به رغم اعلام آمادگی بورس کالا رخ داده است
تاخیر‌های مکرر در راه‌اندازی بورس نفت
خبرگزاری فارس- راه‌اندازی بورس نفت در رینگ صادراتی کیش بورس کالا در حالی به دلیل حل محاسبات مالی وزارت و شرکت ملی نفت به تاخیر افتاد که قرار بود معاملات این بورس در ۱۲ فروردین با سه روش انجام شود. بورس نفت در سال ۷۹ در حد تشکیلات هیات مدیره‌ای تشکیل و با مصوبه دولت در سال ۸۴ به دو فاز تقسیم شد، فاز اول ورود محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و فاز دوم راه‌اندازی معاملات نفت خام.
فاز اول ظرف مدت یک ماه در بورس کالا اجرایی و کلیه محصولات پتروشیمی به جز محصولات صادراتی عرضه شد و در حال حاضر نیز بسیاری از فرآورده‌های نفتی در بورس کالا خرید و فروش می‌شود، در عین حال بر اساس قانون جدید بورس، بورس نفتی که سال ۷۹ تشکیل شده بود منتفی و فعالیت آن غیر قانونی شد، زیرا برای تشکیل یک بورس سهامداران آن نمی‌توانند بیش از ۵/۲ درصد سهام داشته باشند، در حالی که در این بورس تنها سه شخصیت حقوقی سهامدار بودند، بنابراین از نظر قانونی مجلس مجوز فعالیت بورس نفت تشکیل شده در سال ۷۹ را لغو کرد و با توجه به فعالیت بورس کالا در بخش‌های مختلف، مسوولیت راه‌اندازی بورس نفت به بورس کالا سپرده شد.
در همه بورس‌های دنیا نیز نفت یک کالا بوده و یک بورس جدا برای آن وجود ندارد، تنها ساعت معاملات آن با سایر کالاها متفاوت است.
بر این اساس از زمان واگذاری مسوولیت بورس نفت به بورس کالا مطالعات گسترده‌ای برای این اقدام بزرگ شروع شد به نحوی که سه سال مذاکرات لازم بین شرکت‌های مربوطه انجام شد و حدود یک سال و نیم است این مطالعات و رایزنی‌ها به صورت رسمی علنی شده است.
سه روش برای معاملات بورس نفت
پس از انجام مطالعات اولیه، بورس کالا با توجه به اینکه رینگ صادراتی کیش را راه‌اندازی کرده بود، قرار شد محصولات بورس نفت نیز در این تالار عرضه شود. طی جلسات متعددی که برای چگونگی انجام معاملات نفت برگزار شد این معاملات به سه شکل قابل انجام است. نخست بر اساس دستورالعمل معاملات سلف استاندارد موازی که پیشنهاد این دستورالعمل از سوی شرکت ملی نفت ایران ارائه شد. این نوع قرارداد همان فوروارد است، با این تفاوت که برای اجرای این دستورالعمل در ایران باید تغییراتی ایجاد می‌شد، بنابراین دستورالعمل فعلی استاندارد و شرعی شده و قابل اجرا در ایران است.
روش دوم، استفاده از معاملات آتی و روش سوم که سهل‌‌ترین و بدون ریسک‌ترین روش است، روش معاملات تک محموله یا حراج حضوری است. در این روش اگر در آینده برای کشف نرخ از روش فرمولی استفاده و حداقل و حداکثر قیمت در بورس کالا کشف شود، بهترین و کم ریسک‌ترین روش برای شروع معاملات نفتی خواهد بود. همچنین، بورس کالا سابقه معاملات این روش را در محصولات پتروشیمی داشته و دارد.
بنابراین معاملات نفتی با این سه روش قابل انجام است و این مساله که تنها به روش سلف موازی قابل انجام است، صحیح نیست.
عدم راه اندازی بورس نفت در ۱۲ فروردین و دلایل آن به‌رغم تلاش و تاکید مسوولان برای راه‌اندازی هر چه سریع‌تر معاملات نفت رینگ صادراتی کیش، همیشه موانعی پیش‌بینی‌ها را با تاخیر همراه می‌کند، در چنین مواقعی یک دستور یا تذکر از مقام بالا دستی می‌تواند بسیار کارگشا باشد تا اینکه در بیست و پنجم بهمن ماه سال گذشته وزیر امور اقتصاد و دارایی با توجه به تاکید رییس‌جمهور مبنی بر راه‌اندازی هر چه سریع‌تر بورس نفت، ابلاغیه‌ای با مضمون راه‌اندازی این معاملات در ۱۲ فروردین ماه سال‌جاری را صادر کرد.
