ابراهیم همتی - تولید و عرضه فروآلیاژها در سال ۲۰۰۹ با نوسانات زیادی همراه بوده است. چندین عامل بر روی توسعه صنعت فروآلیاژ جهان و کاهش تقاضای جهانی برای محصولات آن تاثیرگذار بوده و موجب شد تا صنعت فروآلیاژی جهان به‌رغم پیش‌بینی‌های قبلی در نیمه اول سال ۲۰۰۹ شرایط ناامیدکننده‌ای را سپری کند. در صنعت فروآلیاژها عوامل متعددی وجود دارد که بر روی کاهش تولید و عرضه آن موثر است که می‌توان به طور مختصر به مواردی چون افزایش رقابت، تداوم جهانی شدن، مقررات زیست‌محیطی، هزینه و ... اشاره کرد. خوشبختانه با پدیدار شدن علائم بهبود شاخص‌ها در اقتصاد جهان و رونق مجدد بخش‌هایی از صنعت فولاد و ریخته‌گری، روند تولید و عرضه محصولات فروآلیاژی در نیمه دوم سال ۲۰۰۹ بهبود نسبی یافت. افزایش تقاضا برای محصولات فروآلیاژی در کشورهای چین، ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و کشورهای «CIS» موجب شد تا تولید افزایش یابد. البته روند رشد تولید و افزایش تقاضای جهانی برای این محصولات در سال ۲۰۱۰ مثبت است. همان طور که در سال ۲۰۰۶ پیش‌بینی شده بود، تا سال ۲۰۱۲ اختلاف بین درآمد و هزینه‌های تولید محصولات فروآلیاژی به تدریج کم خواهد شد و تقاضای جهانی برای مواد اولیه و انرژی افزایش یافته و در نتیجه قیمت محصولات فروآلیاژی پس از یک وقفه کوتاه‌مدت دو ساله روند صعودی خواهد یافت. با توجه به اهمیت روزافزون فروآلیاژها در توسعه صنعت فولاد و ریخته‌گری، برای ارزیابی بهتر روند تولید و مصرف فروآلیاژها در سال گذشته می‌توان به موارد زیر به طور مختصر برای هر کدام از فروآلیاژها اشاره کرد.

فرومنگنز

تولیدکنندگان فرومنگنز، سال ۲۰۰۹ را سال «بحران تقاضا» نام‌گذاری کرده‌اند. با تشدید علائم رکود در ماه‌های پایانی سال ۲۰۰۸ و ابتدای سال ۲۰۰۹ و تاثیرات مخرب آن بر روی فولاد و ریخته‌گری جهان، موجب شد تا در این سال تولیدکنندگان فرومنگنز برای مقابله با افت شدید قیمت‌ها و کاهش تقاضا ۱۷ تا ۲۵ درصد از تولید روزانه خود را کاهش دهند. کاهش تقاضای فولادسازان برای این محصول فروآلیاژی پرمصرف سبب شد تا قیمت فروش آن در بازارهای جهانی کاهش یابد. در سه ماه اول سال ۲۰۰۹، قیمت فوب فروش نقدی فرومنگنز پرکربن ۷۲ درصد ۱۲۰۰ تا ۱۲۵۰ دلار در هر تن، قیمت فوب فروش نقدی فرومنگنز متوسط کربن ۸۰ درصد با ۲ درصد کربن ۱۴۸۰ تا ۱۵۳۰ دلار در هر تن، قیمت فوب فروش نقدی فرومنگنز کم کربن ۸۰ درصد با حداکثر ۵/۰ درصد کربن ۱۸۲۰ تا ۱۸۷۰ دلار در هر تن ثبت شده است. در اواسط سال با بهبود یافتن وضعیت شرکت‌های فولادسازی و ریخته‌گری و رشد تقاضای جهانی برای این محصولات موجب شد تا به تدریج قیمت‌ها افزایش یابد. در ماه دسامبر، قیمت فروش نقدی فرومنگنز پرکربن ۷۲ درصد به صورت فوب تا سقف ۱۲۸۰ تا ۱۳۳۰ دلار در هر تن، قیمت فروش نقدی فرومنگنز متوسط کربن ۸۰ درصد و حداکثر دو درصد کربن به صورت فوب تا سقف ۱۶۰۰ تا ۱۶۵۰ دلار در هر تن و قیمت فروش نقدی فرومنگنز کم کربن ۸۰ درصد با حداکثر ۵/۰ درصد کربن به‌صورت فوب تا سقف ۲۰۲۰ تا ۲۰۷۰ دلار در هر تن افزایش یافت. همچنین در سال ۲۰۰۹، در نقاط مختلف جهان مقدار تولید فرومنگنز به‌طور تقریبی ۹ میلیون و ۹۶۰ هزار تن بوده که از این مقدار ۹ میلیون و ۸۲۶ هزار تن به مصرف رسیده است. انتظار می‌رود با ادامه روند فعلی و افزایش تقاضای جهانی برای فرومنگنز و سیلیکومنگنز، وضعیت بازار به‌صورت نسبی بهبود یابد. تولیدکنندگان فرومنگنز امیدوارند که افزایش عرضه و تقاضا و ثبات نسبی حاکم بر اقتصاد جهان موجب شود تا قیمت‌ها در سال جاری متعادل شود.

