بازار فولاد در سال ۸۸ چگونه سپری شد

منیژه حیاتی
سال ۸۸ بی‌شک یکی از سخت‌ترین سال‌های فعالیت برای تمام فعالان بازار آهن از جمله تجار، واحدهای تولیدی، کارگزاران بورس، واردکنندگان و حتی صنایع وابسته بود؛ چراکه به‌رغم رونق‌های گاه و بیگاه معاملات بازار، مشکلات و چالش‌های زیادی سر راه آن قرار گرفت که در بیشتر روزهای معاملاتی چرخش نقدینگی در آن را به حداقل رساند.

منیژه حیاتی
سال ۸۸ بی‌شک یکی از سخت‌ترین سال‌های فعالیت برای تمام فعالان بازار آهن از جمله تجار، واحدهای تولیدی، کارگزاران بورس، واردکنندگان و حتی صنایع وابسته بود؛ چراکه به‌رغم رونق‌های گاه و بیگاه معاملات بازار، مشکلات و چالش‌های زیادی سر راه آن قرار گرفت که در بیشتر روزهای معاملاتی چرخش نقدینگی در آن را به حداقل رساند.

عرضه بی‌موقع کالاهای وارداتی، گیج شدن بازار از اخبار متناقض در خصوص تعرفه، کاهش قیمت‌های جهانی، دیر به جریان افتادن بودجه طرح‌های عمرانی دولت در بخش ساخت و ساز، انحصاری بودن عرضه در بورس و عدم ورود دیگر تولیدکنندگان فولادی به این بازار همگی دست به دست هم دادند تا بازار آهن نوسانات زیاد و حتی رکود زیادی در این سال داشته باشد.
اما این فراز و نشیب‌های بازار در عین حال تجربیات خوبی نیز برای فعالان بازار به همراه داشت که نگاهی به آنچه که در این ۱۲ ماه اتفاق افتاد در ادامه می‌آید:
شایعات و رشد قیمت‌ها در فروردین
بازار فولاد سال گذشته را با رشد قیمت میلگرد و تیرآهن آغاز کرد که علت آن انتشار شایعه مربوط به افزایش نرخ تعرفه آهن‌‌آلات بود.
اگرچه گسترش شایعات مربوط به تعرفه فولاد از نیمه سال 87 در بازار آغاز شده و باعث شده تا قیمت‌ها به صورت موقت با رشد روبه‌رو شود؛ اما بی‌خبری‌هایی که معمولا به دلیل تعطیلات نوروز اتفاق می‌افتد شدت تاثیرگذاری این شایعه را در روزهای آغازین فعالیت بازار فولاد در سال 88 بیشتر کرد؛ به طوری که در سومین هفته فروردین ماه که نخستین هفته فعالیت بازار آهن بود، میلگرد در بازار آزاد در هر کیلو یک درصد و تیرآهن8 درصد رشد کرد.
عرضه‌های بورس هم با رقابت تنگاتنگ خریداران روبه‌رو شد، اما این وضعیت پایدار نبود؛ چراکه به دلیل شایعات موجود و رشد قیمت‌ها و از طرفی به دلیل کاهش حجم عرضه‌های ذوب‌آهن به خصوص در مورد میلگرد، بازرگانی دولتی اعلام کرد که به زودی تیرآهن‌های ترکیه و عربستان را که پیش از این وارد کشور کرده، در بورس عرضه خواهد کرد.
در نهایت این خبر باعث شد تا در روزهای پایانی فروردین ماه فولادسازان بخش خصوصی نرخ محصولات خود را در بازار آزاد کاهش دهند تا در صورت ورود کالاهای وارداتی توان رقابت با آنها را داشته باشند، اما همه این خبرها باعث شد تا خریداران هم به امید کاهش قیمت‌ها عقب‌نشینی کنند، اما با وجود اینکه این وضعیت در بازار ورق هم تاثیر گذاشته بود، اما ذوب‌آهن همچنان از کاهش قیمت‌ها در بورس خودداری می‌کرد، از این رو اغلب فعالان بازار خریدهای پروژه‌ای را عامل تثبیت قیمت‌ها در بورس می‌دانستند.
میانگین قیمت تیرآهن در بازار خرده فروشی در این ماه ۷۷۸۸ ریال و میانگین میلگرد ۵۳۷۹ ریال، میانگین ورق سرد ۷۰۰۸ ریال و میانگین ورق گرم ۵۸۵۴ ریال
بود. میانگین میلگرد در فروردین 5350 ریال در بورس و 5379 ریال در بازار آزاد بود.
