بورس ارز برای تنظیم و توازن بازار ارز و جلوگیری از تعیین غیرعلمی قیمت ارز می‌تواند گزینه مناسبی باشد. البته راه‌اندازی بورس ارز یا بورسی برای ارائه گواهی ارز صادراتی و نحوه فروش ارز از موضوعاتی است که طی ماه اخیر موضوع اصلی محافل ارزی بوده است. مساله اینجا است که بخش خصوصی با راه‌اندازی بورس ارز مخالف است تا آنجا که دیروز در جلسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، فعالان بخش خصوصی از جمله یحیی آل اسحاق، رییس اتاق تهران و اسدالله عسگراولادی، رییس اتاق مشترک ایران و چین مخالفت خود را اعلام کردند و خواستار تعویق اجرای آن شدند.

به هر حال در شرایط کنونی لازم است بانک مرکزی اقدامات لازم را در خصوص عملیاتی شدن ایده بورس ارز به اجرا بگذارد و اجازه ندهد این بازار نیز مانند بورس نفت و راه‌اندازی بورس طلا با بن بست مواجه شود و با شفاف شدن قیمت، سفته‌بازی در این حوزه را از بین ببرد و بازار پر نوسان ارز تنظیم، کنترل و مدیریت شود.

راه‌انـدازی بـورس ارز تـا اول مهرمـاه

به احتمال زیاد بورس ارز بعد از فراهم آمدن بسترهای مورد نیاز تا اول مهرماه کلید می‌خورد. به گزارش ایسنا، کارهای عملیاتی و فنی بورس ارز را بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان توسعه تجارت، بورس و گمرک انجام می‌دهند که البته هنوز بستر فنی آن به صورت نهایی آماده نشده است. کارشناسان معتقدند راه‌اندازی معاملات گواهی ارزی در حال حاضر بهتر است، گرچه اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی با اجرای این طرح مخالفت کرده و پیشنهاد مهلت یک‌ماهه برای بررسی کارشناسانه اتاق را اعلام کرده‌اند.

مخالفت خصوصی‌ها با بورس ارز

آل اسحاق در نشست هیات مدیره اتاق تهران پیشنهاد داد که وزارت امور اقتصادی و دارایی مهلت یک ماهه‌ای برای بررسی این طرح از سوی اتاق تهران درنظر بگیرد.

ازسوی دیگر علیرضا شجاعی، نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه بحث راه‌اندازی بورس ارز در جلسه اتاق تهران مورد نقد و بررسی اعضا قرار گرفته، گفت: در پایان جلسه نیز پیشنهادی از سوی بخش خصوصی مطرح شد تا برای دریافت نظرات مختلف درباره‌ راه‌اندازی بورس ارز یک ماه فرصت تعیین شود که البته این پیشنهاد قطعی نشده است.

وی توجه به شرایط بین‌المللی و تشدید محدودیت‌ها را عامل مهمی دانست و گفت: بهتر است که بحث شفاف‌سازی پیگیری نشود، چرا که به صلاح کشور نیست و ممکن است راهکارهای اقتصادی لو برود.

به عقیده شجاعی، به هر حال در شرایط کنونی باید تصمیمی گرفته شود که کمترین هزینه را برای کشور داشته باشد، در عین آنکه قرار است در شورای گفت‌وگو نیز موضوع راه‌اندازی بورس ارز مطرح شود. با این حال دولت و گروهی دیگر از کارشناسان معتقدند ایجاد مرکز رسمی‌تر و قابل مدیریت در این برهه مناسب تر است تا مردم با خیال راحت معاملات خود را انجام دهند و مراحل انجام کار نیز قابل پیگیری باشد، همچنین روند تامین ارز برای بخش تولید ساده‌تر شود. به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت هنوز راه حل دیگری غیر از بورس ارز مطرح نشده است.

برخی دیگر از فعالان صنعتی کشور، راه‌اندازی بورس ارز را مقدمه سه و حتی ۴ نرخی شدن ارز می‌دانند و اقدام دولت را نشانه تلاش آن برای مهار نرخ ارز و کنترل بیشتر بر بازار قلمداد می‌کنند.

معاون سازمان بورس نیز در این زمینه معتقد است:مسوولیت کمیته راه‌اندازی بورس ارز با بانک مرکزی است و زمان راه‌اندازی آن باید از سوی مسوول کمیته اعلام شود.

وی به انجام اقدامات لازم در این زمینه اشاره کرد و گفت: ما عضو کمیته راه‌اندازی بورس ارز هستیم و بخشی از کارها را دنبال می‌کنیم و مابقی کارها به عهده بانک مرکزی، گمرک و سازمان توسعه تجارت است که باید نتایج کار خود را به مسوول کمیته ارائه دهند.

