پدرام ایزدی *
پیش از شروع تعطیلات نوروزی، عرضه‌کنندگان بزرگ بهای سنگ‌آهن را بدون توجه به سطح پایین تقاضا پی در پی افزایش می‌دادند. در اواسط اسفندماه بود که پیشنهاد قیمت سنگ‌آهن دانه درشت استرالیا و برزیل در بازارهای فروش نقدی با هر تن ۴ تا ۱۱ دلار افزایش همراه شده و بهای کنستانتره ۵/۶۳ درصد هند در سطوح ۱۴۸ تا ۱۵۰ دلار معامله شد.

همان‌طور که از نمودار‌ها بر می‌آید، در ماه‌های پیش‌رو بهای سنگ‌آهن در بازار با رشد مقطعی همراه خواهد شد و بلافاصله پس از آن انتظار می‌رود که روند قیمت مسیر نزولی را در پی گیرد. عوامل تاثیر گذار بر پیدایش این روند عبارتند از:
* قوت گرفتن تدریجی بهای محصولات فولادی در بازارهای داخلی چین در اواخر سه ماهه اول میلادی و اوایل سه ماهه دوم از بازار مواد خام حمایت خواهد کرد.
* با توجه به نبود تقاضا در بازار، در بلند‌مدت بهای محصولات فولادی افزایش نخواهد یافت و به تبع بر بهای مواد خام هم بی‌تاثیر نخواهد بود.
* به‌رغم خیزش مورد انتظار در میانگین تولید روزانه چدن تا اواسط اردیبهشت ماه، با این حال این سطوح بسیار پایین‌تر از سطوحی است که در دوره مشابه سال ۲۰۱۱ میلادی شاهد آن بودیم.
* چین در اواسط اردیبهشت میانگین تولید چدن به‌طور روزانه را کاهش خواهد داد.
* محدودیت در بخش مصرف سنگ‌آهن در چین، از افزایش قیمت‌ها جلوگیری می‌کند.
* بالا رفتن موجودی سنگ‌آهن در انبارهای کشور چین مانعی خواهد بود که از رشد تقاضا جلوگیری خواهد کرد.
* بهای به نسبت پایین مواد در بازارهای وارداتی یکی از مشوق‌های مورد نظر برای جلب خریداران و افزایش انگیزه خرید در بازار به شمار می‌رود.
* تولید سنگ‌آهن در بازارهای خانگی رو به افزایش است، اما با توجه به جذابیت مواد وارداتی سرعت رشد لاک پشتی است.
* دانه‌های سنگ‌آهن برزیل و استرالیا در بازار همزمان با محصولات وارداتی از تقاضای قوی در کوتاه‌مدت برخوردار خواهند بود.
* با افزایش تعرفه صادرات، عرضه سنگ‌آهن هند به چین نسبت به سال 2011 کمتر خواهد شد.
در ماهی که گذشت، بهای محصولات فولادی در بازارهای داخلی چین افزایش پلکانی را تجربه کرد که در این میان افزایش هر تن ۸ تا ۱۵ دلاری بهای ورق گرم را شاهد بودیم. در نقطه مقابل، بهای میلگرد با وجود مازاد عرضه در بازار با هر تن ۱۵ تا ۲۰ دلار کاهش همراه شد. به احتمال زیاد واحدهای فولادی بهای محصولات نورد شده تا اواسط اردیبهشت‌ماه را در سطوح اسفندماه حفظ خواهند کرد و به تبع به این وسیله از افزایش نرخ مواد اولیه جلوگیری به عمل خواهند آورد. در سال جاری، در مقایسه با دو سال گذشته به‌طور میانگین، اختلاف قیمت بین محصولات نهایی فولاد و سنگ‌آهن بیشتر از قبل شد، چراکه تامین‌کنندگان مواد خام نتوانستند تا همگام و متناسب با افزایش بهای محصولات فولادی، بهای مواد خام را نیز افزایش دهند، و این امر خود ناشی از آن بود که بازار از دوره کمبود وارد دوره اشباع شد. اگر همین روند ادامه یابد، تاثیر بازار محصولات فولادی بر بازار مواد اولیه تا حدودی ضعیف خواهد شد، و به تبع و با در نظر گرفتن پیش زمینه نه چندان کافی و مساعد در جهت