سهم 8میلیارد دلاری فولاد از کل واردات

عکس: نگار متین‌نیا

آزاده حسینی

بحران مالی و رکود بازار محصولات فولاد در نیمه دوم سال ۱۳۸۷ هم نتوانست مانعی برای رشد ارزش محصولات فولادی در سال قبل باشد. طبق اطلاعات و آمار منتشر شده از سوی گمرک، میزان واردات آهن‌آلات با وجود کاهش تناژ به میزان حدود ۲میلیون تن، اما به لحاظ ارزش نسبت به سال قبل با رشد همراه بود. این رشد ارزش محصولات فولادی را می‌توان به رشد بی‌منطق و فزاینده محصولات فولادی در ابتدای سال ۱۳۸۷ مرتبط دانست.

کوتاه شدن این دوره افت‌و‌خیز در طول یک سال باعث شد تا بسیاری از تجار پارسال در دوره نزول قیمت‌ها با ضرر و زیان‌های جبران‌ناپذیری مواجه شوند.

موج نوسان قیمتی که در طول یک سال گذشته به تجار و واردکنندگان تحمیل شد، اعتراض بسیاری از آنها را نسبت به تعیین ارزش کالاهای وارداتی، به‌خصوص در بخش فولاد برانگیخت. برای اطلاع‌ از چگونگی نحوه ارزش‌گذاری محصولات فولادی با رسول کوهستانی پزوه مدیرکل دفتر تعیین ارزش گمرک ایران به گفت‌و‌گو نشستیم. متن زیر مشروح گفت‌و‌گو با ایشان است.

لطفا یک توضیح کلی در مورد نحوه ارزش‌گذاری کالاهای وارداتی به‌خصوص فولاد بفرمایید.

ارزش فولاد یا کالاهای وارداتی براساس ماده ۱۰ قانون گمرکات کشور براساس اسناد تسلیمی صاحب کالا تنظیم می‌شود. این ارزش شامل ارزش ورودی کالا براساس Cif، یعنی ارزش خرید کالا در مبدا به‌علاوه کرایه حمل و بیمه از مبدا تا مقصد یا ایران است که بیش از ۸۰درصد مبنای تعیین ارزش کالای وارداتی همین ارزش تسلیمی کالا از سوی صاحبان کالا است.

اگر اشکالی در تعیین ارزش کالا در مبادی ورودی باشد، چه می‌شود؟

حدود ۲درصد از اظهارنامه‌ها با کم‌اظهاری روبه‌رو است که طبق ماده ۱۱ قانون گمرکی و ماده ۱۲۰ آیین‌نامه اجرایی اگر گمرک ارزش کالای وارد را متناقض با آنچه که در اسناد مندرج هست مشاهده کند، براساس سوابق کاری وارد شده از کشور مبدا با شرط همزمانی خرید یا براساس فهرست صادراتی همان کشور یا نرخ عمده‌فروشی کالا در بازار این کالا قیمت‌گذاری می‌شود، بنابراین خریدی که دچار مرور زمان نیز شده و به اختلاف نرخ برخورد کند، طبق همان قیمتی که در زمان خرید انجام شده اظهار می‌شود و زمان ورود ملاک تعیین ارزش نیست.

نحوه ارزش‌گذاری کالا به خصوص فولاد چگونه صورت گرفته و به چه نحوی در اختیار سایر گمرکات کشور قرار می‌گیرد؟

ملاک‌های زیادی برای تعیین قیمت‌ کالا یا محصولات فولادی وجود دارد و اتحادیه‌ها، اصناف و انجمن‌ها در این اطلاع‌رسانی بسیار مفید واقع شده‌اند، همچنین قیمت بازار عمده‌فروشی و توزیع‌کنندگان نیز با کسر ۷درصد هزینه ورودی یکی دیگر از معیارهای سنجش قیمت کالا است، البته استفاده از روزنامه‌ها، مجلات تخصصی و سایت‌های معتبر نیز از دیگر منابع گمرک برای تعیین قیمت‌گذاری کالا به شمار می‌رود که در بخش فولاد سایت متال‌بولتن و روزنامه دنیای‌اقتصاد به عنوان مبنای قیمت‌گذاری در دفتر تعیین ارزش گمرک ایران محسوب شده و این قیمت‌ها به صورت ماهانه برای گمرکات کل کشور ارسال می‌شود. در واقع فاکتور خرید به همراه بیمه‌نامه به علاوه کرایه حمل و عدل‌بندی تعیین فاکتورهای مهم در تعیین ارزش کالا بعد از ارائه پروفرما یا پیش‌فاکتور هستند.

