کلاف سر در گم بازار قیر

منیژه حیاتی

روز دوشنبه هفته جاری در جریان معاملات قیر در رینگ پتروشیمی، شرکت نفت پاسارگاد، نرخ پیشنهادی قیر ۷۰/۶۰ را ۵۵تومان افزایش داد و با رقم ۴۱۰ تومان عرضه کرد. بنابراین گزارش، این نرخ در حالی از سوی عرضه‌کننده پیشنهاد شد که روز قبل، همین کالا با نرخ ۳۵۵ تومان معامله شده بود. در نتیجه از آنجا که افزایش یکباره نرخ این کالا آن هم در حالی‌که قیمت قیر در بازار جهانی نزولی است برای ناظر تالار قابل قبول نبود و مورد موافقت وی قرار نگرفت و در مقابل عرضه‌کننده نیز در نرخ خود تجدیدنظر نکرد، این کالا از تابلو حذف شد و عرضه مجدد آن به روزهای آینده موکول شد.نماینده شرکت نفت پاسارگاد در توجیه این اقدام خود به افزایش نرخ ماده اولیه تولید قیر (وکیوم باتوم) اشاره و اعلام کرد: طبق آخرین فرمول در نظر گرفته شده از سوی شرکت پخش و پالایش که تامین‌کننده ماده اولیه کارخانه‌های تولید قیر است، قیمت

V.B (Vacuum Bitumen)nبراساس میانگین قیمت قیر در ماه قبل تعیین می‌شود.

برای مثال اگر میانگین قیمت قیر در یک ماه ۴۰۰ تومان است ۸۳ تا ۸۵ درصد از این نرخ به عنوان قیمت V.B ماه بعد تعیین شده و از شرکت‌های تولیدکننده قیر دریافت می‌شود. در نتیجه با توجه به این که نرخ قیر به واسطه کاهش قیمت‌های جهانی طی ۲ ماه اخیر روند نزولی داشته است، بنابراین قیمت ماده اولیه این کالا

(یعنی همان V.B) برای ماه بعد، بالاتر از قیمت قیر در همان ماه می‌شود. به طوری که طبق آخرین اطلاعیه شرکت پخش و پالایش نرخ (V.B) آذرماه طبق قیمت قیر در آبان‌ماه، ۳۵۵تومان در نظر گرفته شده است. این در حالی است که قیر در حال حاضر در بورس با نرخ ۳۵۵ تومان معامله می‌شود. در نتیجه نفت پاسارگاد با اشاره به این موضوع که فروش قیر با نرخ ۳۵۵ تومان برای تولیدکنندگان توجیه ندارد، از فروش کالای خود با این نرخ خودداری کرد. گفتنی است که در همان روز یعنی روز دوشنبه، نفت جی، کالای خود را با همان نرخ قبلی (۳۵۵تومان) به فروش رساند.

فرمول تعیین نرخ V.B منطقی نیست

در حالی که قیمت ماده اولیه قیر به عنوان عامل افزایش نرخ پایه قیر در بورس عنوان می‌شود، بسیاری از فعالان بازار نسبت به تداوم این مساله اظهار نگرانی می‌کنند، به طوری که حتی گفته می‌شود پس از مطرح شدن این موضوع از ماه گذشته کار گروه ویژه بررسی مسائل بورس نفت و بازار پتروشیمی، به طور مستقل بررسی این موضوع و تهیه فرمولی جدید برای تعیین قیمت ماده اولیه قیر را بر عهده گرفته است.

به گفته دست‌اندرکاران بازار قیر، فرمول فعلی تعیین نرخ ماده اولیه قیر، تولیدکنندگان را با سردرگمی در تعیین نرخ محصولاتشان مواجه کرده است و به بیانی دیگر تولیدکننده‌ها در صورت تداوم این وضعیت چاره‌ای جز افزایش نرخ ندارند. به گفته یکی از کارشناسان بازار قیر به‌رغم این که شرکت پخش و پالایش، تعیین نرخ وکیوم باتوم را به عنوان علی‌الحساب تعیین کرده اما با توجه به تجربیاتی که تولیدکنندگان روغن در این باره داشته‌اند و پروسه‌ای که اجرای این طرح دارد، تولیدکنندگان قیر به این روش امیدی نداشته و موافق آن نیستند.

پیشنهاد عرضه V.B‌ در بورس

با توجه به این که در حال حاضر قیر در بورس کالا جایگاه خود را پیدا کرده و بازار آن تا حد قابل قبولی با ورود به بورس شفافیت لازم را پیدا کرده است، لازم است بازار مواد اولیه این کالا و تعیین نرخ آن نیز به شرایط مطلوبی برسد. از این رو در کنار پیشنهادهایی که با محوریت تعیین قیمت ماهانه V.B‌ براساس نرخ قیر در همان ماه مطرح می‌شود، عرضه این کالا در بورس نیز به عنوان یکی دیگر از روش‌های حل چالش‌های ایجاد شده عنوان می‌شود.

کارشناسان بازار قیر معتقدند با توجه به این که تمامی قیر تولیدی در کشور، در حال حاضر در بورس عرضه می‌شود، به جا است که ماده اولیه آن نیز در بورس کشف نرخ شود. کما این که خریداران دیگری به جز دو شرکت تولیدکننده قیر، در بازار V.B‌ فعالیت می‌کنند و مجموعه این عناصر به شفافیت بازار این ماده کمک خواهد کرد.

فروش صادراتی تغییری نکرد

پس از این که نفت پاسارگاد قیمت قیر پیشنهادی خود را برای فروش داخلی افزایش داد، برخی فعالان بازار نسبت به افزایش قیمت قیر صادراتی در روز سه‌شنبه ابراز نگرانی کردند. چرا که با توجه به کاهش شدید قیمت‌های جهانی افزایش قیمت قیر صادراتی ایران، به از دست دادن بازار جهانی این کالا منجر می‌شود. طبق آخرین اخبار، قیمت قیر در سنگاپور، کره، تایوان و تایلند تا نرخ ۲۹۰دلار کاهش یافته است، ضمن آن که قیمت این کالا در اروپا نیز به ۳۵۰دلار کاهش یافته است. اما بر خلاف تصور، روز گذشته در رینگ صادراتی بورس کالا، قیمت قیر صادراتی نفت پاسارگاد با نرخ قبلی (۳۸۵دلار/ FOB بندرعباس) به فروش رفت.

علت عدم تغییر در نرخ پایه قیرصادراتی کم‌بودن حجم فروش صادراتی در مقایسه با فروش داخلی عنوان شد. به گفته یکی از کارشناسان، از آنجا که حجم فروش صادراتی قیر در حال حاضر بسیار پایین‌تر از داخلی است، قیمت‌های آن تولیدکنندگان را با مشکل مواجه نمی‌کند، اما فروش قیر داخلی با نرخ‌های نزدیک به قیمت V.B‌ برای شرکت‌ها مقرون به صرفه نیست.