اردیبهشت و هراس از وارداتی‌ها
از اردیبهشت‌ماه می‌توان به عنوان نخستین توقفگاه بازار آهن در سال گذشته نام برد؛ چراکه وحشت بازار نسبت به عرضه محصولات وارداتی بازرگانی دولتی باعث شد تا معاملات بورس و بازار آزاد با رکود سنگینی در این ماه همراه شود؛ به طوری که اخبار و شایعات مربوط به افزایش تعرفه هم نتوانست تاثیری در تقاضای خریداران داشته باشد و حجم بالایی از معاملات محصولات ذوب‌آهن از سوی خریداران در هفته دوم معاملاتی ابطال شد. این وضعیت به حدی تشدید شد که حتی دامنگیر عرضه‌های وارداتی نیز شد و برخی نهادهای فعال در صنعت فولاد همچون انجمن تولیدکنندگان فولاد به طور جدی پیگیر مساله افزایش تعرفه واردات شدند، اما در نهایت باز هم این تلاش‌ها به نتیجه نرسید. این رکود به حدی بود که حتی عرضه‌کنندگان بیلت CIS هم برای قیمت‌گذاری و فروش محموله‌های خود به ایران سردرگم شدند. در این میان از هفته سوم عرضه‌کنندگان محصولات وارداتی که بیشتر بارهای برگشت خورده از امارات بودند به همراه دیگر کالاهای بازرگانی دولتی اقدام به کاهش قیمت‌های خود کردند که توان رقابت داخلی‌ها را کمتر از قبل کرد، خصوصا اینکه در همین زمان به دلیل انتشار خبری مبنی بر عرضه بزرگ مسکن دولتی در بازار، احتمال کاهش ساخت و ساز در کشور به وجود آمد.
این وضعیت ادامه پیدا کرد تا اینکه در روزهای پایانی اردیبهشت ماه به دنبال عقب‌نشینی تولیدکنندگان داخلی از بازار و عدم ارائه نرخ از سوی آنها، قیمت‌ها روند رو به رشدی به خود گرفت و تقاضا بهتر شد که در غیاب عرضه‌های داخلی این وضعیت باعث شد تا بهترین معاملات بورسی در این ماه به نام محصولات وارداتی ثبت شود، البته دوباره شایعات مربوط به تعرفه و عکس‌العمل رسمی برخی مسوولان در بازار عامل اصلی این افزایش نرخ مطرح شد.

با توجه به رکود حاکم شده در عمده روزهای فعالیت بازار در اردیبهشت ماه، میانگین قیمت میلگرد در بازار خرده فروشی ۵۲۹۷ ریال بود که نسبت به ماه قبل کاهش داشت. میانگین نرخ این کالا در بورس نیز ۵۲۸۰ ریال بود .
تیرآهن در این ماه در بازار خرده‌فروشی با میانگین نرخ 7360 ریال معامله شد. میانگین ورق گرم و سرد در بازار خرده فروشی به ترتیب 5466 و 6744 ریال بود. میانگین قیمت ورق گرم و سرد در بورس به ترتیب 4601 و 6082 ریال به ثبت رسید.
قوت گرفتن تعرفه تا پایان خرداد
معاملات بازار آهن خرداد ماه را با رشد قیمت‌ها که متاثر از اخبار تعرفه بود آغاز کرد. این جو روانی باعث شد تا در معاملات بورس و تنها در 2 روز بیش از 200 هزار تن مقاطع و 91 هزار تن ورق فولادی در رقابت فشرده خریداران معامله شود، به طوری که تیرآهن وارداتی چینی هم 20 تومان رشد داشت، اما از آنجا که عملا خبری از تعرفه نشد بازار مجددا راکد شد، اما باز هم اخباری که از رشد قیمت نفت حکایت داشت و بازارگردانی تجاری که قبلا کالا خریده بودند باعث شد تا مجددا نرخ‌ها در بورس و بازار افزایش پیدا کند. در پی این رویداد قیمت میلگرد در یک روز (18/03/88) بیش از 20 تا 60 تومان رشد داشت و هم در بازار آزاد و هم در بورس این کالا مرز 600 تومان را رد کرد.

