مصرف قیر صادراتی در بازار داخلی

گروه بورس کالا- منیژه حیاتی: در پی تثبیت قیمت قیر داخلی در بورس کالا طی چند ماه اخیر و با توجه به اینکه نرخ این کالا در حال حاضر در مقایسه با قیمت صادراتی آن گران‌تر است، اخیرا شایعاتی در بازار مطرح شد، مبنی‌بر اینکه تعدادی از خریداران، قیر صادراتی را به دلیل ارزان‌تر بودن در بازار داخلی عرضه کرده و نهایتا این کالا در کارخانه‌های آسفالت‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هفته گذشته دنیای اقتصاد نیز طی گزارشی و به نقل از یکی از فعالان بازار نسبت به وقوع این وضعیت هشدار داده بود، اما نهایتا چهارشنبه هفته گذشته انجمن آسفالت ایران با ارسال نامه‌ای به مدیریت تالار بورس کالا، معاونت‌های عمرانی استانداری‌های کشور و دیگر مراجع قانونی نسبت به اولویت دادن فروش قیر صادراتی (به لحاظ بالا بودن نرخ آزاد قیر در داخل نسبت به قیر صادراتی) اعتراض کرد. ناصر بکتاش، رییس انجمن آسفالت ایران که به گفته خودش طی یک سال اخیر و پس از پذیرفته شدن قیر در بورس کالا سکوت اختیار کرده بود، طی گفت‌و‌گویی با دنیای اقتصاد علت اصلی وقوع این شرایط در بازار را همین مساله یعنی اولویت دادن عرضه‌های صادراتی به فروش داخلی توسط دو شرکت تولیدکننده قیر (نفت جی و پاسارگاد) عنوان کرد.

وی که طی مدت یک سال با هیچ یک از رسانه‌های جمعی یا مطبوعات گفت‌و‌گو نکرده بود، طی گفت‌و‌گویی با دنیای اقتصاد، ضمن بررسی مسائل مطرح‌شده و بیان علل سکوت انجمن آسفالت، به بررسی چالش‌های قیمت‌گذاری این کالا طی یک سال اخیر پرداخت که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

آقای بکتاش، هفته گذشته انجمن آسفالت ایران شکوائیه‌ای را به بورس کالا ارسال کرده که در آن نسبت به اولویت دادن فروش قیر صادراتی اعتراض کرده است، لطفا در این خصوص توضیح دهید:

اخیرا دو شرکت تولیدکننده قیر، حواله‌های یارانه‌ای قیر وزارت کشور را که مربوط به شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها و ادارات راه و سایر نهادهای دولتی می‌شود که باید طبق مقررات بورس کالا ظرف ۳ روز تحویل شود به بهانه‌های مختلف از جمله صادرات و غیره خودداری کرده و حتی از تحویل محموله‌های قیر فروش نقدی به کارخانه‌های تولیدکننده آسفالت نیز خودداری می‌کنند. با ادامه این روش که طی یک ماه گذشته شدت بیشتری گرفته است حواله‌های صادره استانداری‌ها و شهرداری‌‌ها و ادارات راه که احتمالا اعتبار آنها تا ۳۰/۱۲/۸۷ است، در تاریخ مزبور از درجه اعتبار ساقط خواهد شد و به این ترتیب با نبود قیر و توقف فعالیت کارخانه‌های آسفالت علاوه بر ضرر و زیان تولیدکنندگان آسفالت به خسارت جبران‌ناپذیری به کارهای عمرانی کشور نیز وارد خواهد شد. اما این شرایط پیش از آنکه چنین مشکلاتی را به وجود بیاورد وضعیت خاصی را در بازار ایجاد کرده است. به واسطه اولویت دادن شرکت‌ها به فروش‌ صادراتی و با توجه به ارزان‌تر بودن نرخ این کالا در مقایسه با محصول وارداتی، تعدادی از مصرف‌کنندگان داخلی به سمت استفاده از قیر صادراتی رفته‌اند به طوری که به جای مصرف کالای داخلی از محصولی که به عنوان صادراتی در بورس فروخته شده استفاده می‌کنند.