ایجاد جرقه رشد در قیمت مواد خام، خیزش بهای محصولات فولادی در بازار به ضرورتی مبدل خواهد شد که اجتناب از آن غیر ممکن می‌شود. در بخش تقاضا نیز بازار سنگ‌آهن چین همچنان با ضعف روبه‌رو است و فعالیت چندانی در آن به چشم نمی‌خورد، تولید‌کنندگان و معامله‌گران با توجه به بالا رفتن موجودی انبارها که تقریبا با حجم مصرف ماهیانه در اسفند ماه برابری می‌کند از خریدهای سنگین اجتناب می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود که تا اواسط اردیبهشت‌ماه تولید روزانه چدن به‌طور میانگین با التهاب همراه شود و از این رو موجب بالا رفتن میزان مصرف سنگ‌آهن شود. با این وجود، میزان تولید در مقیاس کل در مقایسه با سال گذشته کمتر خواهد بود و در نتیجه تبلور این موضوع در بازار واردات سنگ‌آهن جلوه‌گر خواهد بود. در دوره اردیبهشت‌ماه تا تیر شاهد التهاب تقاضا در بازار سنگ‌آهن استرالیا و برزیل خواهیم بود، این در حالی است که عرضه‌کنندگان هندی به دلیل محدودیت‌های اعمال شده بر صادرات سنگ‌آهن از سوی دولت هند از جمله افزایش تعرفه‌های صادراتی در بازار حضور نخواهند داشت. در حال حاضر سطح پیشنهادی قیمت‌ها از سوی صادرکنندگان استرالیایی بسیار رقابتی‌تر از دیگر صادرکنندگان است.
در سه ماه آتی انتظار بر این است که حجم تولید سنگ‌آهن در بازارهای داخلی گسترده‌تر از قبل شود. در کشور چین، در دوره آذر تا بهمن 1390، میزان استحصال سنگ معدن در مقایسه با دوره شهریور تا آبان حدود 11 درصد افت یکباره را تجربه کرد. در فصل بهار، با بهتر شدن شرایط جوی حجم تولید این ماده افزایش قابل توجهی خواهد یافت. با این حال پیش‌بینی می‌شود که سرعت رشد نسبت به چند سال گذشته آرام‌تر باشد؛ چراکه اختلاف بهای وارداتی و داخلی این ماده در سال 2012 میلادی کاهش یافت و در نتیجه منطقی خواهد بود که معامله‌گران سنگ‌آهن مرغوب را از بازارهای خارجی تهیه کنند. در اسفندماه، اختلاف قیمت بین سنگ‌آهن دانه درشت و کنستانتره استرالیا در استان شانکسی سراشیبی سقوط را در پیش گرفت و از 51 درصد در سالی که گذشت، به 36 درصد رسید.
مرکز مطالعات فولاد خاورمیانه (steeldynamic.ir) بر این عقیده است که در سه ماهه دوم میلادی، شرکت‌هایی که بهای سنگ‌آهن را تحت قراردادهای بلندمدت و با توجه به بهای میانگین در سه ماه پیشین با تغییر یک ماهه محاسبه می‌کنند، بهای این ماده را حدود ۸ تا ۱۰ درصد کاهش می‌دهند و شرکت‌هایی که قیمت‌ها را با توجه به تغییرات به‌وجود آمده در بهای فروش نقدی این ماده در سه ماهه اول سال ۲۰۱۲ میلادی تنظیم می‌کنند بهای سنگ‌آهن را حدود ۱ درصد افزایش خواهند داد. به‌عنوان یک نتیجه‌گیری کلی، به نظر می‌رسد که عرضه‌کنندگان سنگ‌آهن در کوتاه‌مدت بهای فروش نقدی این ماده را در بازار افزایش خواهند داد. با این وجود و با توجه به حجم بیش از حد عرضه در بازار سنگ‌آهن چین، این افزایش قیمت مقطعی خواهد بود. در اواسط سه ماهه دوم میلادی، با توجه به کاهش پیش رو در میزان مصرف سنگ‌آهن، روند نزولی قیمت دوباره در بازار جاری خواهد شد.
*تحلیلگر بازار فولاد در مرکز مطالعات فولاد خاورمیانه