اما این وضعیت طولی نکشید؛ چراکه با کنترل تقاضای کارگزاران در بورس سیر صعودی قیمت‌ها در هفته سوم کنترل شد، اما عملا به این اقدامات احتیاج نبود؛ چراکه بازار عملا با افت تقاضا روبه‌رو شد، اما عرضه‌های محدود ذوب‌آهن از افت قیمت‌ها در بورس جلوگیری کرد و شرایطی را در بازار ایجاد کرد که به عقیده فعالان بازار کاملا مصنوعی بود، چراکه در حالی که بازار در رکود بود و تقاضایی وجود نداشت، شاهد رقابت در رینگ فولادی‌ها در بورس بودیم از این رو در بازار غیررسمی نیز عرضه‌کننده‌ها از کاهش نرخ‌های خود خودداری کردند، البته اینکه خریدی در بازار صورت نمی‌‌گرفت هم بر تثبیت نرخ‌ها تاثیرگذار بود، اما تنها ورق‌های سرد فولاد مبارکه در این ماه همراه با تقاضا پیش رفت و قیمت آن از 6082 ریال به 6000 ریال رسید. میانگین ورق گرم در این ماه در بورس 4741 ریال و در بازار آزاد 6170 ریال بود که بیشتر به دلیل پایین بودن حجم عرضه رخ داد.
همان طور که ذکر شد به دلیل افزایش قیمت‌ها در ابتدای ماه و پس از آن توقف خرید و فروش در جریان انتخابات میانگین قیمت میلگرد بالاتر از ماه قبل ثبت شد که در بورس ۵۹۵۸ و در بازار آزاد ۵۶۴۷ ریال بود.
بالا بودن قیمت‌ها و رکود مبادلات
کاهش حجم عرضه در بورس طی ماه چهارم سال ۸۸، نه تنها بر افزایش قیمت‌ها در این بازار منجر شد، بلکه حتی قیمت‌های بازار آزاد را هم تحت تاثیر قرار داد، اما به دلیل ابلاغ نشدن بودجه پروژه‌های دولتی، تاخیر در تعیین تکلیف تعرفه بازار آهن و سختگیری بانک‌ها در ارائه تسهیلات به تجار بازار آهن و مجریان پروژه‌های ساختمانی و همچنین افت قیمت‌ها در بازار‌های جهانی همگی این رشد‌های کاذب در بورس نتوانست یخ بازار را آب کند؛ چراکه همچنان حجم معاملات در سطح پایینی قرار داشت. طی ۳۰ روز تیر ماه میانگین قیمت میلگرد در بورس ۶۲۰۶ ریال و در بازار آزاد ۵۸۷۵ ریال بود.
میانگین قیمت تیرآهن نیز در بورس 7816 ریال و در بازار آزاد 7512 ریال به ثبت رسید. میانگین قیمت ورق سرد در این ماه و در معاملات بورس 6140 ریال و در بازار آزاد 7420 ریال بود.
رکود مقاطع و رونق ورق در مرداد
در معاملات مرداد ماه بازار مقاطع و ورق روند متفاوتی را طی کردند. بر این اساس در حالی که تیرآهن و میلگرد به دلیل خروج تجار از بازار و عرضه وارداتی‌های ارزان قیمت در سرتاسر کشور با افت قیمت و رکود شدیدی روبه‌رو شدند، اما بازار ورق به دلیل رشد نرخ‌های جهانی و هم به دلیل نوع کاربردی آن در صنعت با افزایش قیمت همراه شد.
در ابتدای ماه اگرچه بازار توجه زیادی به تیرآهن از خود نشان داد، اما این جریان هم روزانه آرام‌تر شد؛ چراکه عرضه‌های بازرگانی دولتی بعد منفی جو روانی بازار را بدتر کرد. از این رو تجار از درگیر کردن نقدینگی خود در بازار خودداری کردند، بدین ترتیب سیل انتقادات به بازرگانی دولتی روانه شد. به عقیده منتقدان در شرایطی که حجم معاملات به حداقل رسیده و تولیدکنندگان داخلی امکان فروش کالاهای خود را ندارند نباید عرضه کالاهای وارداتی در بورس ادامه پیدا می‌کرد، خصوصا اینکه کاهش قابل توجه قیمت از سوی این عرضه‌کننده دولتی بازار را کاملا نگران کرد؛ چراکه در هفته دوم مرداد ماه این کالاهای وارداتی در بازار ۱۰۰ تومان ارزان‌تر از کالاهای داخلی معامله شدند.
میلگرد چینی در این زمان 465 تومان معامله می‌شد، در حالی که قیمت میلگرد داخلی در بورس 550 تومان بود. این شرایط که از سوی برخی از کارشناسان به بدترین شرایط بازار آهن پس از جنگ تحمیلی تشبیه شد، ذوب‌آهن را مجبور کرد تا نرخ خود را به 530 تومان در بورس کاهش دهد که با توجه به عدم عرضه محصولات وارداتی در روزهای پایانی مرداد ماه، خریداران تا حدودی برای خرید کالا ترغیب شدند.
