صادرات فولاد راه نجات

بهنود دامغانی

موج کاهش قیمت آهن‌آلات در بازارهای جهانی در سال‌جاری خیلی سریع‌تر و تیز‌تر از سال‌های گذشته به بازار ایران رسید. وقتی شمش فولاد «بیلت» در بورس فلزات لندن سقوط را آغاز کرد، این خبر ناخوشایند چندان از سوی آهن‌فروشان سنتی ایران جدی گرفته نمی‌شد، اما وقتی شمش فولاد در بورس تازه تاسیس فولاد لندن به طور روزانه و پله‌ای پایین می‌آمد موج آن حامل پیام‌های مهمی در بازار ایران بود.

و مهمترین این پیام جز پیش‌لرزه‌هایی برای سقوط فولاد نبود که هم‌اکنون بازار جهانی و بازار داخلی با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

شمش فولاد که ماده اولیه تولید تیرآهن، میلگرد و ورق است طی ۴۰روز از ۱۳۰۰دلار در بورس لندن به ۲۵۰دلار رسید. شاید بورس لندن مبنای قیمت‌گذاری دقیق در بازار فولاد نباشد، ولی آغاز روند کاهشی این کالا در معتبرترین بورس فلزی جهان می‌تواند سرآغاز تحلیل‌های بنیادی و تکنیکالی در بازار کالا باشد. چرا خرید یک کالا در بورس فلزات لندن برمبنای پشتوانه‌ها و تحلیل‌های اقتصادی است که ده‌ها متغیر می‌تواند در آن دخیل باشد. بنابراین روند قیمت‌ها در این بورس هشدار جدی برای بازار کالا است. همزمان با سقوط فولاد در بورس لندن شاهد کاهش قیمت آهن‌آلات در بازارهای منطقه CIS، جنوب شرق آسیا، آمریکا، اروپا و منطقه خلیج‌فارس بودیم، به‌طوری‌که شمش فولاد در منطقه CIS طی ۴۰روز گذشته حدود ۹۰۰دلار کاهش یافته است. در صورتی‌که در بورس لندن در همین بازه زمانی مشابه حدود ۱۰۰۰دلار افت قیمت داشته است. شواهد و روند‌ها نشان می‌دهد که آهنگ کاهش قیمت فولاد در سایر بازارها با کمی تاخیر فاز همسو با بورس فلزات لندن بوده است. با کاهش قیمت شمش فولاد در بازارهای جهانی نوردکاران (تولیدکنندگان میلگرد، تیرآهن و ورق) متحمل ضررهای میلیاردی شدند به‌طور مثال فولادسازان بخش خصوصی شمش را تنی ۱۳۰۰ دلار حدود ۵۰روز پیش خریدند، ولی هم‌اکنون باید کالاهایشان را در بهترین شرایط حدود ۷۵۰دلار بفروشند. این در شرایطی است که میلگرد وارداتی سرازیر شده به بازار ایران حدود ۷۲۰دلار است. فولادسازان ایرانی در گرداب کاهش قیمت‌ها قرار گرفته‌اند از سوی دیگر توان صادرات را به دلیل کور بودن شبکه صادرات ندارند و اگر هم داشته باشند، زمان را از دست داده و کشورهای رقیب بازارهای صادراتی را یافته‌اند.

البته بحران فولاد تنها در ایران نیست. سایر کشورها با مقوله کاهش قیمت‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، به طوری که تاتااستیل قصد دارد به دلیل رکود اقتصادی جهان قیمت خود را ۱۰درصد دیگر کاهش دهد، چرا که تقاضای فولاد نیز تحت تاثیر این بحران به شدت پایین آمده است.

میلگرد در چین حدود ۵۲۸دلار قیمت می‌خورد همچنین بسیاری از کارخانه‌های چینی یا تولید را متوقف کرده‌اند یا با ۷۵درصد ظرفیت فعال هستند. ورق سرد چین حدود ۶۰۰دلار است، برخی اعتقاد دارند که می‌توان زیر این قیمت هم پیدا کرد. قراضه در اروپا به تنی ۱۵۶ یورو رسیده در صورتی که قیمت این کالا دو هفته پیش ۱۸۰ دلار بود.

دامپینگ چینی‌ها جدی است

در شرایطی که مصرف فولاد در کشور دو برابر تولیدات است واردات آهن‌آلات برای توسعه طرح‌های عمرانی و ساختمانی منطقی و اصولی است، اما واردات فولاد به کشور در شرایطی در حال حاضر صورت می‌گیرد که بوی دامپینگ از سوی برخی فولادسازان خارجی به مشام می‌رسد. مرکز خدمات فولاد هفته گذشته در گزارشی آورده است:

بیلت سایز ۱۵۰×۱۵۰ میلی‌متر ۳۸۰دلار هر تن تحویل انزلی است. میلگرد چینی کیفیت BS۴۴۴۹ تحویل بندرعباس ۴۲۰دلار هر تن است. اینها پیشنهادات فروشندگان کالا به ایران است. یک هفته قبل میلگرد ۵۰۰دلاری عجیب به نظر می‌رسید. امروز ۴۲۰دلار واقعیت دارد. حتی می‌توان روی این قیمت تخفیف هم گرفت. آیا واقعا قیمت‌ها در سطح جهان تا به این حد تنزل یافته است؟

هیچ‌کس در کاهش قیمت‌ها تردید ندارد. این اعداد عجیب، ولی واقعی است. اینها واقعیت امروز بازار فولاد است. زمانی که قیمت‌ها رو به بالا بود، بسیاری از تجار در تناژهای بزرگ و عمدتا به مقصد بندر جبل‌علی خرید کرده‌اند، اما زمان تحویل این کالاها مصادف با تنزل قیمت‌ها شد. بخشی از تجار نسبت به پرداخت الباقی پول به بانک‌ها اقدام نکرده‌اند. کالاها در بنادر تخلیه شده و هر روز هزینه سرسام‌آور انبارداری به آنها تعلق می‌گیرد و از سوی دیگر مطالبات بانک‌ها پرداخت نشده است. گفته می‌شود تنها در بندر جبل‌علی ۸۰۰هزار تن کالا رسوب کرده که بخش عمده آن دارای شرایط مذکور است.

