نقطه اوج قیمت سنگ‌آهن نزدیک است
رضا زائر حیدری
یک موسسه مالی سوئیسی سومین فصل از سال جاری میلادی یعنی دوره زمانی میان جولای تا سپتامبر ۲۰۱۰ را به عنوان نقطه اوج منحنی قیمت سنگ‌آهن پیش‌بینی کرده است.

در این زمان فشار تقاضا از جانب چینی‌ها در اوج قرار دارد و باران‌های موسمی در هند عملیات ارسال قراردادهای اسپات (تحویل فوری) را با مشکل مواجه می‌سازد.
پیش‌بینی کردیت بانک سوئیس این است که افزایش ظرفیت در آن سوی اقیانوس آرام این کاهش را به تدریج جبران خواهد کرد، اما در دوره زمانی بین ماه مه و ماه سپتامبر حدود ۷ تا ۸ میلیون تن از ظرفیت حمل دریایی میان هند و چین کاسته خواهد شد. کردیت سوئیس پیش‌بینی می‌کند که بهای هر تن سنگ‌آهن ریزدانه استرالیا به حدود ۱۷۵ دلار خواهد رسید و این قیمت می‌تواند بر اثر عوامل دیگر از مرز روانی ۲۰۰ دلار نیز عبور کند. تحلیلگران کردیت سوئیس معتقدند در سه ماه چهارم سال ۲۰۱۰ از فشار تقاضای چین کاسته خواهد شد و این موضوع به کاهش حدود ۱۰ تا ۱۵ درصدی بهای سنگ‌آهن منجر خواهد شد.
نمودار شماره 1، معاملات آتی بورس سنگاپور (Singapore Exchange Ltd.) را نشان می‌دهد. براساس این نمودار به نظر می‌رسد معامله گران چینی پیش‌بینی کردیت سوئیس را کم و بیش تایید می‌کنند.
نقش مصرف‌کنندگان نهایی فولاد
تولیدکنندگان با یک سوال جدی روبه‌رو هستند و آن این است که چگونه قادر خواهند بود که تغییرات رادیکالی بهای سنگ‌آهن را به خریداران فولاد منتقل کنند؟ یوروفر می‌گوید: جهان هنوز کاملا از بحران اقتصادی خارج نشده است و در حال حاضر خریداران فولاد تنها در هنگامی وارد بازار می‌شوند که واقعا به این محصول نیاز داشته باشند. انجمن تولیدکنندگان فولاد اروپا معتقد است جهش بهای سنگ‌آهن قطعا از مصرف نهایی فولاد خواهد کاست و روی نرخ رشد اقتصاد جهانی تاثیری منفی به همراه خواهد داشت.
البته چشم‌انداز دورتر بهای سنگ‌آهن اندکی خوشبینانه‌تر است. دویچه بانک پیش‌بینی کرده است که در سال ۲۰۱۱ سنگ‌آهن در آسیا حدود ۳ تا ۵ درصد افزایش یابد، اما از بهای محمولات اروپایی حدود ۵ درصد کاسته خواهد شد.
اتفاق دیگری که با بالا رفتن بهای سنگ به وقوع خواهد پیوست، افزایش حجم عملیات کشف، استخراج و بهره‌برداری از معادن جدید سنگ‌آهن در نقاط مختلف جهان است. واله، ریو تینتو و کومبا از هم‌اکنون پروژه‌های وسیعی را در دست اقدام دارند.
همچنین معادنی که استخراج از آنها تا کنون اقتصادی به نظر نمی‌رسید، تبدیل به معادنی سودآور خواهند شد. به عنوان مثال بخش زیادی از معادن سنگ‌آهن در چین به دلیل عیار پایین در حال حاضر قابل استخراج نیست و ترکیه نیز ترجیح می‌دهد به جای استفاده از ذخایر داخلی خود که از کیفیت پایینی برخوردار است، سنگ‌آهن مورد نیاز را از برزیل وارد کند. بخش بزرگی از ذخایر سنگ‌آهن در قاره سیاه به دلیل محدودیت‌های لجستیکی و موانع سیاسی هنوز دست نخورده باقی مانده است و افزایش بهای سنگ‌آهن می‌تواند این معادلات را تغییر دهد و بخش زیادی از ظرفیت‌های بالقوه را به فعل درآورد. افزایش بهای سنگ‌آهن، هند را در موقعیت چانه‌زنی بهتری قرار خواهد داد. این کشور هم‌اکنون نیز ترجیح می‌دهد از معادن عظیم ایالت اوریسای بیشتر به منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی استفاده کند تا تامین ارز خارجی مورد نیاز. فشار تقاضا ممکن است استراتژیست‌های فولاد را در هند به سمت افزایش مالیات صادرات سنگ‌آهن همراه با مذاکره دو جانبه با چین با هدف تامین کک مورد نیاز صنایع فولاد این کشور (که بهای آن حتی سریع تر از شاخص جهانی نفت در حال افزایش است) سوق دهد.


همچنین دویچه بانک پیش‌بینی می‌کند که با کاهش فشار تقاضا و افزایش حجم تولید در سال ۲۰۱۳ اولین نشانه‌های آشکار کاهش بهای سنگ‌آهن پدیدار خواهد شد و در سال ۲۰۱۸ بهای سنگ‌آهن با حدود ۵۰ درصد کاهش به پایین‌تر از سال ۲۰۱۰ بر خواهد گشت.
در صورتی که این پیش‌بینی محقق شود چه اتفاق خواهد افتاد؟ LKAB، بزرگترین تولیدکننده اروپایی سنگ‌آهن معتقد است که ما در یک دایره بسته حرکت می‌کنیم. این شرکت معتقد است که مازاد عرضه نسبت به تقاضا موجب احیای دوباره مکانیزم قرارداد‌های یک ساله سنگ‌آهن طی سال‌های بعد خواهد شد. یکی از معادن عظیم واله در شرق برزیل، بزرگترین تولیدکننده سنگ‌آهن در جهان در سال 1997 به بخش خصوصی واگذار شد.
توضیحات:
معاملات اسپات (Spot) سنگ‌آهن: معاملاتی که بهای هر محموله به صورت مستقل از محمولات قبلی و بعدی مورد توافق قرار می‌گیرد. معاملات اسپات میان هند و چین به دلیل شناور بودن قیمت‌ها و تغییرات روزانه بهای سنگ‌آهن بیشتر به عنوان یک شاخص جهت بررسی وضعیت عرضه و تقاضای این محصول به کار برده می‌شود.
قیمت‌گذاری سنگ‌آهن از طریق بنچ مارکینگ (benchmarking): قیمت‌گذاری از طریق ترازیابی یا همانند یاب، در این روش بهای محصول مشابه (یا تقریبا مشابه) به عنوان ملاک یا شاخص مورد پذیرش طرفین قرارداد قرار می‌گیرد و عوامل موثر بر این معامله خاص (مانند بعد مسافت یا کیفیت در توافق بر سر قیمت لحاظ می‌شود. قیمت‌های دوفاکتو (de facto): قیمت‌هایی که به صورت غیررسمی مورد توافق طرفین است. جوینت ونچر (Joint Venture): مشارکت دو یا چند شرکت برای رسیدن به اهداف یا هدفی خاص مانند تولید یک محصول جدید. منظور از جوینت ونچر ادغام دو شرکت مختلف با شخصیت‌های حقوقی متفاوت نیست؛ بلکه همکاری آنهاست که معمولا به صورت سرمایه‌گذاری و تشکیل یک شرکت یا کنسرسیوم جدید جامه عمل به خود می‌گیرد.