در هفته پایانی مرداد حتی اخبار و شایعاتی در بازار مطرح شد که از کاهش موجودی محصولات وارداتی حکایت داشت، با توجه به افزایش امیدواری‌ها به بازارهای جهانی این عوامل همگی باعث شدند تا تقاضا در بازار اندکی افزایش پیدا کند که نتیجه آن رشد قیمت ورق به ۶۶۲ تومان و میلگرد به ۶۶۰ بود. حتی این رشد شامل میلگرد چینی هم که مجددا و به‌رغم موضع‌گیری‌های زیاد در بورس عرضه شده بود؛ شد و قیمت آن به ۴۸۰ تومان رسید. اما در هر صورت با توجه به اینکه بالاترین رکود و کاهش شدید قیمت‌ها در این ماه صورت گرفت، میانگین قیمت میلگرد ۵۶۳۲ ریال در بورس و ۵۵۲۴ ریال در بازار آزاد به ثبت رسید که نسبت به ماه قبل کاهش داشت. تیرآهن نیز در بورس ۷۲۲۱ ریال و در بازار آزاد ۷۴۴۰ ریال معامله شد که نسبت به ماه قبل کاهش داشت.

خروج نسبی رکود از بازار آهن در شهریور ماه
فعالان بازار آهن تلاش زیادی در شهریور ماه کردند تا بازار از رکود خارج شود که نتیجه آن این بود که معاملات بورس خصوصا از نیمه دوم رونق نسبتا بهتری نسبت به مرداد داشت. رشد قیمت نفت و بهبود نسبی بازار جهانی بیلت علت این وضعیت در بازار ایران مطرح می‌شد، اما نکته مهمی که در این مدت اتفاق افتاد این بود که به‌رغم رشد قیمت میلگرد، میانگین نرخ تیرآهن هم در بازار و هم در بورس نسبت به ماه قبل کاهش داشت در حالی که عموما تیرآهن تقاضای بهتری نسبت به سایر مقاطع دارد و این امر تجربه جدیدی در بازار آهن به شمار می‌رفت.
فعالان بازار بالا بودن موجودی تیرآهن‌های وارداتی در بازار را عامل اصلی بروز این شرایط در بازار می‌دانستند، اما در هر صورت روند رشد میلگرد هم، چندان دوام نیاورد؛ چراکه کاهش قیمت‌ها در چین تمامی بازارها را تحت تاثیر قرار داده و باعث شد تا به‌رغم رشد قیمت بیلت وارداتی به ایران، بازار با روند سست و بی هیجان از معاملات خود در شهریور گذر کند. تنها امیدواری فعالان بازار ایران در این ایام این بود که با شروع به کار نهادهای دولتی که از زمان انتخابات تقریبا از فعالیت باز ایستاده بودند و همچنین با ابلاغ بودجه‌ها تقاضاهای دولتی وارد بازار شده و نقدینگی در بازار به گردش درمی‌آید، اما همزمان با آن نگرانی از سرد شدن هوا و افت بیشتر ساخت‌وساز هم در بازار وجود داشت. به همین دلیل بود که انتقادات زیادی نسبت به رشد 60 تومانی قیمت ورق مطرح کردند و آن را خلاف واقع ارزیابی کردند که البته بورس برای جلوگیری از گسترش جو بی‌اعتمادی به بازار از ابطال این معامله که در بازار هم شایعه شده بود، خودداری کرد. گفتنی است میانگین نرخ ورق سرد در بورس 6766 ریال و در بازار خرده فروشی8014 ریال بود که بالاترین نرخ ثبت شده برای آن از اول سال بود.
مهر ماه پر از انتظار
بازار مهر ماه پرحادثه‌ترین ماه سال 88 بود. فعالان بازار آهن که رکود و سستی معاملات شهریور ماه را به امید رونق گرفتن معاملات در مهر ماه سپری کرده بودند، باز هم با آغاز معاملات مهر ماه با افت تقاضا در بازار آهن و رکود مواجه شدند. از آنجا که همه ساله با آغاز ماه مبارک رمضان معاملات در بازارهای کالایی به حداقل می‌رسد، فعالان بازار آهن پیش‌بینی می‌کردند که با شروع فصل پاییز که همزمان بود با پایان ماه مبارک رمضان معاملات رنگ دیگری به خود می‌گیرد، اما این اتفاق عملا نیافتاد و شرایطی کاملا برعکس در بازار ایجاد شد، چراکه از یک طرف سررسید تحویل کالاهای فروخته شده ذوب‌آهن فرارسید و از یک طرف تعدادی از پیمانکاران طرح نوسازی‌مدارس جهت تامین نقدینگی، اقدام به عرضه میلگرد در بازار کردند.
