می‌خواستند سرنوشت بازار فولاد مانند سیمان شود

اشاره: شرکت ملی فولاد ایران دارای ۸ زیرمجموعه است که در سال گذشته حدود ۳۰۰‌هزار تن شمش چدن و ۸۴۰‌هزار تن فولاد خام تولید کردند. محصول نهایی شرکت‌های یاد شده نیز با تحقق ساختن صد‌درصد هدف برنامه به حدود ۳‌میلیون تن رسید.

شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی فولاد ایران همچنین در سال ۱۳۸۶ بیش از ۸۰۰‌هزار تن سنگ‌آهن تولید کردند که ۱۱۷‌درصد برنامه پیش‌بینی شده بود. مهندس محمدرحیم رستی مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران در گفت‌وگویی با هفته‌نامه «برنامه» ضمن تشریح فعالیت‌ها و عملکرد این شرکت معتقد است، با به بهره‌برداری رسیدن واحدهای جدید سال جاری سال خوبی برای صنعت فولاد کشور خواهد بود. نظر به اهمیت این گفت‌وگو آن را عینا برای خوانندگان عزیز منعکس کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید: میزان تولید فولاد در سال ۱۳۸۶ چه مقدار بوده و تولید آن نسبت به سال ۱۳۸۵ چقدر رشد داشته است؟

شرکت ملی فولاد دارای ۸ زیرمجموعه است که در سال گذشته در مجموع ۲۷۲‌هزار و ۵۴۶‌تن شمش چدن تولید و ۸۸‌درصد از برنامه پیش‌بینی شده را محقق کردند که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۵۳‌درصد رشد داشته است.

در زمینه تولید فولاد خام هم با ۹‌درصد رشد نسبت به سال ۱۳۸۵ به میزان ۸۴۰‌هزار و ۲۰‌تن رسیده‌ایم که در تولید این محصول هم ۹۶‌درصد برنامه محقق شده است.

در مورد محصول نهایی هم صد درصد برنامه محقق شده است و ۲‌میلیون و ۷۹۱‌هزار و ۲۶۰‌تن تولید داشته‌ایم. همچنین شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی فولاد ایران ۸۲۰‌هزار و ۲۰۸ تن سنگ‌آهن تولید کرده‌اند که ۱۱۷‌درصد برنامه پیش‌بینی شده بوده و به این ترتیب نسبت

به سال قبل از آن ۴۶‌درصد رشد کرده است.

این آمار نشان می‌دهد که شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی فولاد عملکرد قابل قبول و مطلوبی داشته‌اند؛ زیرا ما هدف نهایی را بالاتر فرض کرده‌ایم، به همین دلیل اگر ۹۰‌درصد برنامه اجرا شود، از دید ما مطلوب است. اما باید حتما نسبت به تولید سال قبلی، واحدها رشد قابل‌توجهی داشته باشد. ضمن اینکه سال گذشته به دنبال کاهش شدید دما و قطع گاز صنایع و از جمله صنعت تولید فولاد، ما ۴۵ روز با محدودیت تامین گاز روبه‌رو بودیم. در غیر این صورت عملکرد بهتری داشتیم.

واردات و صادرات شرکت ملی فولاد ایران در زمینه انواع محصولات فولادی چه میزان بوده است؟

در مجموع کشورمان بیش از ۵/۲۰‌میلیون تن فولاد مصرف دارد و فولاد خامی که تولید می‌شود ۵/۱۰‌میلیون تن است. برای تامین این ۱۰‌میلیون تن مابه‌التفاوت باید شمش یا محصول نهایی وارد شود که در حال حاضر هر دو وارد می‌شود. در عین حال، صادرات هر دو نوع محصولی که ذکر کردم هم انجام می‌شود.

سیاست سازمان و شرکت ملی فولاد ایران صادرات کمتر است؛ زیرا ما خود به‌شدت با رشد میزان مصرف و نیاز به فولاد روبه‌رو هستیم؛ اما از آنجا که هر یک از واحدهای زیرمجموعه به مقداری ارز نیاز دارند، برای تامین نیازهای ارزی اقدام به‌صدور بخشی از محصولات خود می‌کنند. کل صادرات سال گذشته حدود ۵/۲‌میلیون تن بوده اما میزان واردات ۱۰‌میلیون تن است. برای جبران ۵/۲‌میلیون تن صادرات هم ۵/۲‌میلیون تن واردات بیشتری داشته‌ایم.

