بازار سنگ‌آهن در آستانه دو راهی
محمدحسین بابالو
در چهار هفته گذشته قیمت سنگ‌آهن مسیری کاهشی داشته و نهایتا در هفته قبل با افزایش مواجه شد. دلیل اصلی افزایش قیمت‌ها در کنار کاهش هزینه حمل‌و‌نقل و تضعیف بازار فولاد و ترغیب خریداران و تعطیلات کشور چین عنوان شده است.

شرایط بازار به گونه‌ای است که در کوتاه مدت احتمال کاهش مجدد و مقطعی قیمت‌ها دور از ذهن نبوده و این رویداد به تثبیت بازار خواهد انجامید. در خصوص شرایط بازار در میان مدت و بالاخص طولانی مدت شرایط به سمت بهبود و رونق مجدد بازار و همچنین افزایش قیمت‌ها منتهی شده که شواهد این امر از هم اکنون در رسانه‌ها و اظهار نظرها همچنین توافقات اولیه فعالان بازار خودنمایی می‌کند.
در هفته گذشته منتهی به جمعه قیمت سنگ‌آهن هندی برای تحویل در بنادر چین با افزایش مواجه شد تا جایی‌که در قیمت‌های 88 تا 90‌دلار در هر تن نیز معامله شده است. با توجه به هفته گذشته که قیمت‌ها در سطوح 83 تا 85‌دلار در هر تن معامله می‌شد یک رشد معنی‌دار مشاهده می‌شود. این افزایش قیمت پس از 3 تا 4 هفته کاهش رخ داد. دلیل اصلی این افزایش قیمت‌ها 8 روز تعطیلات رسمی‌در کشور چین عنوان شده که از اول اکتبر آغاز و تا هشتمین روز این ماه و جشن استقلال این کشور و فستیوال میان پاییز ادامه خواهد داشت.
با توجه به این شرایط بسیاری از فعالان بازار بالاخص تولیدکنندگان فولاد از ترس کاهش عرضه به سرعت اقدام به خرید محصولات انبار شده کرده‌اند. این در حالی است که تاکنون هیچ دلیل منطقی مبنی بر کاهش عرضه در بازار در این مدت محدود که این کشور در تعطیلات خواهد بود دیده نشده است. تفکری که هم اکنون در این بازار رواج یافته ترس مصرف‌کنندگان اصلی از احتمال کاهش عرضه به دلیل تبانی عرضه‌کنندگان این کالا بر عدم فروش با هدف افزایش قیمت‌ها است. این شایعه آنقدر قدرتمند ظاهر شده که در کنار ضعف بازار فولاد و کاهش هزینه حمل‌و‌نقل شاهد افزایش قیمت‌ها بودیم و تاکنون هیچ دلیل قدرتمندی مبنی بر صحت این امر مشاهده نشده است. نکته دیگر که از اهمیت بالایی نیز برخوردار است ترس فعالان بازار از بازگشت مجدد قیمت‌ها و حرکت مجدد در مسیر نزولی است.
با توجه به کاهش هزینه حمل‌و‌نقل که قیمت آن تقریبا به 4 ماه پیش بازگشته است این احتمال نیز قدرت دو چندانی خواهد یافت. در خصوص فولاد نیز باز با کاهش قیمت‌ها روبه‌رو هستیم تا جایی که هبی استیل به‌عنوان دومین فولادساز بزرگ چین و چهارمین فولادساز بزرگ جهان از ترس اضافه تولید، قیمت میلگرد آجدار خود را تا 10‌‌درصد کاهش داده است.
در برخی از منابع خبری بالاخص از کشور هند به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان بزرگ سنگ‌آهن چین اقداماتی در خصوص تلاش برای افزایش قیمت این کالا مخابره شده که البته در صحت و سقم این اخبار جای بسی تردید وجود دارد.