این اتفاق باعث شد تا بازار با انبوه پیشنهادات کالا مواجه شود که نتیجه آن صفر شدن حجم معاملات رینگ فولادی‌ها و کاهش نرخ‌های بازار آزاد در دوم مهر ماه شد.
رشد قیمت میلگرد در بورس که در شهریورماه شروع شده بود در هفته‌های بعدی مجددا در بورس از سر گرفته شد؛ به طوری که به‌رغم افت قیمت‌ها در بازار آزاد در معاملات بورس به دلیل اینکه ذوب‌آهن از قبل با خریداران توافق کرده بود میلگردهای خود را با نرخ‌های
۵۵۵۰ ریال و ۶۶۵۰ ریال در بورس عرضه کرد که با توجه به تفاوت نرخ میان این قیمت‌ها با قیمت‌های بازار آزاد که حول و حوش ۵۴۰۰ و
5700 ریال (با مالیات و هزینه‌های جانبی) بود، موجب اعتراض بازار شد. این انتقادات در نهایت به کاهش 50 تومانی و یکباره قیمت تیرآهن این شرکت در هفته بعد منجر شد که باز هم باعث غافلگیری بازار و عقب‌نشینی تجار شد. افت قابل توجه تقاضا در این زمان عرضه‌کنندگان را نیز از بازار عقب راند، اما در همین زمان میلگردهای چینی از فرصت استفاده کرده و با کاهش قیمت خود به 400 تومان با نام ضایعاتی وارد بازار شدند که این رویداد نگرانی بازار و نشست اضطراری بزرگان فولاد را در پی داشت. در پی این نشست تجار با ذوب‌آهن توافق کردند که برای جلوگیری از تشدید فضای نگران‌کننده در بازار آهن، کاهش قیمت‌ها در بازار از این پس به صورت پلکانی و نه یکباره صورت بگیرد. انتشار این خبر باعث شد تا بازار در پایان ماه مهر اندکی خود را حفظ کند و حتی تیرآهن 20 تا 24، 25 تومان در بورس رشد کرد و 14 هزار تن معامله شد، اما میلگرد همچنان متزلزل بود به طوری که حتی با وجود کاهش قیمت میلگرد فولاد آذربایجان به 510 تومان هیچ خریداری نداشت و ذوب‌آهن هم از عرضه این کالا تا پایان ماه خودداری کرد. اما اتفاقات این ماه باعث شد تا میانگین نرخ تیرآهن و میلگرد در مقایسه با ماه قبل مجددا کاهش داشته باشد، به طوری که قیمت تیرآهن در بورس 6404 ریال و در بازار آزاد 6928 ریال به ثبت برسد. میانگین میلگرد نیز در بورس، 5694 ریال و در بازار خرده فروشی 5490 ریال بود.
در این میان تنها نرخ ورق در بورس رشد نشان می‌دهد که علت آن تداوم خرید تجار از رینگ بود. از آنجا که قیمت‌ها در بازار آزاد به لحاظ عرضه انبوه کالاهای وارداتی، کاهش پیدا کرده بود تجار بورس با خرید کالا از افت قیمت آن جلوگیری کردند در نتیجه نه تنها میانگین ورق در بورس کاهش نداشت، بلکه در مقایسه با قبل رشد نیز داشت. میانگین هر تن ورق گرم در این ماه در بازار آزاد از ۶۴۶۹ ریال به ۶۴۴۷ ریال رسید، اما در بورس ۵۹۳۲ ریال به ۶۱۲۵ ریال رسید.
ورق سرد نیز با همین مقدار کاهش قیمت در بازار آزاد به طور میانگین 7804 ریال ثبت شد، اما در بورس میانگین این کالا به 7062 ریال رشد کرد.
