گروه بنگاه‌ها - برای نخستین بار از زمان تاسیس چهارمین بورس ایران در آستانه تولد ۹ ماهگی، این بورس دیروز میزبان خریداران و فروشندگان میعانات گازی بود تا برای نخستین بار در تاریخ کشور این محصول در بورس کشف قیمت شود. به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس انرژی، اولین محموله میعانات گازی روز یکشنبه در بورس انرژی اعلام عرضه شد تا تابلوی فیزیکی چهارمین بورس کشور برای نخستین بار از زمان تاسیس عرضه فرآورده‌های نفتی و گازی را در خود ثبت کند. سید علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی با اعلام این خبر گفت: ۳۵۰۰ بشکه میعانات گازی پالایش گاز ایلام در بورس انرژی عرضه شد که ۳۴۰۰ بشکه از آن به قیمت هر بشکه ۲ میلیون ۲۰۹ ریال به ارزش ۷ میلیارد و ۵۱۰ میلیون ریال از طرف یکی از پالایشگاه‌های خصوصی کشور خریداری شد و به این ترتیب اولین عرضه محصولات نفت و گاز شرکت ملی ایران با موفقت به انجام رسید.

وی افزود: روزهای آتی نیز عرضه این محصول به صورت روزانه ۳۵۷۰ بشکه به صورت متناوب انجام می‌شود که جزئیات هر یک از عرضه‌ها طی اطلاعیه عرضه یک روز قبل از انجام معامله از طریق سایت بورس انرژی و مدیریت فناوری بورس تهران منتشر می‌شود. مدیرعامل بورس انرژی درباره جزئیات و چگونگی عرضه نفت و گاز در بورس انرژی گفت: با توجه به مذاکراتی که با وزیر نفت انجام شد، مقرر شد روزانه ۵ هزار بشکه نفت خام و ۱۰ هزار بشکه میعانات گازی در بورس انرژی عرضه شود که در گام اول دیروز با فروش ۳۴۰۰ بشکه میعانات گازی پالایشگاه گاز خانگیران گام اول عرضه محصولات و فرآورده‌های نفتی از طریق بورس انرژی صورت گرفت. وی با اشاره به اینکه به زودی عرضه نفت خام نیز در بورس انرژی آغاز می‌شود، اظهار کرد: قرار است با عرضه میعانات گازی سامانه معاملاتی تابلوی فیزیکی در بخش حامل‌های انرژی آزمایش شود و طی چند روز از انجام معاملات میعانات گازی، عرضه نفت خام عملیاتی شود.

حسینی افزود: علاوه بر این رایزنی‌هایی در خصوص عرضه خوراک پالایشگاه‌های قطع کوچک از طریق بورس انرژی انجام گرفته است که با تایید وزارت نفت به زودی امکان عرضه خوراک پالایشگاه‌های قطع کوچک در بورس انرژی فراهم می‌شود.

مدیرعامل بورس انرژی درباره شرایط خریداران محصولات نفتی عرضه شده در بورس انرژی گفت: به غیر از داشتن مجوز خرید نفت و خوراک از وزارت نفت هیچ محدودیت و منعی برای معامله گران حقیقی و حقوقی وجود ندراد؛ بنابراین افراد به شکل حقیقی و حقوقی می‌توانند در رقابت این معاملات با در اختیار داشتن مجوز از وزارت نفت حاضر شوند. وی با بیان اینکه هدف نهایی از انجام این معاملات فراهم کردن بسترهای لازم برای انجام معاملات بین‌المللی است، تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌های بالای کشور در صنعت نفت و گاز، ایجاد بازار معالات بین‌الملی نفت خام، نفت کوره و میعانات گازی در بورس انرژی دنبال می‌شود که باید افزود بورس انرژی قابلیت تبدیل شدن به مرجع قیمت‌گذاری فرآورده‌های نفتی را در سطح خاورمیانه و حتی آسیا دارا است. وی با اشاره به اینکه در خصوص عرضه نفت کوره امکان تشکیل بازار منطقه ای و صادراتی از طریق بورس انرژی وجود دارد، گفت: با راه‌اندازی معاملات داخلی و تجربه معامله نفت خام در رینگ داخلی بازار فیزیکی بورس انرژی مقدمه ای برای راه‌اندازی رینگ صادراتی معاملات فرآورده‌های نفتی فراهم می‌شود. حسینی درباره روش قیمت‌گذاری محصولات و فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی گفت: مبنای معامله بر اساس ریال است و روش قیمت‌گذاری قیمت پایه در اختیار امور بین‌المللی شرکت نفت است؛‌ به عبارتی عرضه‌کننده قیمت پایه را تعیین می‌کند و بازیگران بازار و خریداران در خصوص قیمت پایه امکان رقابت دارند؛ بنابراین بورس انرژی دخالتی در تعیین قیمت پایه ندارد و فقط بر مبنای رقابت بین خریداران کشف قیمت روی می‌دهد.

