گروه بورس کالا - منیژه حیاتی: در آخرین جلسه کارگروه فولاد جزئیات عوارض صادراتی محصولات فولادی و همچنین استثناهایی که در مورد برخی کالاها و شرکت‌ها وجود دارد مورد بررسی و تصویب نهایی قرار گرفت. پس از آنکه هفته گذشته تصمیم گرفته شد تا به جای ممنوعیت کامل صادرات محصولات فولادی، تعرفه۴۰ تا ۵۰ درصدی برای آنها در نظر گرفته شود در جلسه روز شنبه کارگروه فولاد این موضوع و دیگر موارد مربوط به آن مورد ارزیابی نهایی قرار گرفت.

در این جلسه قرار بر این شد تا برخی از کالاها همچون تیرآهن سبک ذوب آهن اصفهان و برخی محصولات شرکت‌های دیگر همچون محصولات هفت الماس که خریدار داخلی برای برخی محصولات خود ندارند امکان صادرات بدون ارائه عوارض را داشته باشند، علاوه بر این مقرر شد در صورتی که شرکتی از قبل قرارداد فروش خود را نهایی کرده است، امکان صادرات تعهدات خود را داشته باشد ضمن اینکه روز ۲۶ آبان ماه به عنوان مهلت صادرات این کالاها اعلام شد. البته ممنوعیت صادرات شمش و قراضه فولادی همچنان پابرجاست و این تصمیم‌ها تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد یافت.

کاهش قیمت‌ها در دستور کار قرار گرفت

در حالی که هنوز تصمیم نهایی برای تعیین قیمت‌های بورس براساس ارز مبادله‌ای اتخاذ نشده، اما در عین حال به دلیل فشارهایی که در مورد قیمت‌های بورس وجود دارد و نبود خریدار برای محصولات عرضه شده در بورس طی دو هفته اخیر، کاهش قیمت پایه فولاد خوزستان برای این هفته نهایی شد، به طوری که علاوه بر تعیین اعتبارات ریالی برای خریداران، نرخ پایه آن هم تا ۱۰۰ تومان افت کرد. در همین حال مذاکرات همچنان برای کاهش قیمت‌های پایه مقاطع ادامه دارد و باتوجه به افت نرخ پایه محصولات فولاد خوزستان انتظار می‌رود قیمت ذوب آهن هم برای عرضه‌های آینده بورس کاهش یابد.

نگاهی به اثرات سیاست‌های اخیر در بازار فولاد

طی سال‌های اخیر به لحاظ سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش فولاد و حساسیت‌های زیادی که دولت به این صنعت داشته، اتخاذ تصمیم‌های مقطعی و گاه سریع و بدون زمینه قبلی به یکی از ویژگی‌های اصلی این بخش تبدیل شده است. اما واقعیتی که در این میان وجود دارد این است که اصولا تصمیم‌گیری‌های موقتی در هر حوزه‌ای که باشد به دلیل سرعتی که در اتخاذ آنها وجود دارد تنها یک راه چاره موقت برای پاک کردن صورت مساله‌ای است که با آن مشکل داریم و نه بیشتر. اما مهم‌تر از آن این است که می‌‌تواند اثرات منفی زیادی نیز در بلند مدت و از زوایای دیگر بر موضوع مورد نظر داشته باشد.

به همین جهت پس از اینکه در ماه‌های اخیر، خلأ شمش و نوسان‌های ارزی، قیمت محصولات فولادی را افزایش داد، پس از یک دوره طولانی که از عدم دخالت در بازار فولاد می‌گذشت مجددا تصمیماتی برای بازار فولاد اتخاذ شد که آخرین آن ممنوعیت خروج محصولات فولادی بود. اما از هفته قبل به دلیل انتقادات شدیدی که نسبت به این ممنوعیت مطرح شد، به جای ممنوعیت صادرات، وضع عوارض صادراتی تا ۵۰ درصد به عنوان راه‌حل جایگزین آن برای محصولات فولادی در نظر گرفته شد که برای تیرآهن، میلگرد و گندله سنگ‌آهن ۴۰ درصد و ورق فولادی و کنسانتره سنگ‌آهن ۵۰ درصد اعلام شد. البته در این میان صادرات قراضه و شمش فولاد همچنان در لیست ممنوعیت‌های کامل قرار دارند. اما از جمله نگرانی‌هایی که در این خصوص وجود دارد این است که اصولا تعیین تعرفه ۵۰ درصدی که در جلسه روز شنبه کارگروه فولاد نهایی شده تفاوتی با ممنوعیت کامل آن ندارد.