توافق بر سر قیمت تیرآهن و بهبود بازار در آبان
هفته اول آبان با رشد قیمت تیرآهن و افت نرخ میلگرد همراه بود. با توجه به توافق بازار مبنی بر عدم کاهش نرخ تیرآهن، معاملات این کالا هم در بازار آزاد و هم در بورس بهبود پیدا کرد، به طوری که در یک روز همزمان با رشد 10 تومانی، 17 هزار تن تیرآهن داخلی و یک هزار تن تیرآهن وارداتی معامله شد، اما عرضه‌های محدود تیرآهن در هفته‌های بعد و به دنبال آن معامله‌های پروژه‌ای و توافقی میلگرد با نرخ 518 و 535 تومان در بورس با موج انتقادات روبه‌رو شد. به عقیده فعالان بازار عرضه نشدن تیرآهن به تداوم رشد قیمت آن منجر شد، به طوری که پس از رشد 10 تومانی در هفته اول در هفته بعد تیرآهن 20 تا 24 از 750 به 775 تومان رسید. در مقابل معاملات پروژه‌ای میلگرد نیز تفاوت قیمت‌های بورس و بازار را افزایش داد، اما تمامی این عوامل و رشد قیمت‌ها در بورس هم نتوانست منجر به رونق معاملات یا افزایش قیمت در بازار آزاد شود و تا پایان ماه معاملات بازار آزاد با روند کاهشی مواجه بود. بازار ورق در آبان برخلاف مهر ماه هم در بورس و هم در بازار آزاد با کاهش قیمت مواجه بود، به طوری که در یازدهم آبان قیمت ورق گرم B ،ا17 تومان و ورق گرم C، ا 28 تومان کاهش یافت. در هجدهم آبان مجددا قیمت‌ها در بورس 12 تومان کاهش پیدا کرد. در نتیجه میانگین قیمت ورق گرم در بورس 5843 ریال و در بازار آزاد 6205 ریال شد .ورق سرد نیز 6710 ریال در بورس و 7614 ریال در بازار خرده فروشی معامله شد که همگی افت داشتند.
میانگین تیرآهن در این ماه ۶۶۸۹ ریال بود. میانگین میلگرد در این ماه در بورس ۵۲۸۶ ریال و در بازار ۵۳۹۳ ریال بود که افت قیمت نسبت به ماه قبل داشت.
رکود در آذر ماه مجددا شدت گرفت
تلاش‌ها برای خروج معاملات آهن از رکود، در آذر ماه نیز بی‌نتیجه ماند، این درحالی بود که در بازارهای جهانی با رشد قیمت بیلت و امیدواری به آینده روبه‌رو بودیم.
این شرایط و افت تقاضا در بازار به حدی بود که در بیشتر روزها فولادسازان مشتری برای کالاهای خود چه در بورس و چه در بازار نداشتند. رکود به حدی عمیق شد که حتی ذوب‌آهن در اقدامی بی‌سابقه برای ترغیب مشتریان به عرضه اعتباری کالاهای خود به صورت LC دیداری (10 درصد نقدی) روی آورد؛ چراکه بارندگی در شهرهای مختلف و کندی حمل‌و‌نقل بین‌شهری در کشور تقاضا را به شدت کاهش داده بود.
این شرایط حتی توقع خریداران را تا حدی بالابرد که تقاضای خرید میلگرد ۴۹۵ تومانی از بورس را داشتند که پس از یک هفته موفق هم شدند. اما این وضعیت بدتر هم شد؛ چراکه بازرگانی دولتی مجددا اقدام به عرضه تیرآهن‌های وارداتی در بورس با نرخ ۵۰۰ تومان کرد که نرخ‌شکنی بزرگی در بازار محسوب می‌شد؛ چراکه آخرین نرخ تیرآهن ذوب‌آهن ۵۷۹ تومان در بورس بود. این کاهش نرخ، شیب افت قیمت‌ها را در بازار بیشتر کرد و هراس زیادی را به وجود آورد. از طرفی خبر توقف فعالیت فولاد آذربایجان که گفته می‌شد به دلیل مشکلات مالی بوده نیز بر شدت این نگرانی‌ها در بازار افزود. هرچند بعدا این خبر تکذیب شده و تعمیرات داخلی خط تولید به عنوان علت این توقف اعلام شد. در این ماه تنها نرخ ورق گالوانیزه در بورس ۲۰ تومان رشد کرده که علت آن محدود بودن تولید آهن در کشور و تقاضای بالای بازار در این مقطع اعلام شد.
اما میانگین ورق گرم و سرد در بورس و بازار خرده فروشی طی 30 روز ماه آذر با کاهش قیمت روبه‌رو بود. بر این اساس میانگین ورق گرم در بورس 5676 ریال و در بازار 6126 ریال بود. میانگین ورق سرد نیز در این ماه در بورس 6710 ریال بود. در بازار آزاد قیمت این کالا 7614 ریال ثبت شد.میانگین میلگرد در این ماه 5037 ریال در بورس و در بازار آزاد 5276 ریال به ثبت رسید. میانگین تیرآهن در این ماه 6368 ریال بود.
دی ماه و شدت گرفتن موج انتقادات به واردات بی‌رویه
هفته اول دی ماه موج انتقادات بازار آهن به سمت بازرگانی دولتی و عرضه میلگردهای وارداتی این شرکت که در ماه‌های قبل با عنوان ضایعاتی و قیمت نازل ارائه شده بود سرازیر شد که در نهایت با رایزنی‌های بورس کالا و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان قرار براین شد تا عرضه این کالاها با هماهنگی انجمن تولیدکنندگان فولاد انجام شود تا تبعات آن به حداقل کاهش پیدا کند.
