گروه بورس کالا- منیژه حیاتی: بازار فولاد از ابتدای سال تا کنون نوسان و فراز و نشیب زیادی را پشت سر گذاشت. در حالی که از یک سو نوسان قیمت ارز و مشکلات ناشی از آن در بازار واردات پیش روی بازار قرار داشت و از سوی دیگر تولیدکننده‌ها همچنان درگیر‌و‌دار هماهنگ کردن هزینه‌های جدید ناشی از تغییر قیمت انرژی در قالب هدفمندی یارانه‌ها بودند.

اما با پشت سر گذاشتن آخرین ماه‌های سال به نظر می‌رسد شاخص‌ترین چالش صنعت و بازار فولاد موضوع تقاضا و کمبود آن است، به طوری که در حال حاضر بیش از آنکه موضوع قیمت مطرح باشد، نگرانی اصلی، عدم فروش کالایی است که تولیدکننده پس از گذر از راه ناهموار تولید باید آن را در بازار عرضه کند. در این میان تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد و طی روزهای اخیر برخی از دست‌اندرکاران بازار سعی کرده‌اند با ارائه آمار و ارقامی از شرایط بازار فولاد، هزینه‌های تولید و واردات، خریدارانی را که عقب‌نشینی کرده‌اند دوباره به معاملات برگردانند.
نگاهی به عملکرد نهادهای نظارتی بر بازار
شاید بتوان یکی از مشخصه‌های بازار فولاد در سال جدید را عدم دخالت دولت در قیمت‌ها به خصوص در نیمه اول سال دانست. بر این اساس بر خلاف آنکه تا پایان سال ۹۰، نظارت‌ها و کنترل‌های شدید قیمتی میانگین قیمت میلگرد را در محدوده ۷۷۰ تومان نگه داشته بود، اما به یکباره و از تابستان امسال روند رو به رشد قیمت‌ها آغاز شد و برخلاف انتظار، دولت دخالتی در این روند نداشت تا جایی که حتی افرادی که همیشه بر عدم دخالت دولت در بازار و کنترل قیمت‌ها تاکید کرده و نسبت به آن انتقاد داشتند، از لزوم نظارت بر بازار توسط نهادهای کنترلی سخن به میان آورده و خواستار کنترل بازارسازی‌ها و حتی جلوگیری از تاثیرگذاری رشد قیمت ارز بر بازار فولاد شدند. اما این جریان ادامه پیدا کرد تا آنجا که بالاخره دولت وارد بازار شد و نظارت‌ها قیمت میلگرد ۲ هزار و ۲۰۰ تومانی را به ۲ هزار تومان کاهش داد. اما این نظارت‌ها همزمان شد با اتمام پروژه‌های دولتی در بخش مسکن و عدم راه‌اندازی پروژه‌های دیگر که نتیجه آن چیزی نبود جز کاهش تقاضا. در این میان از یک سو تولیدکننده‌ها با رشد قیمت مواد اولیه وارداتی روبه‌رو شدند و از سوی دیگر با کاهش تقاضا که تداوم آن باعث شد تا مواد اولیه داخلی به طور کلی پاسخگوی نیاز تولید داخل باشد هرچند که روند فعلی بازار از نظر برخی مسوولان به لحاظ قیمتی کاملا منطقی است. برای مثال شهرام میرآخورلو عضو کارگروه فولاد معتقد است هم اکنون شرایط بازار به لحاظ قیمتی مناسب است، البته وی نیز بر این نکته که باید برای ماه‌های آینده نیز چاره‌ای اندیشید تا کشور با کمبود عرضه مواجه نشود، تاکید می‌کند. به نظر برخی از کارشناسان بازار با توجه به پروژه‌های مهر ماندگار دولت و خریدهای معمول تجار در پایان سال، احتمال افزایش تقاضا در ماه‌های آینده وجود دارد. در این میان با توجه به کاهش عرضه و تولید فولاد، در صورت بروز این شرایط اگر قیمت‌ها به لحاظ فشار تقاضا روند صعودی پیدا کند احتمال نگرانی نسبت به عدم توانایی بازار در کنترل این روند وجود دارد.
به گفته عضو کارگروه فولاد بر اساس آمارها، تنها 55 درصد از میزان نیاز کشور از طریق تولید داخلی صورت می‌گیرد و 45 درصد مابقی معمولا از طریق واردات جبران می‌شود، این در حالی است که با توجه به اینکه هم اکنون قیمت داخلی کمتر از نرخ تمام شده واردات است، واردکنندگان چندان رغبتی به واردات از خود نشان نمی‌دهند. به گفته میرآخورلو، هم اکنون قیمت منطقه‌ای فولاد و واردات آن با ارز مبادله‌ای نسبت به قیمت تمام شده داخلی و آنچه که در بورس عرضه می‌شود، بسیار بالا است و شرایط به گونه‌ای است که واردات از سوی واردکنندگان صرفه اقتصادی ندارد. با توجه به این موضوعات، پیشنهاد‌های مختلفی طی این مدت برای بهبود معاملات بازار فولاد مطرح شد که در این گزارش به بررسی این پیشنهادها می‌پردازیم. علاوه بر این، طی این گزارش به بررسی شرایط بازار فولاد در ماه‌های اخیر از نگاه دست‌اندرکاران بازار فولاد و روند بازار واردات، صادرات و همچنین پیش‌بینی‌های موجود می‌پردازیم که قسمت نخست آن را در ادامه می‌خوانید.