وی به نرم‌افزار معاملاتی بورس انرژی اشاره و خاطرنشان کرد: نرم‌افزار معاملاتی برای معاملات نفت به‌روزرسانی شده و به لحاظ نرم‌افزاری از بهترین و مطمئن‌ترین قابلیت‌های برخورد است.

در این بین؛ اما در آستانه نخستین عرضه محصولات فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی، رییس اداره نظارت بر بازار‌های بورس انرژی به جزئیات و چگونگی نحوه انجام معاملات نفت و گاز در چهارمین بورس ایران پرداخت.

به گزارش «سنا» به گفته بابک باقری، با پذیرش دو محصول میعانات گازی و نفت خام در رینگ داخلی بورس انرژی، از سوی شرکت ملی نفت ایران، عرضه‌ محصولات شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی، وارد فاز اجرایی شد و با توجه به درخواست شرکت ملی نفت ایران شیوه معامله این محصولات در بورس انرژی، حراج حضوری و نوع قرارداد قابل‌معامله، قرارداد نسیه طراحی شد.

وی اعلام کرد: قرارداد نسیه قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس انرژی معامله می‌شود و براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود. تحویل کالا در این نوع قراداد همانند قراداد نقد، حداکثر ۶ روز کاری پس از انجام معامله (سه روز کاری پس از مهلت تسویه) است. در اولین گام شرکت ملی نفت ایران اقدام به عرضه میعانات گازی پالایش گاز ایلام شرکت ملی نفت ایران در چارچوب قرارداد نسیه کرده است و به خریداران این اختیار را داده تا با استفاده از شیوه تسویه اسناد با تضمین و با ارائه تضامین و اسناد اعتباری بانکی یک ماهه اقدام به تسویه قراردادها کنند. رییس اداره نظارت بر بازارهای بورس انرژی با اشاره به اینکه واحد پایه تخصیص این کالا ۱۷۰ بشکه است و قیمت پایه نیز بر حسب هر بشکه اعلام می‌شود، گفت: وزن هر بشکه میعانات گازی ایلام تقریبا، ۲۷/۱۱۶ کیلو گرم است که شرکت ملی نفت ایران بر اساس مشخصات کیفی ارائه شده در امیدنامه متعهد به تحویل آن به پالایشگاه‌های خصوصی مصرف‌کننده این کالا جهت مصرف است. به گفته وی تناوب عرضه این کالا به صورت روزانه بوده و بر اساس توافق با شرکت ملی نفت ایران، در هفته اول روزانه ۳۵۰۰ بشکه میعانات گازی پالایش گاز ایلام را عرضه خواهد کرد و خریداران می‌توانند با مشاهده اطلاعیه عرضه که یک روز کاری قبل از هر عرضه براساس سفارش فروش عرضه‌کننده، توسط شرکت بورس انرژی منتشر می‌شود از جزئیات عرضه از قبیل قیمت پایه مطلع شوند.

زمان تحویل کالا

باقری افزود: تحویل کالا با توجه به محدودیت‌های فنی شرکت ملی نفت طی دوره تحویل که در اطلاعیه عرضه از طرف فروشنده اعلام می‌شود انجام خواهد شد. شروع دوره تحویل که مبنای آغاز تحویل محموله تلقی می‌شود حداکثر ۶ روز کاری پس از انجام معامله است و کارگزار فروشنده یا فروشنده حسب اعلام در اطلاعیه عرضه موظف است پس از انجام امور تسویه توسط خریدار و صدور اعلامیه تسویه وجوه توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، حواله خرید کالا را صادر کند.

