غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی ۳ هفته گذشته (۱۲ مارس الی ۱ آوریل ۲۰۱۰) به‌رغم نوسان در طول دوره، از یک روند افزایشی برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در پی انتشار آمارهایی مبنی بر افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان آمریکایی و اخبار مثبت در بخش مسکن آمریکا که منجر به افزایش امیدواری‌ها درباره بهبود شرایط اقتصادی شده است، بهبود وضعیت بازار نیروی کار آمریکا، تثبیت سهمیه‌های تولید اوپک برای پنجمین بار متوالی در یکصد و پنجاه و ششمین نشست این سازمان در وین، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و همچنین اعلام آمار مربوط به سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا که حاکی از کاهش قابل توجه سطح این ذخیره‌سازی‌ها (معادل 9/5 میلیون بشکه) طی دوره 12 مارس الی 26 مارس 2010 بود، از حدود 12/81 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 مارس 2010 به بیش از 17/85 دلار در هر بشکه در تاریخ 1 آوریل 2010 افزایش یافته است.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی دولت آمریکا میزان اعتماد مصرف‌کنندگان آمریکایی در ماه مارس ۲۰۱۰ تقویت شده و همچنین قیمت مسکن در این کشور طی ماه ژانویه برای هشتمین ماه متوالی افزایش یافته است. این آمارها سبب تقویت ارزش دلار در مقابل ین و یورو شده است.
البته طی دوره مذکور افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل 2/10 میلیون بشکه، نگرانی‌ها درباره وضعیت اقتصادی یونان، سخت‌گیری بانک‌های چین در مورد چگونگی اعطای وام به بخش خصوصی و همچنین استقرار توده هوای متعادل در اکثر مناطق آمریکا که موجب کاهش تقاضای سوخت حرارتی در این کشور شده است، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های نفت خام در بازارهای جهانی به شمار می‌روند. ارزش دلار در مقابل یورو طی 3 هفته گذشته به‌رغم نوسان، افزایش قابل توجهی را تجربه کرده است.
به گزارش شانا، دبیرکل اوپک در یک کنفرانس خبری در حاشیه دوازدهمین مجمع بین‌المللی انرژی که از تاریخ ۲۹ مارس الی ۳۱ مارس ۲۰۱۰ در شهر کانکن مکزیک برگزار شد، اعلام کرده است که نفت ۸۰- ۷۰ دلاری برای سرمایه‌گذاری کشورهای عضو این سازمان قیمت مناسبی بوده و سبب شده است اعضای اوپک برخی پروژه‌هایی را که به دنبال کاهش بهای نفت خام به حال تعلیق در آورده بودند، دوباره فعال نمایند. کاهش بهای نفت از ۱۴۷ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۰۸ میلادی به کمتر از ۳۳ دلار در همان سال منجر به تاخیر در اجرای ۱۵۰پروژه سرمایه‌گذاری کشورهای عضو اوپک شد؛ ولی این کشورها در حال حاضر تمام ۱۵۰ پروژه سرمایه‌گذاری خود را مورد تجدید نظر قرار داده‌اند.بر اساس برآورد اوپک در پی بهبود وضعیت اقتصادی، تقاضای نفت خام در سال جاری میلادی ۹۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت که این افزایش تقاضا از سوی کشورهای چین و هند خواهد بود.
در حالی که انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت خام در سال جاری میلادی بهبود یابد، اعضای اوپک در یکصد و پنجاه و ششمین نشست خود که در تاریخ 17 مارس 2010 در وین برگزار شد، تصمیم گرفتند سهمیه‌های تولید خود را برای پنجمین بار متوالی تثبیت کرده و در همان سطح 845/24 میلیون بشکه در روز حفظ کنند. اعضای اوپک در سال 2008 میلادی در پی بروز بحران در اقتصاد جهانی و به دنبال آن کاهش سطح تقاضای جهانی نفت خام و همچنین افت شدید قیمت آن، در سه مرحله تصمیم گرفتند سهمیه‌های تولید خود را 2/4 میلیون بشکه در روز کاهش داده و این رقم را به 845/24 میلیون بشکه در روز برسانند.