فروکروم

در سال ۲۰۰۹ حوادث زیادی برای صنعت فروکروم رخ داد. در نیمه اول سال، میزان تقاضا به پایین‌ترین مقدار خود نسبت به مدت مشابه سال ماقبل آن رسید. از ماه جولای با بهبود تقاضا وضعیت به تدریج تغییر یافت. در سال ۲۰۰۹، مقدار ۸۲/۵ میلیون تن فروکروم تولید شد و از این مقدار ۷۸/۵ میلیون تن به مصرف رسید. در شش ماه اول سال ۲۰۰۹، به‌طور میانگین قیمت فروش نقدی فروکروم پرکربن ۶۴/۶۰ درصد به‌صورت فوب ۱۴۰۰ تا ۱۴۵۰ دلار در هر تن، قیمت فروش فروکروم متوسط کربن با حداکثر ۲ درصد کربن ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۰ دلار در هر تن و قیمت فروش نقدی فروکروم کم کربن با حداکثر ۱/۰ درصد کربن ۲۸۰۰ تا ۲۸۵۰ دلار در هر تن بوده است. در نیمه دوم سال گذشته، تقاضا برای فروکروم از طرف کارخانه‌های فولادسازی و ریخته‌گری افزایش یافت و موجب شد تا قیمت در بازارهای جهانی افزایش یابد. از ماه دسامبر، قیمت فروش نقدی فروکروم پرکربن با ۶۴/۶۰ درصد کربن به‌صورت فوب به ۱۶۵۰ تا ۱۷۰۰ دلار در هر تن، قیمت فروش نقدی فروکروم متوسط کربن با حداکثر ۲ درصد کربن به ۲۰۴۰ تا ۲۰۸۰ دلار در هر تن و قیمت فروش فروکروم کم‌کربن با حداکثر ۱/۰ درصد کربن به ۳۱۵۰ تا ۳۲۰۰ دلار در هر تن افزایش یافت. با توجه به اینکه انتظار می‌رفت تولید و مصرف فروکروم در سال ۲۰۰۹ در سطح مناسبی باشد، افزایش تولید فولاد جهان در سه ماه اول سال‌جاری می‌تواند افزایش تولید قابل ملاحظه‌ای برای فروکروم در پی داشته باشد. با افزایش مجدد تقاضا و ادامه روند شکوفایی مجدد صنعت فولاد و ریخته‌گری جهان تا پایان سال ۲۰۱۰، ممکن است قیمت‌ها مجددا با رشد فزاینده‌ای مواجه شوند.