این نخستین گام توسط فروشنده به منظور تحویل کالا تلقی می‌شود. تاریخ شروع تحویل اولین محموله میعانات گازی که در تاریخ ۳ آذر عرضه شد از ۹ آذر آغاز و تا تاریخ ۳ دی‌ماه ادامه می‌یابد و خریداران باید در برنامه زمانی بارگیری اقدام به معرفی پیمانکار حمل و برداشت محموله‌های خریداری شده از بورس انرژی کنند.

شیوه تسویه قرارداد

به عقیده باقری شیوه تسویه قرارداد نسیه در سه شکل نقدی، اسناد خارج از پایاپای و تسویه با تضمین امکان‌پذیر است که شیوه تسویه مورد نظر شرکت ملی نفت، تسویه با تضمین است. شیوه تسویه با تضمین تسویه‌ای است که با ضمانت‌نامه بانکی یا از طریق گشایش اعتبار اسنادی انجام می‌شود و صرفا در خصوص معاملات نسیه است. در این شیوه تسویه، خریدار باید طی مهلت تسویه به ارائه ضمانت‌نامه، سند اعتبار اسنادی و سایر مستندات مطابق فرمت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به همراه واریز کارمزدها و کسورات اقدام کند.

رییس اداره نظارت بر بازارهای بورس انرژی مهلت تسویه در رینگ داخلی را ۳ روز کاری پس از انجام معامله و در رینگ بین‌الملل ۵ روز کاری پس از انجام معامله اعلام کرد و گفت: در صورتی که در معاملات نسیه و طبق اعلام فروشنده در اطلاعیه عرضه، بخشی از ثمن معامله به صورت نقدی به عنوان پیش‌پرداخت تعیین شده باشد، کارگزارخریدار مکلف است حداکثر تا پایان مهلت تسویه و همزمان با ارائه اسناد تضمین، وجه پیش‌پرداخت را واریز کند. به عبارتی واریز- به عنوان مثال- ۱۰ درصد ارزش تقریبی معامله قبل از انجام معامله به عنوان ضمانت، حسن ایفای تعهدات خریدار تلقی می‌شود و این پیش پرداخت مبنای پرداخت جرائم احتمالی نکول و سایر کارمزدهای قابل‌پرداخت توسط خریدار است.

وی تشریح کرد: در عرضه محصول میعانات گازی نیز خریداران این محصول باید قبل از شروع معامله اقدام به واریز ۱۰ درصد ارزش تقریبی معامله به حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه کنند. خریداران پس از انجام معامله باید طی مهلت تسویه نسبت به گشایش اعتبار اسنادی یا ارائه ضمانت نامه به ارزش ۱۰۰ درصد بهای معامله به نفع شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اقدام کنند.

باقری در ادامه افزود: بانک عامل، پرداخت وجه مزبور را یک ماه پس از تحویل نهایی کالا تعهد می‌کند. براساس توافق همکاری با بانک ملت، مقرر شد تا شعبه فردوسی شمالی این بانک به عنوان شعبه اصلی گشایش‌کننده اعتبار اسنادی قراردادهای معامله شده در بورس انرژی عمل کند و خریداران با مراجعه به این شعبه و افتتاح حساب و انجام امور مربوطه به اخذ اعتبار اسنادی و ارائه آن به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجه طی مهلت تسویه اقدام کنند. با این حال در صورت تمایل و درخواست خریداران، شیوه تسویه با تضمین قابل‌تبدیل به تسویه نقدی است و خریداران می‌توانند در مهلت تسویه ۱۰۰ درصد ارزش معامله را واریز و اقدام به تسویه قراردادهای خود کنند.

وی در نهایت اعلام کرد ۱۰ درصد پیش پرداخت تا زمان تحویل نهایی کالا و لحاظ ساختن تلورانس تحویل مثبت و منفی بر اساس بارنامه‌های صادر شده توسط شرکت ملی نفت ایران نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ودیعه خواهد ماند و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بلافاصله پس از اعلام تحویل نهایی کالا توسط شرکت ملی نفت ایران اقدام به تسویه نهایی با خریداران خواهد کرد.

* رییس اداره نظارت بر بازارهای بورس انرژی