وی افزود: بخش عمده‌ای از اقداماتی که باید توسط بورس انجام شود، انجام شده و بخش دیگر که مربوط به نرم‌افزار معاملاتی است در حال انجام است.

محمود دودانگه، عضو هیات عامل صندوق توسعه ملی نیز در گفت‌وگو با مهر با تشریح اختصاص ۲۰ درصد از منابع موجود صندوق توسعه ملی معادل ۵ میلیارد دلار در بورس ارز خبر داد که البته به صورت ریالی در اختیار بخش خصوصی قرار خواهد گرفت. دودانگه اختصاص این رقم را از مکانیزم بورس ارز موثرترین شیوه اعلام کرد.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به برگزاری بحث‌های کارشناسی پیرامون راه‌اندازی بورس ارز گفت: کارگروهی با مسوولیت بانک مرکزی از نیمه سال گذشته تشکیل شد که در یکی دو ماه اخیر بررسی‌های این کارگروه در خصوص راه‌اندازی بورس ارز به صورت جدی ادامه یافت. وی افزود: سازمان بورس و اوراق بهادار هم یکی از اعضای این کارگروه است؛ اما از آنجا که مدیریت بازار ارز بر عهده بانک مرکزی است، بورس صرفا بستر انجام این کار را فراهم می‌کند و هماهنگی و امور اجرایی کاملا بر عهده بانک مرکزی خواهد بود.

صالح‌آبادی هدف از راه‌اندازی بورس ارز را شفافیت، حذف رانت و حرکت بازار به سمت تک‌نرخی شدن دانست و اظهار کرد: در حال حاضر نرخی که به عنوان نرخ مرجع از سوی بانک مرکزی تعیین شده ۱۲۲۶ تومان است، در حالی که در صرافی‌ها و خارج از سیستم رسمی بانکی نرخ دیگری وجود دارد. از طرف دیگر هدف مسوولان حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز است که براساس سیاست‌های اعلام شده از سوی مقامات اقتصادی کشور همچنان نرخ ارز برای برخی گروه‌ها همان نرخ ارز مرجع بانک مرکزی است و ارز به نرخ دولتی در اختیار اقلام تعیین شده قرار می‌گیرد.

وی یادآور شد: در بورس ارز سایر بخش‌ها همانند بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و سایر دستگاه‌های دولتی که ارز در اختیار دارند، می‌توانند ارز خود را بدون رانت و بر اساس نرخ‌های جاری بازار بفروشند. البته کسانی که دارای حساب ارزی هستند یا ارز در خانه دارند، می‌توانند به عنوان فروشنده وارد بورس ارز شوند.

امکان معامله برق در بورس انرژی

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه هم اکنون سه بورس اوراق بهادار، فرابورس ایران و بورس کالایی در ایران فعال هستند، تصریح کرد: بورس انرژی در حوزه کالایی فعال خواهد بود و برای راه‌اندازی این بورس هم کارهای زیادی اجرا شده است و امیدواریم که امکان معاملات برق در بورس انرژی تا دو ماه آینده فراهم شود. صالح آبادی با بیان اینکه هماهنگی‌های لازم با وزارت نیرو صورت گرفته، اظهار کرد: سازوکار معاملاتی طراحی و اجرایی شده و نرم‌افزار معاملات نیز تهیه شده است. صالح آبادی از راه‌اندازی آزمایشی این نرم‌افزار از ابتدای هفته جاری خبر داد و افزود: نرم افزار تسویه معاملات نیز در حال نهایی شدن است. همچنین مباحث آموزش به کارگزاران، تدوین آیین‌نامه‌های معاملات، تسویه و پذیرش برق در بورس از دیگر اقدامات لازم است که در مرحله اجرا قرار دارد. وی ابراز امیدواری کرد که امکان معاملات برق در بورس انرژی تا دو ماه آینده فراهم شود. سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار ابراز کرد: این آمادگی هم وجود دارد تا برق مازاد را به کشورهای همسایه بفروشیم؛ زیرا برق از جمله کالاهایی است که امکان ذخیره کردن ندارد و به همین دلیل می‌توان از حداکثر ظرفیت نیروگاه‌ها استفاده کرد و با توجه به اختلاف ساعات میان کشورهای همسایه، در زمان اوج مصرف آنها، برق مازاد را صادر کنیم.وی توضیح داد: در این شرایط علاوه بر اینکه برق داخل هم با شفافیت بالایی معامله می‌شود، گفت: معامله برق در بورس انرژی هیچ اثری روی مصرف‌کننده واقعی و خانوارها ندارد؛ زیرا شرکت‌های توزیع‌کننده این برق را می‌خرند. صالح‌آبادی ادامه داد: سایر فرآورده‌های حوزه انرژی مانند نفت، گاز و برخی فرآورده‌های نفتی که در بورس کالا پذیرش نشده‌اند هم در این بورس قابلیت معامله دارند.