قیمت‌های امروز آهن‌آلات معادل قیمت‌های نوامبر ۲۰۰۵ است، با این تفاوت که آن روز چشم‌انداز آینده بازار روشن بود ولی امروز این چشم‌انداز کاملا تیره و تار است. بسیاری از این شرکت‌ها در حال عرضه این کالاها به خریداران ایرانی هستند. واردات این کالاها لطمه بزرگی به تولیدکنندگان داخلی می‌زند. در حال حاضر چین برای حفظ بازار داخلی خود در حال بررسی افزایش جوایز صادراتی است تا موجودی‌ها سریع‌تر به خارج از این کشور صادر شود. هندوستان نیز هفته آینده عوارض آهن‌آلات وارداتی را ۱۵درصد افزایش خواهد داد. بهتر نیست دولت ایران هم برای حمایت از صنایع داخلی تدابیری اتخاذ کند؟

براساس قانون تجارت دولت در شرایط دامپینگ باید وارد عمل شود و با تشکیل کارگروهی نسبت به تشخیص مقدماتی قیمت‌شکنی چینی‌ها اقدام کند، در حال حاضر چینی‌ها با عرضه کالاهایشان زیر قیمت بازار داخلی دامپینگ (قیمت‌شکنی) را آغاز کرده‌اند و فولادسازان ایرانی را در باتلاقی عمیق فرو برده‌اند. قیمت میلگرد داخلی هم‌اکنون حدود ۸۰۰-۷۵۰دلار است در صورتی که میلگرد ۵۰۰دلاری در بنادر ایران فراوان است از سوی دیگر ورق پایین‌تر از قیمت مبارکه وارد بازار می‌شود. مبارکه در روزهای اخیر قیمت‌ها را پایین‌تر آورده است، اما تاجر تمایلی به خرید ورق‌های ۷۶۰دلاری مبارکه ندارد، چرا که ورق وارداتی به قیمت ۶۰۰ تا ۵۵۰دلاری در بازار داخلی زیاد است.

نزدیک به صفر بودن تعرفه واردات ورق و پایین بودن تعرفه ورود میلگرد به بازار مهم‌ترین دلیل برای افزایش واردات به کشور است.

در روزهای اخیر تجار فولاد ایرانی اعلام ورشکستگی کرده‌اند، همچنین زمزمه تعطیلی برخی تولیدکنندگان فولاد بخش‌خصوصی شنیده می‌شود.

بازار در انتظار چند اتفاق مهم

بازار داخلی در ماه‌های آینده با فرض چند متغیر اساسی در انتظار اتفاقات مهم خواهد بود.

به نظر می‌رسد قیمت شمش فولاد به کف رسیده باشد، چرا که نرخ این کالا در بورس لندن در این روزها ثابت مانده است. همچنین در اقتصاد هر گاه قیمت‌ها به سقف برسد، ناگهان به دلیل مقاومت خریداران در بازار روند کاهشی پیدا می‌کند. این روند تا جایی که مشتریان دوباره به بازار برگردند ادامه می‌یابد شرایطی که در بازار اتفاق افتاده این است که با رسیدن قیمت‌ها به کف مشتریان در بورس لندن و بازارهای جهانی دوباره به بازار برگشته‌اند. این موضوع بیانگر رونق نسبی در بازار است، اما نباید فراموش کرد که قیمت فولاد با نفت رابطه مستقیم دارد. قیمت نفت روند کاهشی دارد، بنابراین نمی‌توانیم انتظار جهش فولاد در بازار را داشته باشیم. احتمال کاهش بیشتر میلگرد در بازار داخل وجود دارد. برخی تجار اعتقاد دارند که میلگرد در ایران به حدود ۵۰۰ دلار می‌رسد، چرا که فولادسازان روسیه، ترکیه، قزاقستان و چین کالاهایشان را با قیمت پایین‌تر از داخل به تجار ایرانی پیشنهاد می‌دهند. اگر نرخ تعرفه ورق، میلگرد و تیرآهن به همین میزان فعلی باشد احتمال اینکه سیل فولاد وارداتی به ایران رخ دهد زیاد است. از سوی دیگر تولیدکنندگان ایرانی به شدت به دنبال خرید شمش‌های ارزان‌قیمت در بازار جهانی هستند. خبرها حاکی است که یکی از فولادسازان ایرانی اقدام به خرید شمش ۴۸۰ دلار کرده است تا در شرایط کاهش قیمت‌ها کمتر ضرر کند.

بازار باید ایزوله شود

بازار داخلی در شرایط فعلی برای اینکه بتواند در شرایط بحرانی فعلی در امان باشد باید خود را در برابر فولاد وارداتی ایزوله کند و افزایش تعرفه‌ها راه نجات است.

صادرات فولاد باید آغاز شود

از سوی دیگر برخی فولادسازان بزرگ داخلی نظیر مبارکه و ذوب‌آهن باید صادرات فولاد را آغاز کنند. این مقوله یک حسن بزرگ دارد. در شرایط فعلی که بازار داخلی آهن در رکود است، می‌تواند درآمد ارزی را برای فولادسازان ایرانی به همراه داشته باشد تا نقدینگی طرح‌های توسعه فراهم شود.