با اعلام یک تاریخ مشخص برای شروع معاملات نفت، سرعت تلاش‌ها برای عملی کردن این کار سرعت بیشتری گرفت، کارگروهی نیز برای تعیین مشخصات و شرایط عرضه تشکیل شد و جلسات متعددی را برگزار کرد. برخی به دلیل اینکه مدت کمی تا عملیاتی شدن این کار زمان باقیمانده بود احتمال می‌دادند، ممکن است ۱۲ فروردین معاملات نفتی آغاز نشود. مسوولان بورس کالا در آخرین روز‌های کاری سال ۸۹ اعلام می‌کردند همه تلاش را برای راه‌اندازی این معاملات در ۱۲ فروردین ماه انجام می‌دهند و بر این اساس در ۱۱ فروردین نیز با حضور برخی کارگزاران به صورت آزمایشی نرم‌افزار معاملات را تست کردند و مشکلی نداشت، ولی بورس نفت در تاریخ اعلام شده بازگشایی نشد.
به گفته مسوولان بورس کالا مشخص نشدن وضعیت حساب واریز وجوه به خزانه دلیل اصلی تاخیر در راه‌اندازی این معاملات است، در ادامه جلسات برای مشخص شدن زمان شروع معاملات نفت، قرار بود سه‌شنبه هفته گذشته (۲۳ فروردین ماه) زمان دقیق عرضه تعیین شود، اما تاریخی اعلام نشد، وضعیت به همان شکل باقی ماند و بازار برخی شایعات که امکان راه‌اندازی این معاملات وجود ندارد یا برخی در این راه کارشکنی می‌کنند داغ شد، اما تلاش‌های وزارت نفت، شرکت ملی نفت و بورس کالا نشان می‌دهد اراده و عزم آنها بر انجام این کار استوار است ولی به دلیل برخی مشکلات در محاسبات مالی وزارت نفت زمان آن به تاخیر می‌افتد.
در این میان هستند کارشناسانی که معتقدند وزارت نفت یک سازمان کاملا دولتی بوده و تاکنون فروش محصولات خود را به شیوه‌های خاص دولتی انجام داده است، بنابراین در صورت تغییر روند فروش، نحوه عملیات مالی آن نیز باید تغییر کند و حتی در اساسنامه آن نیز باید برخی موارد اصلاح شود، بنابراین انطباق یک بخش ۱۰۰درصد دولتی با یک بازار رقابتی و آزاد نیاز به زمان و کار کارشناسی دارد.
تداوم تلنگر‌ها برای راه‌اندازی بورس نفت
در هفته گذشته مجددا وزیر اقتصاد در نخستین نشست خبری سال جدید که هفته گذشته برگزار شد، اعلام کرد بورس نفت در همان هفته راه‌اندازی می‌شود ولی باز این اتفاق مهم که نقش موثری در وضعیت ایران بین کشور‌‌های منطقه دارد، رخ نداد و همچنان مسائل مالی را دلیل این کار اعلام کردند.
اعلام این تاریخ‌ها هر چند تاکنون به واقعیت نپیوسته است، ولی تلنگری برای مسوولان است تا بدانند اهمیت این مساله تا چه حد است، چه افرادی در انتظار آن هستند و راه‌اندازی این بورس چه تاثیری در تعیین قیمت این کالا در منطقه و جهان خواهد داشت.
بر اساس اطلاعاتی که وجود دارد، تغییرات قانونی که وزارت نفت باید در اساسنامه و نحوه محاسبات مالی خود اعمال کند نیاز به زمان زیادی دارد، ولی با توجه به تاکیدی که در این زمینه وجود دارد، وزارت نفت و شرکت ملی نفت می‌تواند پس از اینکه بخشی از مقدمات را فراهم کرد، معاملات را در بورس نفت شروع کند و در مدت زمان عرضه تا تحویل کالا اصلاحات قانونی خود را انجام دهد تا نفت کوره به عنوان نخستین کالا در این بورس عرضه و پس از آن نیز نفت خام عرضه شود.
ارسال نظر