بعد از تعیین قیمت کالا در گمرک چگونه در گمرکات کشور اجرایی می‌شود، آیا بوروکراسی اداری زمان اجرای آن را به تعویق می‌اندازد یا خیر؟

بوروکراسی اداری وجود ندارد و بعد از تنظیم اظهارنامه و تسلیم آن به گمرک در سیستم آسی‌کودا یا نظام یکسان یارانه‌ای هماهنگ که در کل گمرک کشور اجرا می‌شود و کلیه عملیات ترخیص کالا به صورت مکانیزه انجام شده و در حال حاضر نیز بیش از ۹۰درصد گمرکات کشور به این سیستم تجهیز شده‌اند.

اگر واردکننده یا صاحبان کالا نسبت به ارزش‌گذاری محصول اعتراضی داشته باشند، راهی برای انعکاس و رسیدگی به شکایات وجود دارد؟

بله، در صورتی که صاحبان کالا یا واردکننده نسبت به ارزش‌گذاری محصول اعتراضی داشته باشند می‌توانند اعتراض خود را نسبت به حقوق گمرکی اعلام دارند. این اعتراض می‌تواند قبل از ترخیص کالا یا بعد از ترخیص کالا و با امانت گذاشتن ضمانت‌نامه بانکی به گمرک بعد از ترخیص کالا اعتراض خود را نسبت به قیمت محصولات ارائه کنند، البته اگر این اعتراض قبل از ترخیص کالا باشد، در عرض یک هفته به شکایت رسیدگی خواهد شد و در صورتی که کالا ترخیص شود، این مدت زمان رسیدگی به شکایت به یک ماه رسیده است. البته در صورت باقی بودن اختلاف پس از طی کمیته‌های فنی تخصصی که در گمرک استقرار دارند، شکایت به این واحد ارجاع می‌شود. البته اگر کالا در زمان حضور در انبارهای گمرک آسیب ببیند، مشمول بخشودگی و تخفیف نیز می‌شود.

ارزش‌گذاری مجدد کالا در درب خروج مجاز محسوب می‌شود؟

بله، درب خروج در اصل چشم و گوش مدیر هر گمرکی است و مدیرگمرک می‌تواند کالاهایی را که مورد ارزیابی قرار گرفته، مجددا کنترل و مابه‌التفاوت را که وصول نشده از صاحب کالا وصول کند و بالعکس البته تا کمتر از یک میلیون ریال قابل وصول و استرداد نیست.

دفتر تعیین ارزش افت محصولات فولادی را طی ۸ ماه اخیر چگونه ارزیابی کرده؟

طی ۸ ماه اخیر میزان افت قیمت کالاهایی نظیر مشتقات نفتی، انواع فلزات بین ۵۰ تا ۶۰درصد بوده و الیاف، MDF، لاستیک نیز بین ۵ تا ۲۰درصد کاهش داشته است.

ارزش محصولات فولادی و فلزی وارد شده طی سال گذشته چقدر بوده است؟

ارزش محصولات فولادی در سال ۸۷ معادل ۸هزار و ۱۳میلیون دلار بوده که این رقم در سال ۸۶ معادل ۷هزار و ۸۲۳میلیون دلار بوده است که نزدیک به ۳درصد رشد داشته این در حالی است که از لحاظ تناژ شاهد افت ۱۸درصدی واردات بودیم که به دلیل رشد قیمت‌های نیمه اول سال و رکود نیمه دوم سال این اتفاق افتاده است.

از کل واردات کشور که معادل ۵۶میلیارد دلار است، سهم محصولات فولادی حدود ۸میلیارد دلار بوده که حدود یک هفتم واردات است و سهم محصولات فلزی از کل واردات ۱۵درصد است.