فرومولیبدن

در سال ۲۰۰۹، فرومولیبدن به همراه نیکل و فروتنگستن با کاهش شدید تقاضا مواجه گردید. در سه ماه اول سال قیمت فرومولیبدن در هر سه گرید ۷۰ درصد، ۶۵ درصد و ۶۰ درصد با نزول فاحش قیمت مواجه گردید و تولیدکنندگان آن را به مرز بحران نزدیک کرد. فرومولیبدن در نیمه اول سال ۲۰۰۹، به طور میانگین با گرید ۶۰درصد مولیبدن ۸۰۰/۱۵ دلار در هر تن، با گرید ۶۵ درصد مولیبدن ۷۰۰/۱۶ دلار در هر تن و با گرید ۷۰ درصد ۰۵۰/۱۹ دلار در هر تن به صورت فوب معامله شد. در سه ماه دوم سال، علائم بهبود در میزان عرضه و تقاضا مشاهده شد. افزایش تولید محصولات فولادی و ریخته‌گری در چین و آمریکا و اروپا موجب شد تا تقاضا برای فرومولیبدن از روند نزولی آن در سه ماه اول فاصله گرفته و قیمت‌ها اندکی رشد کند. با افزایش تقاضا در معاملات سه ماه سوم، قیمت فروش نقدی فرومولیبدن با گرید ۶۰ درصد مولیبدن به ۵۰۰/۱۶ دلار در هر تن، با گرید ۶۵ درصد مولیبدن به ۸۷۵/۱۷ دلار در هر تن و با گرید ۷۰ درصد به ۲۵۰/۱۹ دلار در هر تن افزایش یافت. البته برخلاف سه ماه چهارم سال ۲۰۰۹ قیمت‌ها برخلاف روند افزایش تقاضا از رشد متوازن برخوردار نبوده‌اند، انتظار نمی‌رود که قیمت فرومولیبدن در سال ۲۰۱۰ به‌رغم رشد نسبی تقاضا در بازارهای جهانی افزایش چشمگیری نسبت به سال‌های ماقبل آن داشته باشد.

فروتیتانیوم

در سال گذشته، چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فروتیتانیوم در جهان بوده است. به غیر از چین سه کشور روسیه، اوکراین و هندوستان نیز نقش کلیدی در بازار فروتیتانیوم جهان دارند. در یک دهه قبل با توجه به سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده توسط چین، این کشور را دارای تعداد زیادی تولیدکننده کوچک کرده است که با توجه به شرایط بازار جهانی فعالیت‌های خود را در بازار افزایش یا کاهش می‌دهند. در سال ۲۰۰۹، وضعیت بازار فروتیتانیوم متغیر بوده است. در اوایل سال ۲۰۰۹ با کاهش تقاضا تولید جهانی کاهش یافته و در ماه‌های پایانی سال با افزایش تقاضا تولید آن اندکی افزایش یافته است. قیمت فروتیتانیوم در سال گذشته ثابت نبوده و تابع قانون عرضه و تقاضا و همچنین توافق طرفین بوده است. با توجه به کاهش تولید فروتیتانیوم در کشورهای چین، روسیه و چند کشور دیگر، احتمال کمبود این محصول فروآلیاژی خاص در بازار جهان در سال ۲۰۱۰ وجود دارد.

پیش‌بینی تقاضای واقعی فروآلیاژها

از ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۲

با توجه به اتفاقات سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ پیش‌بینی درازمدت برای فروآلیاژها امکان‌پذیر نبوده و توام با واقعیت نخواهد بود، اما با توجه به بررسی داده‌های آماری کمیته اقتصادی IISI و انجمن ریخته‌گری آمریکا، پیش‌بینی می‌شود که میانگین تقاضا برای محصولات فروآلیاژی پرمصرف چون فروسیلیسیم، فرومنگنز، فروکروم و فروسیلیکومنیزیم به میزان ۷/۹ درصد و برای محصولات فروآلیاژی خاص چون فرووانادیوم، فروتیتانیوم، فروتنگستن و فرومولیبدن به میزان ۴/۱۳ درصد نسبت به سال قبل از آن رشد خواهد داشت. در این میان، افزایش تقاضا برای کشورهای چین و هند به ترتیب ۳/۵ و ۲/۷ درصد و کمترین رشد تقاضا برای کشورهای ژاپن و نفتا به ترتیب ۹/۱ و ۷/۲ درصد خواهد بود. همچنین چشم‌انداز رشد تقاضا برای فروآلیاژها در سایر کشورهای جهان تا سال ۲۰۱۲ به میزان سالانه ۷/۴ درصد خواهد بود، اما برخی از تحلیلگران اقتصادی جهان معتقدند که رشد تقاضا برای محصولات فروآلیاژی به نسبت رشد فولاد و محصولات ریخته‌گری از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ به طور میانگین ۴/۲ درصد خواهد بود. همچنین در درازمدت و از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ بیشترین تقاضا برای محصولات فروآلیاژی در کشورهای هند و چین به ترتیب ۴/۸ و ۷/۲ درصد در سال خواهد بود. تولیدکنندگان محصولات فروآلیاژی در جهان امیدوارند در سال ۲۰۱۰ چین بتواند به میزان ۵۰۰ میلیون تن فولاد تولید کند و صنعت خودروسازی نیز به دوران شکوفایی خود در بین سال‌های ۲۰۰۴ الی ۲۰۰۶ برگردد.