همزمان با این رویداد اخباری هم از ورود حجم دیگری از محصولات بی‌کیفیت چینی در بورس کالا مجددا باعث روند کاهشی قیمت‌ها شد، اما در اواسط ماه و به واسطه جدی شدن طرح هدفمند شدن یارانه‌ها ورق برگشت و بازار با تقاضا روبه‌رو شد؛ به طوری که در شانزدهم دی ماه در بورس کالا بیش از ۵۳ هزار تن آهن در رقابت معامله شد. هرچند پایین بودن عرضه‌ها نیز علت این رشد عنوان می‌شد، اما علت واقعی همان بحث یارانه‌ها بود؛ چراکه در بازار آزاد نیز قیمت‌ها به دلیل انتظار افزایش قیمت‌ها در صورت اجرایی شدن طرح یارانه‌ها، شروع به رشد کرد.
دستپاچگی خریداران و تجاری که با در نظر گرفتن این طرح به پر کردن انبارهای خود رو آورده بودند باعث شد تا قیمت تیر آهن 14 تا 18 در یکی از روزهای معاملاتی بورس به 678 تومان و میلگرد 12 تا 32 با نرخ 567 تومان معامله شود که پس‌لرزه‌های آن باعث شد تا در همان روز در بازار آزاد قیمت میلگرد از مرز 600 تومان بگذرد.
برخی کارشناسان پیش‌بینی رشد ۳۰ درصدی قیمت آهن‌‌آلات را در صورت اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها مطرح کردند که انتشار این پیش‌بینی‌ها به همراه خودداری برخی از فعالان بازار از ارائه کالا و قیمت به بازار روند رشد قیمت را تشدید کرد؛ به طوری که نرخ هر میلگرد در بازار آزاد و در آخرین روز از ماه دی به ۶۴۵ تومان رسید.
با توجه به اینکه این رشد قیمت‌ها بیش از حد تصور بوده و بخشی از آن به دلیل عدم هماهنگی میان عرضه و تقاضا بود، انتقادات زیادی به عرضه کم محصولات ذوب‌آهن و عرضه نشدن محصولات دیگر فولادی‌ها در بورس مطرح شد. عرضه محدود کالای فولادسازان با توجه به بالارفتن تقاضا، نرخ میلگرد نیشابور را در یک روز 20 تومان گران کرد. حتی قیمت ورق نیز از این رشد بی‌نصیب نماند؛ به طوری که نرخ ورق گرم C از 5500 ریال به 5621 ریال رسید. میانگین قیمت بورسی ورق گرم در ماه دی 5722 ریال و در بازار آزاد 6158 ریال بود. میانگین قیمت ورق سرد در دی ماه در بورس 6710 ریال و در بازار آزاد 8328 ریال بود که نرخ بورس ثابت بوده، اما نرخ بازار آزاد رشد داشت. میلگرد در این ماه با میانگین 5759 ریال در بورس و با میانگین 5443 ریال در بازار آزاد به ثبت رسید. تیرآهن نیز در بازار آزاد 6798 ریال به طور میانگین معامله شد حال آنکه نرخ آن در بورس با میانگین 6372 ریال ثبت شده بود.
تغییرات ناگهانی در واپسین روزهای بهمن ماه
در نخستین روزهای فعالیت بازار آهن در بهمن ماه به واسطه رشد تقاضا در بازار و افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی قیمت میلگرد در بورس به 6394 ریال و تیرآهن به 7594 ریال رسید، اما این رشد با عرضه متنوع کالاهای ذوب‌آهن در هفته بعد متوقف شد. بازار آزاد که در این روزها شدیدا چشم به تحولات بورس دوخته بود، با تثبیت نرخ‌ها روبه‌رو شد و تا حدودی التهاب بازار فروکش کرد که این ثبات هم موقتی بود؛ چراکه تعطیلات مکرر و متعدد در این ماه مجددا زمینه‌ساز رشد مجدد قیمت آهن‌‌آلات شد.