با توجه به کاهش قیمت نفت که هم اکنون نزدیک به 67‌دلار در هر بشکه معامله می‌شود و همچنین سابقه قیمت‌های نزدیک به 77‌دلار در چند ماه گذشته احتمال کاهش قیمت‌ها تقویت میگردد، زیرا با کاهش قیمت نفت شاهد کاهش هزینه تولید سنگ‌آهن در بخش‌های استخراج، فرآوری اولیه و حمل‌و‌نقل خواهیم بود که خود پتانسیلی برای کاهش قیمت‌ها خواهد بود. موارد ذکر شده در کوتاه مدت و برای بازار اسپات چشم اندازی نزولی را مجسم می‌کند.
اما سکه بازار سنگ‌آهن روی دیگری نیز دارد. با توجه به افزایش مصرف سنگ‌آهن بالاخص در کشور چین شایعاتی مبنی بر تلاش معدنکاران هندی در میان مدت و طولانی مدت برای متورم کردن بازار به منظور افزایش قیمت‌ها به گوش رسیده و همچنین مصرف‌کنندگان چینی نیز به این اخبار واکنش نشان داده‌اند.
واکنش اول افزایش قیمت‌ها در بازار اسپات (تک محموله‌ای) چین و واکنش دوم اعلام آمادگی کارخانه‌های تولید فولاد چین برای آغاز مذاکرات غیررسمی‌برای تعیین قیمت پایه سنگ‌آهن برای سال مالی 2010 و 2011 عنوان شده است. این در شرایطی است که انجمن آهن و فولاد چین برای در دست گرفتن کلید این مذاکرات اقدام به برگزاری یک کنفرانس در شمال کشور چین و شهر کینگدائو کرد. در خصوص سنگ‌آهن وارداتی از استرالیا نیز شرایط مشابهی برقرار است. ترس از مذاکرات سنگ‌آهن پیش آمده در سال مالی جاری باعث شد اتحادیه آهن و فولاد چین با شرکت گروه فلزات فورتسکیو به‌عنوان سومین تولیدکننده بزرگ سنگ‌آهن استرالیا به یک توافق اولیه برسد.
برای سال آینده از احتمال ۱۰، ۱۵ و گاها تا ۲۰‌درصد افزایش مصرف سنگ‌آهن چین توسط برخی از موسسات تحقیقاتی درج شده است. دلیل اصلی این امر روند بهبود اقتصاد جهانی و همچنین بسته حمایتی ۵۸۶‌میلیارد‌دلاری دولت این کشور عنوان شده است.
برای سال گذشته 28‌‌درصد افزایش واردات ثبت شده و در سال جاری نیز شاهد افزایش واردات بوده‌ایم. به گزارش این مرکز، حجم محموله‌های دریایی استرالیا به‌عنوان بزرگترین حمل‌کننده دریایی در جهان 22‌‌درصد در سال آینده افزایش خواهد یافت.
برآیند شرایط کلی به گونه‌ای است که برای سال آینده شاهد افزایش تولید خام و بهبود اوضاع اقتصاد جهانی خواهیم بود. این مطلبی است که چین نیز آن را پذیرفته است. بر اساس بسیاری از تخمین‌ها برای سال آتی مصرف فولاد جهان به ۱۳۰۰‌میلیون تن خواهد رسید که در مقایسه با سال گذشته که ۱۲۰۰‌میلیون تن ثبت شده ۵/۶‌درصد رشد را نشان می‌دهد. این در حالی است که به گزارش موسسه تحقیقات اقتصادی ذخایر و کشاورزی در سال ۲۰۱۰ واردات سنگ‌آهن چین به ۶۳۷‌میلیون تن خواهد رسید.
برآیند شرایط برای سال آینده از افزایش قیمت‌ها حکایت می‌کند که دلیل آن روند بهبود اقتصاد جهانی و افزایش تقاضا برای فولاد است. نکته‌ای که در این بین مغفول مانده است کاهش شدید حجم سرمایه‌گذاری‌ها و عدم بهره دهی معادن کوچک است. این مطلب در آینده مشکلاتی را به همراه خواهد داشت، زیرا آغاز فعالیت این معادن با هزینه‌های سربار زیادی مواجه خواهد شد که این مطلب به افزایش بیشتر قیمت‌ها در مواجهه با افزایش تقاضا خواهد انجامید. این مطلب در کنار حجم معاملات بیش از یک‌‌میلیارد تن سنگ‌آهن بیشتر خودنمایی خواهد کرد.