بررسی تحولات بازار جهانی نفت
بحران ژئوپلتیک خاورمیانه و بهبود نسبی قیمت نفت!
حمله رژیم صهیونیستی به نوار غزه و احتمال مختل شدن عرضه نفت از منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و همچنین اختلاف گازی روسیه و اوکراین که بار دیگر خاطره سال ۲۰۰۶ و مختل شدن صادرات گاز روسیه به اروپا را زنده کرده است، موجب شده تا قیمت‌های نفت خام در بازارهای جهانی بهبود یابد.
حمله رژیم صهیونیستی به نوار غزه و احتمال مختل شدن عرضه نفت از منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و همچنین اختلاف گازی روسیه و اوکراین که بار دیگر خاطره سال ۲۰۰۶ و مختل شدن صادرات گاز روسیه به اروپا را زنده کرده است، موجب شده تا قیمت‌های نفت خام در بازارهای جهانی بهبود یابد.
این قیمت‌ها در بورس نیویورک طی دوره ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸ تا ۲ ژانویه ۲۰۰۹ به میزان ۷/۸دلار در هر بشکه افزایش یافته و در سطح ۴/۴۶دلار در هر بشکه قرار گرفته است. با این حال، احتمال می‌رود بهای نفت خام به دلیل وضعیت نابسامان اقتصاد جهانی و در نتیجه کاهش تقاضا، همچنان به کاهش خود ادامه دهد.
آمار جدید در آمریکا، بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت جهان، نشان می‌دهد اقتصاد این کشور در آینده همچنان در وضعیتی بسیار نامناسب قرار خواهد داشت. وزارت کار آمریکا اعلام کرده است نرخ بیکاری در این کشور به شدت افزایش یافته و در دو هفته گذشته به بالاترین حد خود طی 26 سال گذشته رسیده است. تحلیل‌گران معتقدند تا زمانی که نشانه‌ای از بهبود وضعیت اقتصاد آمریکا مشاهده نشود، قیمت‌ها همچنان به کاهش خود ادامه خواهد داد. از سوی دیگر معامله‌گران در انتظارند که ببینند آیا اعضای سازمان اوپک به تصمیم خود مبنی بر کاهش سطح تولید این سازمان عمل خواهند کرد یا خیر؟
اعضای سازمان اوپک در تلاشند تا با اعلام پایبندی خود نسبت به کاهش تولید توافق شده این سازمان در نشست‌های ۲۴ اکتبر (۵/۱میلیون بشکه) و ۱۷ دسامبر (۲/۲میلیون بشکه)، قیمت‌های نفت را بهبود بخشند. وزیر نفت کویت اعلام کرده است اعضای اوپک برای مقابله با ادامه کاهش بهای نفت به کاهش سهمیه تولید متعهد می‌باشند و در این راستا دو کشور لیبی و امارات از کاهش سهمیه تولید خود خبر داده‌اند. همچنین پس از توافق ماه دسامبر اعضای اوپک برای کاهش سطح تولید این سازمان، ونزوئلا به شرکت نفت و گاز طبیعی هند (ONGC) اعلام کرده است که تولید خود را از میدان نفتی سن کریستوبال ونزوئلا کاهش دهد. ونزوئلا باید تولید خود را حدود ۳۵۰هزار بشکه در روز نسبت به ماه نوامبر گذشته کاهش داده و تولید خود را از ابتدای ماه ژانویه به یک‌میلیون و ۹۹۰هزار بشکه در روز برساند.
وزیر نفت آنگولا نیز اعلام نموده است که این کشور تولید نفت خام خود را از اول ژانویه 2009 به میزان 13 درصد معادل 244هزار بشکه در روز برای هماهنگی با اعضای اوپک کاهش خواهد داد. سهمیه تولید این کشور در اوپک چهار‌میلیون و 200هزار بشکه در روز بوده است که در همسویی با تصمیم اوپک در نشست الجزایر، 244هزار بشکه در روز کاهش می‌یابد. آنگولا دومین تولید کننده بزرگ نفت در قاره آفریقا، تولید خود را تا 99هزار بشکه در روز در نوامبر 2008 کاهش داده بود.
موسسه مشاوره پترولجستیکس مستقر در ژنو اعلام کرده است که ۱۱ عضو اوپک برای مقابله با روند کاهشی بهای نفت در ماه دسامبر جاری سهمیه تولید خود را ۴۰۰هزار بشکه در روز کاهش داده اند. عربستان سعودی با ۳۰۰هزار بشکه در روز کاهش، عرضه نفت خام خود را در ماه دسامبر گذشته به هشت‌میلیون و ۲۰۰هزار بشکه در روز رسانده است. همچنین عرضه نفت خام امارات نیز با ۱۳۰هزار بشکه در روز کاهش به دو‌میلیون و ۲۰۰هزار بشکه در روز رسیده است. عرضه ۱۱ کشور صادرکننده عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در ماه دسامبر ۲۰۰۸ به متوسط ۲۷میلیون و ۱۰۰هزار بشکه در روز رسیده بود که نسبت به رقم ۲۷میلیون و ۵۰۰هزار بشکه ماه نوامبر ۲۰۰۸ این سازمان، ۴۰۰هزار بشکه در روز کاهش نشان می‌دهد.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) قیمت سبد نفتی اوپک از 36/33دلار در هر بشکه در تاریخ 24 دسامبر به دلیل نا آرامی در منطقه و احتمال مختل شدن عرضه نفت از خاورمیانه و خلیج فارس، به 58/35دلار در هر بشکه در تاریخ 31 دسامبر افزایش یافته است. همچنین میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 2 ژانویه 2009 با 15 سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 35دلار و 7 سنت رسیده است، در حالی که میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک در دسامبر 2008 با 11دلار و 16 سنت کاهش نسبت به ماه نوامبر، به بشکه‌ای 38دلار و 60 سنت رسیده است.
با وجود روند کاهشی قیمت نفت در نیمه دوم سال ۲۰۰۸، میانگین بهای سبد نفتی اوپک در سال ۲۰۰۸ با ۲۵دلار و ۳۷ سنت افزایش نسبت به میانگین سال ۲۰۰۷ به هر بشکه ۹۴دلار و ۴۵ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۶۹دلار و هشت سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۳ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران در روز 31 دسامبر با 67 سنت افزایش نسبت به هفته قبل از آن (24 دسامبر) به بشکه‌ای 34دلار و 72 سنت رسید. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (31 دسامبر 2008) 35دلار و 84 سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 33دلار و 36 سنت قرار داشت.
همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۳۶دلار و ۳۳ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۳۴دلار و ۲۸ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۳۵دلار و ۶۵ سنت، در شمال غربی اروپا ۳۵دلار و ۶۸ سنت و در بازار مدیترانه ۳۵دلار و ۵۸ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۳۲دلار و ۷۳ سنت، در شمال غربی اروپا ۳۳دلار و ۶۲ سنت و در بازار مدیترانه ۳۳دلار و ۳۸ سنت به فروش رسیده است. همچنین میانگین قیمت تقریبی هر بشکه نفت خام صادراتی ایران طی ماه دسامبر به بشکه‌ای ۳۸دلار و ۱۵ سنت رسید. نگرانی‌های ژئوپلتیک در منطقه خاورمیانه و اروپای شرقی، تاثیر اعلام افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا طی هفته گذشته و نیز انتشار آمار و اطلاعات مبنی بر اوضاع نابسامان اقتصاد آمریکا را نسبتا خنثی نموده و موجب شد قیمت نفت خام WTI از کمتر از ۷/۳۷دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۴ دسامبر به بالاتر از بشکه‌ای ۳۶/۴۶دلار در تاریخ ۲ ژانویه ۲۰۰۹ افزایش یابد. با این حال، تحلیل‌گران معتقدند افزایش اخیر بهای نفت گذرا خواهد بود زیرا کم شدن حجم دادوستدها در روزهای اخیر به
دلیل تعطیلات پایان سال میلادی، با دو مشکل یادشده، همزمان شده است و به محض برطرف شدن هر یک از این مشکلات، قیمت‌ها بار دیگر به دلیل کاهش تقاضای نفت رو به کاهش خواهد گذاشت. ادامه بحران اقتصادی در کشورهای بزرگ صنعتی دنیا به ویژه آمریکا، بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت جهان، مهم‌ترین دلیل کاهش تقاضای جهانی نفت به شمار می‌رود.
براساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به 26 دسامبر 2008 معادل 7/318میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل به میزان 500هزار بشکه افزایش یافته است و معادل 1/29میلیون بشکه نیز از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 28 دسامبر 2007 بیشتر میباشد. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل به میزان 2/0 روز افزایش یافته و در سطح 9/21 روز قرار گرفته است که به میزان 9/2 روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل میباشد. طی هفته مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان 321هزار بشکه در روز کاهش یافته و به میزان 192/1میلیون بشکه در روز نیز کمتر از میزان مشابه سال قبل میباشد.
پیش بینی قیمت نفت خام WTI
در هفته گذشته ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا و بنزین به ترتیب در حدود 500 و 800 هزار بشکه افزایش یافتند در حالیکه همچنان سطح ذخیره نفت در بیشترین مقدار خود نسبت به پنج سال گذشته قرار دارد ولی در مورد بنزین سطح ذخیره هنوز نسبت به پنج سال گذشته در کمترین میزان قرار دارد. این موضوع نشان می‌دهد که کاهش تولید نفت نتوانسته بر سطح ذخیره‌سازی نفت اثر گذارد ولی کاهش مصرف بنزین همچنان ادامه دارد.
با در نظر گرفتن افت شدید قیمت نفت روند کاهشی قیمت با سطوح حمایتی زیادی روبه‌رو شده است. در چنین شرایطی انتشار هرگونه اخباری که در جهت افزایش قیمت نفت باشد به سرعت می‌تواند روند افزایشی را به قیمت نفت بازگرداند و بورس بازان از این فرصت استفاده کرده و تلاطم بازار نفت را به شدت بالا می‌برند، هرچند اخبار منتشر شده ممکن بود در شرایط دیگر نتوانند چنین افزایش قیمتی را به‌وجود آورند. وجود شرایط کنتانگو در بازار نفت نیز کمک کننده در جهت افزایش قیمت نفت است.
از لحاظ بنیادی هزینه نهایی تولید در قیمت‌های 35 تا 40دلار در بشکه میباشد، بنابراین این دامنه قیمتی سطح حمایتی مناسبی به نظر می‌رسد. قیمت‌های قراردادهای آتی نیز قیمت‌های 70 تا 80دلار را مناسب بازار نفت نشان می‌دهند بنابراین انتظار بر این است که قیمت نفت در دامنه 35 تا 70دلار دچار تلاطم شود که با توجه به انتشار اخبار نوسان خواهد نمود. در مسیر افزایشی قیمت نفت با موانع 50 و سپس 55دلار روبه‌رو میباشد.
منبع : سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
کارشناس ارشد اقتصاد انرژی
روند تغییرات روزانه قیمت نفت WTI و سبد نفتی اوپک
ارسال نظر