تعطیلات باعث شد تا ذوب‌آهن به جای عرضه کالاهای خود در هفته‌های متوالی تنها در دو روز طی این ماه عرضه داشته باشد. در نتیجه با پایان یافتن تعطیلات، بازار با تقاضای بالایی روبه‌رو شد، اما چون ذوب‌آهن سهمیه عرضه ماهانه خود را پیش از تعطیلات فروخته بود پس از تعطیلات تمامی تقاضای بازار به بازار آزاد سرازیر شد که نتیجه آن صعود قیمت میلگرد به ۷۰۰ تومان بود. هر شاخه تیرآهن در این زمان با ۴ تا ۷ هزار ریال رشد روبه‌روشد. در این ماه میانگین قیمت تیرآهن در بورس ۷۲۶۱ ریال و بازار خرده فروشی ۷۷۹۲ ریال معامله شد. میلگرد نیز به طور میانگین در بورس ۶۲۷۱ ریال و در بازار خرده‌فروشی ۷۰۶۸ ریال بود. میانگین ورق سرد در بورس در این ماه ۷۲۱۷ ریال و در بازار خرده فروشی ۸۳۲۸ ریال بود. ورق گرم در این ماه به طور میانگین ۷۲۱۷ ریال در بورس و در بازار آزاد ۸۳۲۸ ریال معامله شد که همگی نشان از رشد داشتند.
کنترل دستوری قیمت‌ها در اسفند
بازار فولاد اسفند ماه را با التهاب شروع کرد و پس از دخالت دولت که با هدف کنترل قیمت‌ها وارد عمل شد، معاملات را در سال ۸۸ با سکوت و احتیاط پشت سر گذاشت.
جرقه افزایش قیمت‌ها در دومین روز اسفند و با عرضه محصولات سلف اردیبهشت ذوب‌آهن زده شد. اگرچه در هفته‌های قبل نیز نرخ‌ها روند رو به رشد به خود داشت، اما شدت آن در این روز بیشتر شد که در نهایت قیمت میلگرد و تیرآهن در بورس از 800 تومان گذشت و در بازار آزاد نیز قیمت‌ها 4 تا 7 درصد رشد کرد. قیمت ورق نیز در یک روز 100 تومان رشد کرد به‌ طوری که ورق سرد Bا،100 تومان و ورق گالوانیزه 30 تومان رشد کرد.
این وضعیت حتی پیش‌بینی رسیدن قیمت‌ها به ۹۰۰ تومان را بوجود آورد. از آنجا که این افزایش نرخ از نظر همه فعالان بازار اعم از کارگزاران، تجار و حتی تولیدکنندگان بی‌منطق بود، شایعاتی بوجود آمد مبنی بر اینکه برخی افراد با هدف بالابردن قیمت‌ها و فروش موفقیت‌آمیز، کالاهایی را قبلا از بورس خریده‌‌اند.
این رویداد در نهایت موجب شد تا دولت وارد عمل شده و از عرضه‌‌کننده‌ها در خواست کرد تا قیمت‌های خود را کاهش دهند. علاوه بر این از ورود تجار ممانعت به عمل آمده و در نهایت عرضه محموله‌ها به 110 تن کاهش یافت.
در نتیجه در تاریخ دهم اسفند ذوب‌آهن و مبارکه قیمت‌ها را کاهش دادند و از آنجا که خریداران به خصوص مشتریان ورق با این محدودیت‌ها مخالف بودند، از خرید امتناع کردند و تنها ۱۹۸۰ تن میلگرد ذوب‌آهن به نرخ ۶۷۶۰ ریال معامله شد. در این روز قیمت پیشنهادی ورق گرم ۸۶۹ تومان و قیمت ورق گرم C، ا ۵۷۸ تومان بود. اگرچه در هفته بعد به دلیل رکود شدید ناشی از این محدودیت‌ها، مسوولان بورس محدودیت‌ها را برداشتند، اما عرضه‌کننده‌ها نیز با افزایش حجم عرضه از بالارفتن نرخ‌ها جلوگیری کردند.
اقدام دیگری که در این راستا صورت گرفت معامله‌های بعدی به صورت مچینگ بود که از تغییر قیمت جلوگیری کرد. این جریان بازار آزاد را هم منفعل کرد و قیمت‌ها تا روزهای پایانی سال ثابت ماند و تنها در روز سه شنبه قیمت تیرآهن اندکی کاهش یافت. در این روز تیرآهن 14 تا 27 در بازار آزاد یک هزار تا 3 هزار تومان در هر شاخه کاهش داشت. اگرچه قیمت‌ها در بازار تصحیح شد، اما با توجه به اینکه این اقدامات دستوری بود و موجب عقب‌نشینی فعالان از بازار شد از نگاه تعدادی از آنها بیشتر به ضرر بازار بود. به عقیده این افراد با توجه به غیر منطقی بودن رشد قیمت‌ها، بازار آهن توان اصلاح خود و قیمت‌ها را داشت و احتیاجی به این محدودیت‌ها نبود.