غلامعلی رحیمی*
بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۸ الی ۱۵ ژوئن) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۸۴ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۸۳ دلار در هر بشکه در ۱۳ ژوئن کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۰۳/۸۴ دلار در هر بشکه افزایش یافت.

بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 8 الی 14 ژوئن، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود و از حدود 95 دلار تا بیش از 97 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 ژوئن افزایش یافت. این قیمت البته مجددا تا سطح 95 دلار در هر بشکه کاهش یافت.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۴ ژوئن، با ۸۵ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۹۵ دلار و ۷۸ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۸ ژوئن معادل ۹۶ دلار و ۶۳ سنت بود.
همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه ژوئن (تا 14 ژوئن)، با 11 دلار و 70 سنت کاهش نسبت به میانگین ماه مه، به هر بشکه 96 دلار و 37 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه مه معادل 108 دلار و 7 سنت در هر بشکه بود.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه ژوئیه، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۹۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۸ ژوئن تا کمتر از ۹۷ دلار در ۱۴ ژوئن کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۹۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۵ ژوئن افزایش یافت. همچنین در ۱۵ ژوئن، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۱۳ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.
طی هفته گذشته، عمده‌ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• کاهش تولید صنعتی آمریکا در ماه مه و کند شدن فعالیت کارخانه‌های نیویورک
• کاهش سطح اعتماد مصرف کنندگان در آمریکا
• کاهش ۲/۰ درصدی شاخص خرده‌فروشی در آمریکا
• پیش‌بینی کاهش مصرف جهانی نفت خام در پی روند کند رشد اقتصادی در آمریکا و چین و نیز تداوم بحران اقتصادی اروپا
• اعلام مازاد ۵/۲ میلیون بشکه‌ای در روز تولید نفت اوپک در بازار، بر اساس برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)
• اعلام کارشناسان و تحلیلگران بین‌المللی مبنی بر وجود مازاد عرضه نفت خام در بازارهای جهانی، همزمان با نشست 161 اوپک
• تداوم نگرانی‌ها درباره بحران منطقه یورو
• کاهش رتبه اعتباری اسپانیا توسط موسسه اعتبار سنجی مودی
• ابهام درباره وضعیت سیاسی یونان
• نگرانی از تمایل دیگر کشورهای بحران‌زده حوزه یورو نظیر ایتالیا برای دریافت کمک
• افزایش ۴۰ هزار بشکه ای تولید روزانه نفت خام اعضای اوپک در ماه مه نسبت به آوریل، بر اساس تازه‌‌ترین نظرسنجی پلاتس.
قیمت نفت ایران در مقاصد صادراتی
بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی قیمت تقریبی نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف طی دوره اول الی ۱۳ ژوئن در حدود ۴۱/۹۷ دلار در هر بشکه بوده است، در حالی که میانگین وزنی قیمت تقریبی نفت خام سنگین ایران طی دوره مذکور در حدود ۵۰/۹۵ دلار در هر بشکه برآورد شده است.
همچنین طی دوره مذکور، متوسط قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای‌جنوبی 95 دلار و 80 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین به این بازار 94 دلار و 10 سنت گزارش شده است. طی دوره مذکور، هر بشکه نفت خام سبک ایران بطور متوسط در بازار آسیا 98 دلار و 5 سنت، شمال غربی اروپا 95 دلار و 91 سنت و در بازار مدیترانه 94 دلار و 20 سنت معامله شده است.
هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز به طور متوسط در بازار آسیا ۹۶ دلار و ۳۳ سنت، شمال غربی اروپا ۹۴ دلار و ۲۱ سنت و در بازار مدیترانه ۹۲ دلار و ۸۵ سنت به فروش رسیده است. طی این دوره، پایین ترین قیمت مربوط به بازار مدیترانه و بالاترین آن نیز مربوط به بازار آسیا بوده است.
طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شد و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده‌ترین عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• اعلام رشد ۴/۰ درصدی تقاضای نفت خام چین در ماه مه نسبت به سال گذشته
• توافق وزیران دارایی حوزه یورو به منظور اعطای وام 100 میلیارد یورویی به بانک‌های اسپانیایی
• اعلام آمادگی بانک‌های مرکزی اروپا برای اقدامی هماهنگ به منظور ارائه نقدینگی در صورت نیاز، پس از انتخابات یونان در روز ۱۷ ژوئن
• اعلام دبیر کل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در کنفرانس مطبوعاتی پایانی نشست 161 این سازمان مبنی بر تثبیت سقف تولید نفت اعضای اوپک در سطح 30 میلیون بشکه در روز توافق شده در نشست دسامبر 2011 این سازمان (که در واقع به معنای کاهش روزانه 6/1 میلیون بشکه عرضه نفت این سازمان در بازارهای جهانی است)
• کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل ۲۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۸ ژوئن
• افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی
• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام
• نگرانی‌های مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه و آفریقا.
ذخایر آمریکا، کاهشی
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۸ ژوئن معادل ۴/۳۸۴ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۱ ژوئن) به میزان ۲۰۰ هزار بشکه کاهش یافته و معادل ۸/۱۸ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۱۱ بیشتر می‌باشد. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۱۵۲ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۶۲۰/۱۵ میلیون بشکه در روز قرار گرفته که به میزان ۷۵۱ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است. تولید نفت خام آمریکا دوره اول ژوئن الی ۸ ژوئن به میزان ۹ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۲۳۶/۶ میلیون بشکه در روز قرار گرفته که معادل ۵۹۳ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۱۱ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۹۵۷/۸ میلیون بشکه در روز به ۱۱۷/۹ میلیون بشکه در روز (معادل ۱۶۰ هزار بشکه در روز) افزایش یافته که معادل ۴۷۹ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
*کارشناس ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی