در گفتوگو با مدیرعامل کربن ایران مطرح شد
هجوم تقاضا و رشدقیمت مواد اولیه نفتی در بورس
دوده صنعتی نه تنها خود در بورس کالا پذیرفته شده بلکه مواد اولیه آن نیز از جمله اکستراکت در بورس کالا معامله می‌شود و هرچند این مساله به عنوان یکی از مزایای دوده صنعتی در بورس است که مواد اولیه تولید آن در بورس عرضه می‌شود، اما به نظر می‌رسد این کالا حتی نتوانسته طی این مدت پابه‌پای مواد اولیه خود در بورس حرکت کند. از این رو جهت بررسی وضعیت بازار دوده صنعتی و انتظارات مربوط به توسعه معاملات این کالا با علی زمانی، مدیرعامل شرکت کربن ایران به گفتوگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
از زمان راه‌اندازی رینگ پتروشیمی در بورس کالای ایران، بی‌تردید معاملات قیر را می‌توان موفق‌ترین کالای این بازار دانست که چه به لحاظ حجم عرضه و چه به لحاظ استقبال خریداران از آن به یکی از پررونق‌ترین معاملات رینگ پتروشیمی تبدیل شده است. به طوری که تقریبا در تمامی روزهای معاملاتی در بورس کالای ایران این کالا مورد معامله قرار می‌گیرد. اما در این مدت کالاهای دیگری نیز به روی تابلوی بورس آمدند اما نتوانستند به خوبی قیر جایگاه خود را در بازار جدید خود پیدا کنند؛ یکی از این کالاها دوده صنعتی است که توسط ۲شرکت کربن ایران و دوده صنعتی پارس در بورس عرضه می‌شود. جدای از ویژگی‌های خاصی که این کالا به لحاظ نوع مصرف آن دارد، به نظر می‌رسد هنوز نتوانسته نظر خریداران را در بورس به خود جلب کند.
دوده صنعتی نه تنها خود در بورس کالا پذیرفته شده بلکه مواد اولیه آن نیز از جمله اکستراکت در بورس کالا معامله می‌شود و هرچند این مساله به عنوان یکی از مزایای دوده صنعتی در بورس است که مواد اولیه تولید آن در بورس عرضه می‌شود، اما به نظر می‌رسد این کالا حتی نتوانسته طی این مدت پابه‌پای مواد اولیه خود در بورس حرکت کند. از این رو جهت بررسی وضعیت بازار دوده صنعتی و انتظارات مربوط به توسعه معاملات این کالا با علی زمانی، مدیرعامل شرکت کربن ایران به گفتوگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید. منیژه حیاتی
*دوده صنعتی از جمله کالاهایی بود که در نخستین هفته راه‌اندازی رینگ پتروشیمی، به صورت نمادین در تالار بورس کالای ایران عرضه شد؛ اما در ماه‌های اخیر، معاملات این کالا خصوصا محصولات کربن ایران پراکنده و محدود بود. آیا برنامه خاصی برای گسترش معاملات دوده صنعتی در بورس دارید و آیا طی این مدت تغییری در بازار این محصول با حضور آن در بورس کالا ایجاد شد؟
همان طور که می‌دانید دوده صنعتی به لحاظ مصرف محدود آن در داخل کشور، جزو کالاهایی است که برای سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان اهمیت درجه دو دارد. به این معنی که به لحاظ استراتژیک بودن و متعادل بودن عرضه و تقاضا در بازار آن، جزو اولویت‌های اصلی و اول این سازمان قرار ندارد. البته در حدود سال ۸۲ تا ۸۶، سازمان حمایت تا حدودی در نرخ‌گذاری این محصول نظارت و دخالت داشت، اما با توجه به رشد ضریب تولید آن در داخل و هماهنگ شدن عرضه و تقاضا در بازار، این نظارت به مرور زمان کاهش یافت و مطمئن هستیم این تعادل با حضور در بورس کالا بیشتر هم می‌شود. به همین منظور ما سعی داریم عرضه کالاهای خود را در بورس کالا گسترش دهیم. اما در این مسیر موانعی در داخل و خارج از مجموعه وجود دارد که باید رفع شود.
در‌حال‌حاضر تولید تقریبی کارخانه‌های تولیدکننده دوده صنعتی چقدر است؟
به جز تولید شرکت کربن ایران که تقریبا ۵۲هزار تن در سال است، شرکت دوده صنعتی پارس هم با راه‌اندازی خط تولید جدید خود به تولید ۳۵هزار تن دوده صنعتی در سال می‌رسد. شرکت سیمرغ هم که فعالیت آزمایشی خود را شروع کرده به این صف اضافه شده است. در مقابل آن اگر مصرف‌کنندگان دوده صنعتی به خصوص تایرسازان با ظرفیت کامل کار کنند، مصرف داخلی این کالا هم سالانه به رقمی برابر با ۸۰هزار تن خواهد رسید. بنابراین حجم تولید از حجم مصرف بیشتر است؛ در نتیجه بخشی از تولیدات سالانه کشور به خارج صادر می‌شود.
از لحاظ قیمت، نرخ‌های داخلی با بازارهای جهانی چقدر تفاوت دارد و آیا واردات هم در این بخش وجود دارد؟
در حال حاضر قیمت عرضه دوده صنعتی در بازار داخلی فاصله زیادی با بازار جهانی ندارد. این مساله باعث شده تا مانعی در برابر ورود این کالا به کشور وجود نداشته باشد؛ اما مصرف‌کنندگان طی سال‌های اخیر حجم زیادی واردات نداشته‌اند. اگر هم مواردی اتفاق افتاد، بیشتر به دلیل کمبود مقطعی در بازار یا تفاوت نرخی بوده که بعضا جذابیت واردات را به وجود آورده است؛ اما به طور کلی احتیاجی به واردات دوده صنعتی وجود ندارد. در حال حاضر با توجه به افزایش قیمت نفت و نرخ حمل‌و‌نقل و مشکلات گشایش اعتبار که اخیرا اتفاق افتاده، واردات این کالا چندان جذابیتی ندارد. علاوه‌بر این قیمت عرضه ما در مقایسه با بازار جهانی خیلی متفاوت نیست و جذابیت وارداتی ندارد.
در نتیجه شما معتقدید عرضه و تقاضا در بازار دوده متعادل است و قیمت‌ها نیز منطقی است. با توجه به اینکه رسیدن به این نقطه در بازارهای کالایی، هدف اصلی بورس است بنابراین چه لزومی به وارد شدن دوده صنعتی به بورس وجود داشت؟
شفافیتی که در بورس کالا وجود دارد، بیش از همه چیز برای ما جذاب است. بورس جایی است که عرضه و تقاضا را در کنار یکدیگر نشان می‌دهد و خریدار و فروشنده در اکثر موارد از معامله راضی هستند؛ ضمن اینکه سیستم‌های کنترل قیمت هم مشخص است. ضمن اینکه به عنوان تولیدکننده نیازی به بروبیاهای مکرر با سازمان حمایت نداریم. به همین خاطر با هماهنگی شرکت دوده صنعتی در حال بررسی سازوکارهای توسعه معاملات محصولاتمان در بورس کالا هستیم؛ اما باید قبول کنیم که موفقیت صددرصدی در این مسیر نیاز به زمان و اطلاع‌رسانی کافی دارد. ما قصد داریم در قدم اول خریداران و مشتری‌های خود را آماده کنیم. مشتری‌های دوده صنعتی عادت کرده‌اند به صورت حضوری طبق قرارداد، خرید یکساله خود را انجام دهند. به همین دلیل همواره این سوال را مطرح می‌کنند که چرا وقتی امکانات در حال حاضر وجود دارد، باید از بورس خرید کنیم. از این رو خریداران ما هنوز علاقه پیدا نکرده‌اند که در بورس خرید کنند.
آیا این بی‌علاقگی به نگرانی خریداران نسبت به تامین کالای مورد نیازشان از طریق بورس و نرسیدن کالا به دستشان مربوط نمی‌شود؟
این نگرانی برای خود ما و تامین مواد اولیه مورد نیازمان که در بورس عرضه می‌شود، وجود دارد. همان‌طور که می‌دانید ماده اولیه دوده صنعتی، اکستراکت، کلارک فاید اویل (CFO) و قطران زغال‌سنگ است و متاسفانه طی این مدت که اکستراکت در بورس معامله می‌شود، نگرانی‌هایی به وجود آمده، چون این کالا به لحاظ نفتی بودن آن جذابیت زیادی برای صادرکنندگان پیدا کرده است. ضمن اینکه با گران شدن نفت این‌گونه کالاها مصارف بیشتری در خارج از کشور پیدا کرده است. در نتیجه بخشی اعظمی از اکستراکت عرضه شده در بورس توسط کسانی خریداری می‌شود که تولیدکننده نیستند. این افراد کالایی را که از بورس می‌خرند، به بازارهای خارجی صادر می‌کنند. این مساله باعث شده تا ما نگران تامین نیاز داخلی خودمان باشیم و اگر اکستراکت به سمت واحدهای تولیدی نرسد، ما برای تولید دوده با مشکل مواجه می‌شویم. علاوه بر این قیمت‌ها مرتبا در بورس رو به افزایش است. برای مثال چند هفته قبل اکستراکت را از نفت سپاهان ۴۰۵تومان خریداری کردیم؛ در حالی که طی هفته اول اردیبهشت ماه این محصول در بورس ۴۵۰تومان قیمت خورد که ۱۰ الی ۱۲درصد رشد نشان می‌دهد. این رشد برای خوراک و مواد اولیه منطقی نیست؛ چون مواد اولیه فروششان خیلی راحت‌تر است، اما محصول را به این راحتی نمی‌توان فروخت؛ چون خریداران خاصی دارد.
آیا با رشد نرخ مواد اولیه شما هم انتظار دارید نرخ محصولاتتان افزایش پیدا کند؟
با توجه به اینکه هنوز تمام دوده صنعتی در بورس عرضه نشده و بدین ترتیب عرضه و تقاضا نیز هنوز متعادل نشده، علاوه‌بر این ما تازه وارد بورس شدیم و هنوز سیاست‌های خود را به طور کامل در مورد فروش بر مبنای سیاست‌های بورس تغییر نداده‌ایم و رشد قیمت‌های ما به دلیل عدم‌آمادگی مشتریانمان کار درستی نخواهد بود. ما برای مثال قیمت دوده صنعتی را برای ۳ ماهه اول سال و ۳ماهه میلادی برای خریداران خارجی ثابت نگه داشته‌ایم. طبیعتا هر روز نمی‌توانیم قیمت محصولات خود را به تناسب رشد قیمت مواد اولیه تغییر دهیم؛ چون خریداران ما به این وضعیت عادت ندارند. تولیدکنندگان اکستراکت، ما و مصرف‌کنندگان دوده صنعتی همگی مثل یک زنجیر به هم وصل هستیم، بنابراین هر تغییری در نرخ‌ها مشکلات را برای تایرسازان که مصرف‌کنندگان نهایی دوده هستند، با مشکل مواجه می‌کند؛ این در حالی است که تایرسازان علاوه‌بر این به دلیل بازار رقابتی و ورود محصولات خارجی به خودی خود تحت فشارند و به همین دلیل تاب تحمل قیمت‌های بالا را ندارند. تایرسازان قبول نمی‌کنند که هر روز با توجه به نرخ‌های متفاوت دوده در بورس، کالای خود را قیمت‌گذاری کند چون مشتری‌های آنها هم با این روش آشنا نشده‌اند. اما مواد اولیه مورد مصرف کارخانه‌های تولید دوده رو به افزایش است. اگر فکری به حال قیمت اکستراکت نشود، ما مشکل پیدا می‌کنیم ضمن اینکه باتوجه به رشد قیمت نفت محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به خودی خود با رشد قیمت مواجه هستند؛ علاوه‌بر این، این‌گونه محصولات جزو پسماند‌های کارخانه‌ها هستند و هیچ کنترل قیمتی روی آنها وجود ندارد.
آیا رشد قیمت مواد اولیه در بورس را مربوط به حجم عرضه می‌دانید؟
نه این‌طور نیست شرکت‌های تولیدی ظرفیت محدودی دارند و عرضه آنها نیز به تناسب تولیدشان محدود است. این افزایش قیمت همان‌طور که اشاره شد، نه به خاطر حجم کم عرضه بلکه به خاطر افزایش تقاضا بوده است. یک عده از بیرون آمده و کالا را می‌خرند و به خارج از کشور صادر می‌کنند. به نظر می‌رسد باز بودن درهای بورس بر روی همه و این امکان که هر کسی می‌تواند از بورس خرید کند، یکی از دلایل رشد قیمت اکستراکت بوده است.
چه راهکاری می‌توان پیدا کرد که هم کالاها در بورس باشند و هم رشد قیمت غیرمنطقی نباشد؟
اگر شرایط تجارت هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف‌کننده آزاد باشد و همه از امکانات به نحو مساوی بهره‌مند شوند. اگر ما بتوانیم کالای موردنیاز خودمان را به راحتی از بازار جهانی تامین کنیم نگرانی‌هایمان از بین خواهد رفت. اما در‌حال‌حاضر امکانات ما فراهم نیست؛ بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود تا کالاهایی که مورد مصرف داخلی است و در بورس نیز عرضه شوند و بدون دغدغه در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرند.
آیا وضع برخی محدودیت‌ها در بورس که هرکسی نتواند در معاملات وارد شود و خرید کند را می‌توان برای رفع این مشکلات پیشنهاد داد؟
چنین چیزی تا به الان وجود نداشته چون در‌حال‌حاضر تنها سه شرکت دوده صنعتی، کربن ایران و سیمرغ مصرف‌کننده اصلی اکستراکت محسوب می‌شوند. شرکت کربن ایران طی این مدت که اکستراکت در بورس عرضه می‌شود تنها یک‌هزار‌تن کالا خریداری کرده، مصرف بقیه مصرف‌کننده‌ها هم آن قدر بالا نیست.
پس این حجم از اکستراکتی که در بورس عرضه می‌شود را چه کسی می‌خرد؟
قطعا خریدارانی این محصول را می‌خرند که هدفی جز صادرات ندارند.
برای بقای شرکت‌های تولیدکننده دوده تا زمانیکه شرایط بازار کاملا رقابتی نیست باید امتیازی درنظر گرفته شود تا نگران خرید اکستراکت از بورس نباشند؛ اما از طرف دیگر هر وقت صحبت از امتیاز به میان می‌آید این مساله مطرح می‌شود که امتیازدهی با فلسفه بورس هماهنگ نیست. اما مسوولان باید این امر را درنظر بگیرند که فلسفه وجودی شرکت‌های عرضه‌کننده مواد اولیه، پاسخگویی به نیاز داخل بود و این شرکت‌ها اصولا به این دلیل که به نیاز بازار داخل جواب بدهند به‌وجود آمده‌اند. اما اگر کالای مورد نیاز ما از طریق این شرکت‌ها تامین نشود مجبوریم از خارج وارد کنیم که متاسفانه امکانات لازم برای انجام این کار را هم نداریم در نتیجه یا باید شرایط حضورمان در بازارهای بین‌المللی را فراهم کنیم یا اینکه ما هم محصول خود را در بورس با قیمت‌های متفاوت بفروشیم؛ که این مساله هم به زمان نیاز دارد. مشتری‌های دوده صنعتی باید خودشان را آماده کنند تا محصولات نهایی خود را بر مبنای قیمت‌های بورس نرخ‌گذاری کنند، آنها باید این مساله را به خریداران خود نیز اعلام کنند. برای پذیرش این شرایط جدید همان طور که گفته شد، ما قطعا به زمان بیشتری نیاز داریم.
باتوجه به اینکه هجوم بازرگانان برای خرید اکستراکت را علت اصلی رشد قیمت‌ها ذکر کردید آیا رینگ صادراتی و تفکیک بازار داخلی و صادراتی می‌تواند به این مساله کمک کند؟
شاید اگر محصولات در رینگ عرضه شود تمایل و رغبت خرید با آن شدتی که الان در رینگ داخلی وجود دارد. از بین رفته و بازار تاحدودی متعادل شود، رینگ صادراتی به شفافیت این مساله کمک می‌کند.
شفافیت نرخ‌ها در رینگ صادراتی به‌عنوان یکی از عوامل بازدارنده حضور خریداران خارجی در بازار فراورده‌های پتروشیمی محسوب می‌شود. آیا شما هم به این مساله معتقدید؟
شفافیت قیمت‌ها ممکن است توقع خریداران نهایی را افزایش دهد و به همین جهت تجار و بازرگانان خارجی از این مساله استقبال نکنند؛ اما باید این نکته را هم در نظر بگیریم که رینگ صادراتی این امکان را فراهم می‌کند که هر خریداری با آزادی کامل در بورس حضور پیدا کند. شاید الان برای کالایی مثل دوده صنعتی، خریدارانی در خارج از کشور باشند؛ اما چون فکر می‌کنند خودشان امکان خرید ندارند، تا به حال مراجعه نکرده‌اند. این افراد باتوجه به آزاد بودن بورس می‌توانند از رینگ صادراتی خرید کنند، تعدد خریداران به شفافیت هرچه بیشتر بازار کمک می‌کند. علاوه بر این نکته مثبت دیگری که بورس دارد این است که کسانی در بازار باقی می‌مانند که به سودهای عرف و بین‌المللی و منطقی قانع‌اند. قطعا یک خریدار به این دلیل از شفافیت قیمت‌ها فرار می‌کند که به دنبال حاشیه سود بیشتری است درنتیجه کسانی در این بازار باقی می‌مانند که شفاف‌تر عمل می‌کنند.
آیا خود شما برای عرضه محصولتان در رینگ صادراتی برنامه‌ای دارید؟
با کارگزارمان صحبت‌های مقدماتی را کرده‌ایم؛ اما بهتر است اول مسائل و مشکلات بازار داخلی را حل کنیم و بعد به رینگ صادراتی فکر کنیم.
در حال حاضر حجم کل صادرات دوده صنعتی در کشور چقدر است؟
اگر کارخانه‌های تولیدکننده با ظرفیت کامل کار کنند امسال به ۱۰ هزار تن صادرات خواهیم رسید، ضمن اینکه شرکت کربن ایران در فروردین و اردیبهشت ماه امسال در حدود ۱۵۰۰ تن صادرات داشته است.
مبنای نرخ‌گذاری دوده صنعتی در بورس چیست؟
هزینه تمام شده کالا مبنای اصلی نرخ‌گذاری ما است؛ اما یک مشکلی که ما در رابطه با بورس داریم این است که تاکنون دو نوع نرخ در جریان فروش داشتیم یکی نرخ خریداران عمده و دیگری خریداران جزء به این ترتیب که نرخ محصولی که به مشتریان عمده می‌دهیم پایین‌تر از خریدهای جزئی است.
ارسال نظر