صادرات صورت گرفته از انواع محصولات تولیدی اعم از فولاد خام، آلیاژی، شمش، چدن و... بوده است.

براساس اطلاعات گمرک ایران، تا پایان اسفند سال گذشته در مجموع ۱۱‌میلیون و ۵۹۰‌هزار و ۴۲۷ تن انواع فولاد مانند چدن، پروفیل، انواع شمش، ورق و میلگرد آلیاژی، پروفیل صنعتی، ورق سرد و گرم و... به ارزش ۷‌میلیون و ۷۹۷‌هزار و ۳۶۸‌دلار وارد شده است.

آیا می‌توان زمانی را که کشورمان قادر باشد تمام یا بخش قابل‌توجهی از نیاز رو به‌رشد خود را تامین کند، پیش‌بینی کرد؟

خیر، زیرا در حال حاضر رشد مصرف فولاد ما به مراتب بیشتر از رشد تولید است. به‌عنوان نمونه در اوایل انقلاب، ۲‌میلیون تن واردات و یک‌ میلیون تن تولید داشته‌ایم؛ اما در حال حاضر ۱۰‌برابر آن زمان تولید (۵/۱۰‌میلیون تن) و ۵ برابر بیش از آن زمان هم وارد می‌کنیم. مصرف به‌شدت رو به‌رشد است و مسابقه میان تولید و مصرف فولاد تاکنون به نفع مصرف است و این فاصله زیادتر می‌شود. البته مصرف بالای فولاد نقطه مثبتی است؛ زیرا نشان از توسعه و رو به‌رشد بودن کشور دارد.

با توجه به اثر قیمت فولاد به‌عنوان ماده اولیه بسیاری از کالاها، چه تدابیری برای جلوگیری از رشد فزاینده قیمت فولاد اندیشیده شده است؟

با توجه به آنکه ۵۰‌درصد نیاز مصرف داخلی از طریق واردات تامین می‌شود؛ یعنی ۵۰‌درصد از قیمت فولاد مصرفی تابع تحولات قیمت جهانی فولاد است، در کل قیمت فولاد قیمت جهانی است.

بخشی از دلیل افزایش قیمت ناشی از رشد قیمت‌های جهانی است. سال ۱۳۶۰، قیمت فولاد ۳۰۰‌دلار بوده در حالی‌که اکنون ۹۰۰ تا‌هزار‌دلار است. از آنجا که ایران یک کشور واردکننده است، قیمت فولاد، متاثر از تغییرات قیمت جهانی و تغییر ارزش پول ملی است.

قیمت‌های جهانی نیز خود تابعی از چند عامل از جمله قیمت سوخت، مواد اولیه، آب و حمل ونقل است. فولاد محصولی به‌شدت انرژی‌بر است. ۱۲ برابر شدن قیمت نفت از ۱۰ به ۱۲۰‌دلار موجب افزایش طبیعی قیمت فولاد شده و از سوی دیگر رشد جهانی هزینه‌های تولید نیز باعث افزایش قیمت فولاد می‌شود.

در حال حاضر ظرفیت تولید ما چه مقدار است و از چه میزان آن استفاده می‌شود؟

در حال حاضر از بیش از ۹۰‌درصد توان تولید فولاد نصب شده خود استفاده می‌کنیم و برای افزایش تولید فولاد لازم است، واحدهای جدید به بهره‌برداری برسد تا سال جاری سال خوبی برای صنعت فولاد کشور باشد. در سال جاری حداقل ۵‌میلیون تن به ظرفیت فولاد افزوده خواهد شد و ۳ تا ۵/۳‌میلیون تن هم به ظرفیت تولید فولاد اسفنجی اضافه می‌شود.

