولات مسی بر مبنای فرمول زیر و با بهره‌گیری از سازوکار عرضه و تقاضا در بورس کالای ایران صورت پذیرد.

قیمت انواع محصولات مسی = میانگین ۱۵ روزه قیمت ارز متقاضی مورد تایید مراجع ذی‌صلاح ضرب در متوسط قیمت ۱۵ روزه مس در بورس فلزات لندن + حقوق گمرکی و سود بازرگانی (با ضریب ۷/۰ نسبت به قیمت پایه.)

در بخش دیگری از این نامه آمده است: الزام شرکت ملی صنایع مس به رعایت مصوبات کارگروه مربوطه در ارتباط با عرضه مکفی و مستمر محصولات تولیدی و همچین ضرورت ارائه اعتبارات اسنادی داخلی دوماهه از سوی این شرکت به خریداران مورد تاکید است.

این در حالی است که بورس کالا معتقد است این نامه بر اساس خواسته تولید کنندگان سولفور مولیبدن نوشته شده، چراکه تولید کنندگان این بخش مواد اولیه مورد نیاز را ۱۵ درصد پایین تر از قیمت با احتساب ارز مبادله‌ای تهیه می‌کنند و برای اینکه این موقعیت را از دست ندهند این فرمول را پیشنهاد کرده‌اند. به گفته یکی از کارشناسان شرکت ملی صنایع مس تولید کنندگان این بخش دو راه دیگر نیز برای به‌دست آوردن افزایش سود خود انجام می‌دهند؛ یکی اینکه کاتد را خریداری کرده و برای به دست آوردن سود بیشتر آن را تبدیل به قراضه کرده و مجددا به ما می‌فروشند و دیگر اینکه این قراضه را به دیگر کشورها صادر می‌کنند.

طی تماس تلفنی که خبرنگار «دنیای اقتصاد» با روابط عمومی سازمان حمایت داشت غلامرضا کاوه، مدیر روابط عمومی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اظهار کرد: این فرمول در حد یک پیشنهاد است و تا زمانی که ستاد تنظیم بازار که مسوولیت کاهش و افزایش قیمت‌ها را دارد با این فرمول موافقت نکند هیچ تغییری در قیمت فعلی این فلز به وجود نخواهد آمد.