آیا تفاوت قیمت تا حدی است که برای مصرف‌کنندگان سود زیادی دارد؟

قیر صادراتی نه تنها ارزان‌تر است؛ بلکه علاوه بر آن خریداران از مالیات نیز در این بخش معاف هستند. این رقم اگر چه در ابتدا ناچیز به نظر می‌رسد، اما برای مصرف‌کنندگانی که در حجم‌های بالا کالا مصرف می‌کند کاملا مقرون‌ به صرفه است.

آیا آمار دقیقی وجود دارد که نشان بدهد قیرفروش رفته به عنوان صادراتی به مصرف داخل رسیده است؟

با بررسی‌هایی که در بازارهای مقصد انجام شده، ما متوجه شدیم کالاهایی که طی چند وقت اخیر در بورس فروخته شده به این مقاصد نرسیده است. این وظیفه بورس کالا، دولت و شرکت نفت است که بررسی کنند این کالاها کجا مصرف می‌شود. ما معتقدیم ارزان بودن قیر صادراتی در مقایسه با قیر داخلی و تحویل خارج از نوبت این کالاها باعث شده تا قیر صادراتی

به جای صادر شدن در بازار داخل مصرف شود.

پیش از پذیرش قیر در بورس کالا نوک پیکان اتهام به سمت افرادی بود که به صورت حواله دولتی از تولیدکننده‌ها قیر می‌خریدند و به عنوان عامل قاچاق کالا مطرح می‌شدند و به آنها گفته می‌شد شما قیر داخلی را می‌خرید، اما به خارج صادر می‌کنید، در حال حاضر شرایط دقیقا برعکس شده و نوک پیکان اتهام به سمت خود عرضه‌کنندگان نشانه رفته است؛ چرا که با قیمت‌گذاری کالا به شکل فعلی زمینه فروش کالای صادراتی در بازار را که خود مصداق قاچاق است، فراهم کرده‌اند.

طی یک سال اخیر عرضه‌کنندگان قیر در بورس کالا به میل خود و نه به خواست بازار پیش رفته و کالای خود را قیمت‌گذاری کرده‌اند از این رو بورس کالا و سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد اجرایی و ناظر می‌خواهیم تا عملکرد این دو شرکت و منحنی قیمت قیر در یک سال اخیر را بررسی کنند. چرا قیمت این کالا در اولین روز عرضه باید به یکباره با نرخ ۳۸۰ثبت شود و چرا چند وقتی است که بدون هیچ دلیل مشخصی نرخ داخلی ثابت مانده و ارزان‌تر از صادراتی عرضه می‌شود. طی این مدت قیمت قیر هیچ سنخیتی با نوسان قیمت نفت نداشت.

طی یک سال اخیر به گفته شما، انجمن و شخص شما نسبت به اتفاقاتی که افتاد سکوت کردید علت این مساله چه بود؟

در ابتدای پذیرش قیر در بورس کالا با توجه به اعتراضاتی که نسبت به قیمت‌گذاری این کالا به خصوص قیمت اولین عرضه آن مطرح کردیم، همه جا از ما به عنوان مخالفان بورس یاد می‌شد این در حالی است که ما به عنوان تولیدکنندگان آسفالت با بودن بورس مخالف نیستیم؛ بلکه با بد عمل کردن آن مخالفیم. سوال ما در ابتدا این بود که آیا می‌توان تنها با دو شرکت تولیدکننده، کالایی را بورسی کرد و اصولا چه نظارتی بر این عرضه‌ها وجود دارد. از این رو ما سکوت کردیم چون می‌گفتند شما با بورس مخالفید اما عدم تحویل به موقع کالا طی این مدت و همچنین تبعات ناشی از ارزان بودن قیر صادراتی باعث شده تا بالاخره نظرات انجمن را مطرح کنیم.