این افزایش تولید در کدام واحدها محقق می‌شود؟

امسال واحد فولاد هرمزگان با ظرفیت ۵/۱‌میلیون تن به بهره‌برداری می‌رسد. طرح توازن ذوب‌آهن هم آماده می‌شود، مقداری هم افزایش ظرفیت در فولاد خوزستان و مبارکه خواهیم داشت. با این حال هنوز تا تامین کلی میزان مصرف فاصله داریم. به‌عنوان نمونه در سالی که گذشت، ۵/۲۰‌میلیون تن مصرف داشتیم، پیش‌بینی می‌کنیم در سال جاری این رقم به حدود ۲۲‌میلیون تن برسد. البته این افزایش تولید که به آن اشاره شد، مربوط به سال جاری است. ما طرح‌های توسعه‌ای دیگری داریم که در سال آینده و پس از آن به تولید خواهد رسید.

شرکت ملی فولاد در مجموع ۵/۹‌میلیون تن طرح توسعه‌ای در دست دارد که ۵/۱‌میلیون تن آن در سال جاری و ۸‌میلیون تن دیگر از اواخر سال آینده و سال پس از آن به بهره‌برداری می‌رسد. در کنار آن، طرح‌های توسعه‌ای دیگری هم در سایر واحدها خواهیم داشت.

نقش بورس را در قیمت‌گذاری فولاد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هر چند که ممکن است از دیدگاه عده‌ای ایرادهایی به بورس وارد باشد؛ اما بورس یک عامل متعادل‌کننده بسیار قوی برای قیمت فولاد بوده و از واسطه‌گری‌ها و دیگر عواملی که در گذشته موجب زیان‌دهی تولیدکننده‌ها و سود هنگفت برای دلالان می‌شد، به شدت جلوگیری کرده است.

به همین دلیل مورد هجوم بسیاری از کسانی است که منافع گذشته خود را از دست داده‌اند. در دو سال گذشته تلاش زیادی شد که بورس را زیر سوال ببرند و وضعیتی شبیه سیمان برای آن ایجاد کنند. بورس یک نیاز اساسی برای صنعت فولاد است، خوشبختانه جایگاه آن در حال حاضر مستحکم شده است. به‌طور طبیعی ممکن است مشکلاتی هم داشته باشد، به عقیده من در مجموع بورس تاکنون خدمات زیادی به‌مصرف‌کننده و تولیدکنندگان فولاد ارائه کرده است.

میزان تولید فولاد توسط بخش خصوصی چقدر است؟

میزان تولید فولاد خام این بخش کمتر از ۱۰۰‌هزار تن بوده اما بخش خصوصی، کارخانه‌های نورد احداث کرده است؛ زیرا نسبت به سایر شاخه‌ها، احداث آن، هزینه کمتری دارد، اما با کمبود شمش روبه‌رو هستند.

شمش تولیدی بخش دولتی هم فقط نیازهای خود بخش را تامین می‌کند. به ناچار بخش خصوصی باید شمش را از خارج وارد کند. قیمت‌های خارجی نیز به‌شدت افزایش یافته است، به‌طور طبیعی اگر قرار باشد قیمت محصول پایین نگه داشته شود، برای بخش خصوصی سودی نخواهد داشت.

از سوی دیگر، در گذشته بخش خصوصی شمش وارد می‌کرد در حالی‌که اکنون وارد نمی‌کند. در گذشته بخش خصوصی از طریق فاینانس شمش را تهیه می‌کرد و پول آن را یک سال بعد پس می‌داد سپس شمش را در داخل کشور می‌فروخت و پول حاصل از آن را سرمایه‌گذاری می‌کرد و پس از یک سال ضمن سود بردن، مبلغ بدهی خود را هم می‌پرداخت، اما اکنون امکانات فاینانس وجود ندارد و بخش خصوصی باید پول نقد بپردازد و به دلیل آنکه مبلغ سنگین و از توان آنها خارج است، بخش خصوصی در عمل دیگر شمش وارد نمی‌کند. از این‌رو تولیدکننده‌های این بخش به شدت با کمبود شمش روبه‌رو هستند و به همین دلیل با ظرفیت پایین کار می‌کنند.