رضا زائر حیدری، نایب رییس انجمن صادرکنندگان محصولات فولادی نیز در خصوص این تصمیم می‌گوید اصولا این موضوع که ممنوعیت صادرات محصولات فولادی حذف و به جای آن تعرفه واردات تعیین شد تفاوتی با هم ندارند و در نهایت تبعات آنها یکی است.

به گفته وی در حالی که صادرات محصولات فولادی برای تولیدکننده‌های ایرانی با محدودیت مواجه شده در کشورهایی مثل ترکیه پاداش هم برای صادرات تعیین می‌کنند.

زائر حیدری در این خصوص می‌گوید: به طور کلی دو نوع تعرفه صادراتی داریم یکی تعرفه‌ای که هدف بازدارنده دارد و دیگری که با هدف درآمد در نظر گرفته می‌شود، اما این تعرفه‌ای که برای محصولات فولادی در نظر گرفته شده بازدارنده است و هیچ تفاوتی با ممنوعیت کامل صادرات ندارد.

اما نکته مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد این است که اصولا در حال حاضر یکی از مشکلات واحدهای فولادی در ایران به خصوص بخش خصوصی، نبود مشتری کافی در بازار داخلی است و یکی از دلایلی که اخیرا میزان خرید شمش خود را کاهش داده‌اند این است که از فروش آن مطمئن نیستند. با توجه به اینکه کاهش قیمت‌ها در بازار خریداران را در انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها قرار می‌دهد در نتیجه این روند تا آنجا ادامه پیدا می‌کند که تولید به صرفه نخواهد بود و در نهایت این موضوع هم به ضرر خریدار و هم تولیدکننده است.

تامین قطعات لازم خطوط تولیدی

به گفته نایب رییس اتحادیه صادرکننده‌های محصولات فولادی یکی دیگر از دلایلی که باعث شد واحدهای فولادی در این مدت اقدام به صادرات کنند این بود که از این طریق قطعات مورد نیاز خطوط تولیدی را وارد می‌کردند.

به گفته وی واحدهای تولیدی به دو نوع قطعه احتیاج دارند یکی قطعاتی که مربوط به خطوط فعلی تولید است و دیگری قطعاتی که مربوط به طرح‌های توسعه‌ای و تکنولوژی‌های جدید است، از این رو قطعاتی که در حال حاضر استفاده می‌کنند از تکنولوژی‌های نوین هم مهم‌تر است و اگر واحدها نتوانند قطعات مورد نیاز خود را در ازای کالایی که صادر می‌کنند وارد کنند حیاتشان تهدید می‌شود و ممکن است فرآیند فعلی تولید آنها با مشکل مواجه شود. این تصمیم به جهت کنترل بازار و قیمت‌ها بوده، اما واقعیت این است که واحدهای تولیدی در حال حاضر به فکر سود نیستند، بلکه تنها نگران حیات و تداوم فرآیند تولید و باقی ماندنشان هستند. به نظر کارشناسان با شرایطی که در حال حاضر وجود دارد علاقه به سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد کم شده و در صورتی که ظرفیت تولید از این مقدار هم کمتر شود، در آینده دوباره با کاهش عرضه و رشد شدید قیمت‌ها مواجه خواهیم شد، ضمن اینکه این شرایط بهانه‌ای برای تعدیل نیروی انسانی می‌شود که مشکل اشتغال را هم تشدید خواهد کرد.

پیشنهادهایی که در این خصوص وجود دارد این است که صادرات توسط خود تولیدکننده‌ها صورت بگیرد و به افرادی که کالا از بازار خریداری کرده و صادر می‌کنند، مجوز داده نشود. دوم اینکه صادرات در قالب چارچوب سهمیه باشد و هر تولیدکننده‌ای درصدی از تولید خود را با توجه به تولید و نیاز ارزی خود صادر کند نه همه آن را.

سوم اینکه آن کالاهایی که مصرف داخلی ندارند و با استانداردهای کشورهای دیگر ساخته می‌شوند مثل تیرآهن سبک ذوب‌آهن مجوز صادرات داشته باشند.