اعضای این سازمان به منظور بررسی وضعیت بازار جهانی نفت خام، روز ۱۴ اکتبر ۲۰۱۰ در مقر دائمی اوپک در وین اتریش گردهم می‌آیند. همچنین میزان پایبندی کشورهای عضو اوپک به سهمیه‌های تولیدی در حال حاضر حدود ۵۴ درصد است که انتظار می‌رود این میزان پایبندی افزایش یابد.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 12 مارس الی 31 مارس 2010، از حدود 74/77 دلار در هر بشکه به بیش از 7/78 دلار در هر بشکه افزایش یافته است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با یک دلار و ۷۲ سنت افزایش نسبت به دو هفته قبل (۱۵ مارس ۲۰۱۰)، در روز ۳۰ مارس ۲۰۱۰ به بشکه‌ای ۷۸ دلار و ۲۷ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه‌شنبه (۳۰ مارس ۲۰۱۰) ۷۸ دلار و ۶۶ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۷۷ دلار و ۹۹ سنت قرار داشت.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه‌های آوریل و سپس مه‌2010، از حدود 39/79 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 مارس 2010 به بیش از 01/84 دلار در هر بشکه در تاریخ یک آوریل2010 افزایش یافته است.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۶ مارس ۲۰۱۰ معادل ۲/۳۵۴ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با دو هفته قبل (۱۲ مارس۲۰۱۰) به میزان ۲/۱۰ میلیون بشکه افزایش یافته است و معادل ۲/۵ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۷ مارس ۲۰۰۹ کمتر است. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به دو هفته قبل به میزان ۶/۰ روز افزایش یافته و در سطح ۲/۲۵ روز قرار گرفته است، ولی به میزان ۲/۰ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۲۹۴ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۲۳۴/۱۴ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان ۷۶ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت:
قیمت نفت خام WTI بعد از اینکه در چند هفته گذشته تحت فشار افزایشی قرار داشت، بالاخره در هفته گذشته توانست سطح مقاومتی ۸۲ دلار را شکسته و از آن عبور کند و در قیمتی بالاتر از ۸۵ دلار بسته شود که نشان‌دهنده توانایی لازم برای ادامه مسیر افزایشی است. این در حالی اتقاق افتاد که ذخیره‌سازی نفت خام همچنان روند افزایشی دارد. گرچه ذخیره‌سازی نفت خام در چند هفته گذشته افزایش یافته، ولی هنوز نسبت به سال گذشته در سطحی پایین‌تر قرار دارد و از طرف دیگر روند افزایشی در هفته‌های گذشته با توجه به فصول سال طبیعی است و در طی ماه‌های آینده با شروع فصول گرم، بازار منتظر افزایش سطح ذخیره‌سازی‌ها است.
همچنین شرایط اقتصادی و خوش‌بینی به آینده اقتصاد نسبت به سال گذشته بسیار بیشتر شده که این امر افزایش در ذخیره‌سازی‌ها را خنثی کرده است. آمار منتشر شده در مورد وضعیت اقتصادی آمریکا شرایط بهتری را نسبت به اروپا نشان می‌دهد. وضعیت بازار نیروی کار آمریکا در ماه گذشته بهبود یافته است که از شاخص‌های پیش‌رو نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی است. در اروپا وضعیت بودجه یونان رو به بهبود گذاشته است، ولی شرایط همچنان برای اکثر کشورها شکننده است. از طرف دیگر نرخ تورم در منطقه یورو افزایش خوبی را داشته است که این به معنی بهبود وضعیت اقتصادی است، گرچه کارشناسان به ادامه روند آن مشکوک می‌باشند. قیمت بسته‌شده نفت خام WTI در هفته گذشته نشان‌دهنده تمایل بازار به ادامه روند افزایشی است، گرچه با وجود افزایش قابل‌ملاحظه می‌توان انتظار داشت که در هفته جاری سرعت افزایش کاهش یابد و حتی قیمت تا سطح 82 دلار روند برگشتی در پیش‌گیرد و خود را در بالای این سطح به تثبیت رساند. از طرف دیگر در مسیر افزایشی اولین مقاومت در سطح 87 دلار صورت می‌گیرد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org)
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی



روند تغییرات ارزش یورو در مقابل دلار