آشفته بازاری به نام سکه

میثم رادپور- علیرضا ناظم‌زاده *

ماه گذشته بازار طلای تهران عرصه تقابل «دست نامرئی به نمایندگی از بازار» و «بانک مرکزی به نمایندگی از دولت» بر سر قیمت‌های سکه بهار آزادی بوده است. در این ماه قیمت سکه تمام‌بهار به علت کاهش

۱۲۰ دلاری قیمت اونس جهانی طلا و حراج دو نوبته بانک کارگشایی از ۶۳۰ هزار تومان به ۵۸۰ هزار تومان تنزل یافت و برای مدت کوتاهی در این قیمت‌ها باقی ماند. از سوی دیگر افزایش قیمت دلار طی این ماه پایه محکمی برای افزایش قیمت سکه فراهم کرد، به طوری که در روزهای پایانی ماه، سکه تمام‌بهار قیمت ۶۲۸,۰۰۰ تومان را لمس کرد.

در این روزها، چنین آشفته بازاری معلول محرک اصلی قیمت طلا در بازار تهران، یعنی نرخ دلار است. بازیگران بازار اکنون به اتکای پیش‌بینی‌های خود از قیمت‌های دلار برای روزها و ماه‌های آتی، روزانه حجم بزرگی از تقاضا را روانه بازار طلای تهران می‌کنند.

بازار نگران و سراسر ابهام با شایعات و خبرپراکنی‌ها تغییر جهت می‌دهد و عدم تعادل‌های عرضه و تقاضا به سرعت در بازار ایجاد و ناپدید می‌شود. بازار آینده مبهمی را پیش روی خود می‌بیند، آینده‌ای که به سختی می‌توان از حالت‌های ممکن و احتمال رویداد آنها سخن گفت. در چنین بازاری تنها به واسطه جرقه‌ای، آتش به پا می‌شود. صبح روز بیست و هفتم ‌آذر سکه تمام‌بهار ۵۹۵ هزار تومان معامله ‌شد و صبح روز بعد این قیمت به ۶۲۸ هزار تومان رسید و بعدازظهر همان روز به ۶۰۱ هزار تومان افول کرد. روز بیست و نهم نقطه اوج آتش‌بازی بود، دلار با جهش بزرگی از ۱۴۳۰ به ۱۵۵۰ تومان رسید!

در ماه‌های اخیر، بانک مرکزی در راستای کنترل قیمت‌ها در بازار سکه و ارز بسیار تلاش کرده، آنچه از بررسی راهکارهای بانک مرکزی منتج می‌شود این است که همگی آنها اثر موقت داشته‌اند. در واقع بانک مرکزی ابزار لازم برای کنترل بازار ارز و سکه کشور را ندارد و از این بابت بارها در جهت تثبیت بازارهای یادشده با ناکامی مواجه شده است.

بازار ارز تحت تاثیر نگرانی‌های بازار آزاد از وضعیت آتی ریال نسبت به ارزهای معتبر قرار دارد. نگرانی‌هایی که با محدودیت های اقتصادی و سیاسی علیه کشورمان تشدید می‌شود. این عامل به همراه این واقعیت که هنوز هم نرخ دلار به ریال پایین‌تر از نرخ واقعی آن است و نیز این واقعیت که نرخ سود سپرده‌های بانکی براساس بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزی کاهش قابل‌ توجهی داشته، آرامش را از بازار ارز و طلای تهران ربوده است. آرامش از دست رفته گاه با مسکن‌های بانک مرکزی به بازار باز می‌گردد و البته پس از مدت کوتاهی، تاثیر آنها محو می‌شود.

در چنین وضعیتی از بانک مرکزی انتظار می‌رود به جای بسنده‌کردن به اقدامات فوری و عجولانه که عموما باعث تضعیف قدرت مقام ناظر بازار پول کشور می‌شود، به عواملی که به صورت جدی‌تری زداینده تنش بازارند، بپردازد.

هرچند سهم قابل‌توجهی از آشفتگی امروز بازار خارج از کنترل بانک مرکزی است، نمی‌توان از نقشی که افزایش سود سپرده‌های بانکی در جذب سرمایه‌های سرگردان می‌توانست داشته باشد، چشم‌پوشی کرد. نرخی که شورای پول و اعتبار حاضر به افزایش آن نشد و خوراک لازم را برای بازارهای ملتهب و متلاطم امروز کشور فراهم آورد.

*کارشناسان بازار طلا