غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۲‌اکتبر الی ۹ اکتبر ۲۰۰۹) از یک روند افزایشی برخوردار بود. قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در پی اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) در روز سه شنبه ۶ اکتبر ۲۰۰۹ مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سه ماه آخر سال ۲۰۰۹ و سال ۲۰۱۰ و ...

همچنین به دلیل انتشار گزارش جدید صندوق بین المللی پول مبنی بر بهبود رشد اقتصاد جهانی در سال‌های 2009 و 2010 در تاریخ 2 اکتبر، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی که به رشد اعتماد سرمایه‌گذاران انجامیده است، کاهش ارزش‌دلار، کاهش نرخ بیکاری آمریکا (که از سوی وزارت کار آمریکا روز پنج شنبه 8 اکتبر اعلام شد) و کاهش سطح ذخایر نفت خام آمریکا (معادل 1‌میلیون بشکه)، از حدود 6/69‌دلار در هر بشکه در تاریخ 2 اکتبر به بیش از 2/72‌دلار در هر بشکه در تاریخ 9 اکتبر افزایش یافت.
البته قیمت‌های نفت خام در روز چهارشنبه، ۷ اکتبر ۲۰۰۹، پس از انتشار ارقام ذخیره‌سازی آمریکا که حاکی از افزایش قابل توجه ذخایر بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر بود،‌اندکی کاهش یافت.


بر اساس چشم‌انداز جدید تقاضای جهانی نفت خام که توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا منتشر شده است، میزان تقاضای جهانی نفت خام برای
سه ماهه آخر سال جاری افزایش یافته است. بر‌این اساس با بهبود شرایط اقتصادی چین و دیگر کشورهای آسیایی، تقاضای جهانی نفت در سه ماه آخر سال جاری حدود 410‌هزار بشکه در روز در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش خواهد یافت.‌این اداره در پیش‌بینی قبلی خود تقاضای نفت در سه ماه چهارم سال 2009 را 240‌هزار بشکه در روز افزایش داده بود. انتظار می‌رود کل تقاضای جهانی نفت خام در سال 2009 به 67/83‌میلیون بشکه در روز کاهش یابد که بسیار پایین تر از رقم 46/85 ‌میلیون بشکه در روز سال 2008 خواهد بود. همچنین بر اساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، مصرف جهانی نفت خام در سال 2010 نیز بهبود یافته و در مقایسه با سال 2009 به میزان 1/1‌‌میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. در پیش‌بینی قبلی‌این میزان 910‌هزار بشکه در روز اعلام شده بود.
تحلیلگران معتقدند افزایش امیدها در بازارهای مالی نسبت به بهبود شرایط اقتصاد جهانی، به افزایش قیمت‌های نفت خام کمک می‌نماید. رشد بی وقفه اقتصاد چین و وجود نشانه‌هایی از بهبود شرایط مالی و اقتصادی در دیگر کشور‌های آسیایی موجب افزایش و ادامه امیدها نسبت به بهبود مصرف جهانی نفت خام شده است. رشد سریع اقتصادی چین یکی از عوامل کلیدی افزایش بهای نفت در سال‌های اخیر بوده است. پیش‌بینی در باره مصرف نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۰ نیز افزایش یافته است، به طوری‌که ‌این میزان در مقایسه با سال گذشته میلادی با ۳۲۰‌هزار بشکه افزایش همراه خواهد بود.
کاهش ارزش‌دلار نیز به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر روند افزایشی قیمت نفت به شمار می‌رود، زیرا کالاهایی که به‌دلار معامله می‌شوند، برای دارندگان ارزهای قوی تر ارزان می‌شود. بنا به اظهار نظر فعالان بازار نفت، به دنبال اعلام برخی کشورهای حوزه خلیج فارس مبنی بر کنار گذاشتن‌دلار به عنوان ارز معاملات نفتی، ارزش‌دلار نیز در هفته جاری کاهش یافته است. روزنامه انگلیسی‌ایندیپندنت روز سه شنبه 6 اکتبر 2009 در گزارشی اعلام کرد کشورهای حوزه خلیج‌فارس نشست‌هایی را جهت بحث و گفت‌وگو درباره حذف‌دلار از معاملات نفت خام و استفاده از سبدی از ارزها از جمله ین، برگزار کرده‌اند، اگرچه مقامات‌این کشورها خبر مذکور را تکذیب نموده‌اند، ولی‌این گزارش اثرات منفی خود را بر بازار باقی گذاشته است.


بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به 8 اکتبر2009، از حدود 16/67‌دلار در هر بشکه در تاریخ 2 اکتبر به بیش از 83/67‌دلار در هر بشکه افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 8 اکتبر 2009 با یک‌‌دلار و 88‌سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 67‌‌دلار و 63 ‌سنت رسیده است. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه سپتامبر با 4‌دلار و 18‌سنت کاهش نسبت به میانگین ماه اوت به هر بشکه 67‌دلار و 17‌سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اوت 2009 معادل 71‌دلار و 35‌سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک
در بردارنده ۱۳ نوع نفت خام اعضای‌این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس‌اندونزی، سنگین‌ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی‌ایران با 4‌دلار و 7‌سنت افزایش نسبت به هفته قبل ( 29 سپتامبر 2009)، در روز 6 اکتبر 2009 به بشکه‌ای 68‌دلار و 26‌سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین الملل شرکت ملی نفت‌ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک‌ایران به مقصدهای مختلف در روز سه‌شنبه (6اکتبر 2009) 68‌دلار و 68‌سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 67‌دلار و 99‌سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک‌ایران به بازار آفریقای جنوبی 67‌دلار و 19‌سنت و هر بشکه نفت خام سنگین‌ایران به‌این بازار 66‌دلار و 74‌سنت گزارش شده است.


هر بشکه نفت خام سبک‌ایران در بازار آسیا 69‌دلار و 50‌سنت، شمال غربی اروپا 67‌دلار و 90‌سنت و در بازار مدیترانه 66‌دلار و 79‌سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین‌ایران نیز در بازار آسیا 68‌دلار و 43‌سنت، شمال غربی اروپا 67‌دلار و 46‌سنت و در بازار مدیترانه 66‌دلار و 19‌سنت به فروش رسیده است.
میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج فارس با ۲۲‌دلار و ۷۰ ‌سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۲۹ سپتامبر ۲۰۰۹)، طی روز ۶ اکتبر۲۰۰۹ در سطح ۶۰۴‌دلار و ۵۸‌سنت قرار گرفت. بر اساس آمارهای امور بین الملل شرکت ملی نفت‌ایران، هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه ۶۳۴‌دلار، شمال اروپا ۶۳۱‌دلار و ۵۰‌سنت، آمریکا ۷۰۵‌دلار و ۶۰‌سنت، ژاپن ۶۴۲‌دلار و ۵۱‌سنت و سنگاپور ۶۲۷‌دلار و ۸۰‌سنت معامله شده است.
هر تن نفتا در بازار خلیج فارس 568‌دلار و 17‌سنت، سوخت جت 572‌دلار و 16‌سنت، نفت گاز 517‌دلار و 10‌سنت، نفت کوره 411‌دلار و 91‌سنت، پروپان 564‌دلار و 50‌سنت و بوتان به قیمت 579‌دلار و 50‌سنت به فروش رسیده است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه نوامبر، از حدود ۰۷/۶۸‌دلار در هر بشکه در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۰۹ به بیش از ۷۰‌دلار در هر بشکه در تاریخ ۹ اکتبر افزایش یافت.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته قیمت نفت WTI بین سطوح حمایت و مقاومت ۶۸ و ۷۲ نوسان داشت؛ گرچه در اوایل هفته قیمت با روند کاهشی مواجه بود، ولی حمایت ۶۸‌دلار موجب برگشت روند افزایشی شد و در نهایت قیمت بسته شده در روزهای پنج شنبه و جمعه دلالت بر ادامه روند افزایشی در‌این هفته دارد.
اکثر میانگین متحرک‌ها به هم نزدیک شده‌اند که‌ این موضوع نوسان قیمت نفت را در هنگام انتشار اخبار بیشتر می‌کند. قیمت بسته در ماه قبلی نیز دلالت بر روند افزایشی دارد که انتظار بر‌این است که در‌این ماه قیمت نفت به بالاترین میزان خود در سال 2009 دست یابد. آمار منتشره در هفته گذشته نیز در جهت تقویت قیمت نفت حرکت کرد. تعدیل افزایشی تقاضای نفت خام توسط دفتر اطلاعات انرژی آمریکا، چشم‌انداز مناسبی را از وضعیت بازار نفت در فصل آخر 2009 ارائه کرد. افزایش ذخیره‌سازی‌های بنزین در روز چهارشنبه موجب کاهش قیمت نفت گردید؛ ولی کاهش ذخیره‌سازی نفت و اخبار مثبت دیگر در مورد اقتصاد آمریکا موجب برگشت روند در روزهای پایانی هفته گذشته شد.
در ‌این هفته همچنان فشار افزایشی بر قیمت نفت وارد خواهد آمد و شرایط برای دستیابی به قیمت‌های بالاتر مهیا می‌شود. آمار منتشره در مورد رشد اقتصادی و افزایش تقاضا نیز شرایط را برای رسیدن به سطوح قیمتی بالاتر مهیا کرده است. در یکی دو هفته‌ آینده با ادامه انتشار آمار مثبت در بازارهای جهانی، شرایط برای قیمت نفت در رسیدن به رکورد ۷۸ یا بالاتر در سال ۲۰۰۹ فراهم خواهد شد. در هفته جاری اولین حمایت در ۷۱‌دلار و اولین و دومین مقاومت به ترتیب در ۷۴ و ۷۸‌دلار رخ خواهد داد.
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )