نفت باید چند دلار باشد؟

محمدحسین بابالو

در ادبیات اقتصادی جهان از نفت به عنوان موتور محرک اقتصاد جهانی یاد می‌شود. هم اکنون قیمت نفت با یک روند نزولی آرام حرکت می‌کند. با توجه به شرایط اقتصادی جهان، پاسخ به این پرسش که هم اکنون قیمت نفت باید چه عددی باشد و آیا این روند حالت صعودی به خود گرفته و یا با شیب نزولی بیشتری به حرکت ادامه می‌دهد، کلید حل بسیاری از مسائل اقتصادی آتی است. در این نوشتار سعی در تحلیل علل و عوامل موثر بر قیمت نفت داشته، تا بتوانیم آینده را بهتر تحلیل کنیم.

هم‌اکنون جهان در یک حالت رکود قرار دارد و این شرایط به کاهش شدید قیمت‌ها‌ انجامیده است. از این رهگذر نفت نیز بی‌بهره نبوده و با کاهش قیمت نزدیک به ۶۵درصد از روزهای اوج مواجه شده است. بیلت ۷۵درصد کاهش را تجربه کرده و هم اکنون به ۶۵درصد کاهش رسیده است. سنگ آهن ۶۵درصد، مس ۵۸درصد، نیکل ۶۷درصد و... کاهش قیمت داشته‌اند. روند رشد اقتصاد جهانی برای سال ۲۰۰۸ برابر ۳/۱درصد و برای ۲۰۰۹، ۵/۱درصد کاهش داشته است. آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهانی و بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت دارای کاهش رشد اقتصادی برابر ۷/۰درصد خواهد بود.

در خصوص قیمت نفت فاکتورهای بسیاری موثر است از جمله روند رشد اقتصاد جهانی، ارزش دلار، شرایط سیاسی جهان، نرخ بهره و تورم و حجم سرمایه گذاری‌ها، روند عرضه و تقاضا، هزینه حمل‌و‌نقل و پرمیوم‌ها، شرایط روانی و بیم و امید جامعه و فعالان اقتصادی، قیمت مواد اولیه، ارزش سهام و قدرت خرید و حجم نقدینگی و مصرف جوامع و....

موارد ذکر شده را در ۵ فاز مجزا می‌توان دسته‌بندی کرد که همگی ارتباط مشخصی با یکدیگر دارند.

A: قیمت نفت که تابعی وابسته به متغیرهای شرایط اقتصاد جهانی، جو روانی، ارزش سهام، برآیند قیمت مواد اولیه بالاخص فلزات پایه

(A= f(B,C,D,E) , A= B+C+(D+C+A)/۴)

علت وجود متغیر A/۴ در تابع A نیاز به سرمایه گذاری و هزینه استخراج و اکتشاف ۲۵درصد در قیمت فروش نفت است.

B: شرایط اقتصاد جهانی و تغییر روند رشد اقتصادی جهانی که تابعی با متغیرهای بسیاری از جمله نرخ بهره، تورم، بیکاری، روند جهانی و تاثیر فازهای بسیاری از یکدیگر است. حجم سرمایه‌گذاری‌ها و شرایط نمودار عرضه و تقاضا، جو روانی و شرایط رکود و تورمی و... به عبارت دیگر تمامی فاکتورهای اقتصاد خرد و کلان که نهایتا برآیند‌ آنها تغییر رشد اقتصاد جهانی است که برای سال‌های ۲۰۰۸ برابر ۳/۱درصد- و برای ۲۰۰۹ برابر ۵/۱درصد- خواهد بود. این متغیر تنها با یک عدد و بدون واحد ذکر می‌شود.

C: جو روانی که متغیری بسیار پیچیده و خود تابعی از شرایط اقتصاد جهانی و تاثیر رسانه‌ها است با احتساب ضریب n لحاظ می‌شود.

(C=f (B , n.Media ) , C = ( B + n. (Media

D: ارزش سهام بالاخص سهام داوجونز به عنوان شاخص صنایع غرب. این متغیر خود تابعی از B و C و A و E است. ارزش این سهام با توجه به دماسنج بودن این فاکتور بر صنایع غرب ذکر می‌شود.

(D=f( B , C , A , E ) , D = ( B + C +( A + E ) / ۳

E : برآیند قیمت مواد اولیه بالاخص فلزات پایه که با توجه به آن که مواد اولیه غالب صنایع از نفت است لحاظ می‌‌شود که ۳۱درصد‌ آن مستقیما نفت است.

E=f( A , B , C ) , E =( A/۳ + B + C)

حال به محاسبه برآیند تغییرات قیمت نفت می‌پردازیم.

(A=(B+C+(D+C+A)/۴

(C = ( B + n.Media

% ۳۵ -D= (B + C +( A + E ) / ۳)۱

۵۵% - (E =(A/۳ + B + C

۵% /۱ - = B

؟=A

A=-۱.۵%-۹۰%/۳+A/۴-۱۰۵%+n.Media, ۰/۷۵A= -۰/۴۴+n.Media/۰/۷۵

با فرض صحت محاسبات ذکر شده و فرض پایه نفت ۱۴۵ دلاری و عدم تاثیر فاز روانی حداکثر سقوط قیمت نفت باید ۴۴درصد لحاظ شود یعنی هم اکنون نفت باید ۷۸ دلار قیمت داشته باشد، در حالی که نزدیک به ۲۸ دلار کمتر از رقم مورد محاسبه است. با فرض خطای ۱۰درصد نفت باید در یک بازده قیمتی بین ۶۸ تا ۸۸ دلار قرار گیرد و اما بین ۱۸ تا ۳۸ دلار تفاوت دارد، یعنی تنها جو روانی قیمت نفت را به طور متوسط ۲۸ دلار کمتر نگه داشته است.این مطلب، مطلب ساده‌ای نیست که بتوان از کنار‌ آن به سادگی عبور کرد. این تغییر قیمت سایر بخش‌های اقتصادی را نیز به حرکت در خواهد آورد و رکود به کلی از بین می‌رود. فراموش نکنیم هم اکنون قیمت بیلت زیر قیمت تمام شده معامله می‌شود و با واقعی شدن قیمت فلزات، قیمت نفت باز افزایش می‌یابد.

جو روانی و یا فاکتور ترس (Fear Factor) پاشنه آشیل بازار نفت است و یا به عبارت دیگر ترمز موتور محرک اقتصاد جهانی. با فرض صحت محاسبات ذکر شده در هر زمان مخصوصی می‌توان حدود تغییرات قیمت نفت را بر مبنای شرایط واقعی به دست آورد و فاکتور ترس را محاسبه کرد. هم اکنون فاکتور ترس قیمت نفت را حداقل ۲۸ دلار پایین‌تر قرار داده است. موید مطالب ذکر شده آخرین گزارش‌های آژانس بین‌المللی‌ انرژی است که قیمت نفت را برای چند ماه آینده بالای ۱۰۰ دلار پیش‌بینی کرده است. بهتر است بازار خود را برای این شرایط آماده کند.

فراموش نکنیم فاکتور ترس غالبا از طریق رسانه‌ها تزریق شده و در این محاسبات به دلیل اهمیت‌ آن با ضریب n لحاظ شده است.