داوود معدلت فر

کارشناس ارشد بازارهای مالی

صندوق سرمایه‌گذاری مشترک نهادی است که با جمع‌آوری سرمایه‌های خرد در مجموعه‌ای از اوراق بهادار و سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌کند. از مزایای این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران می‌توان به کاهش ریسک، مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها توسط گروهی از مدیران باتجربه، کاهش هزینه‌های معاملاتی به دلیل صرفه‌جویی ناشی از مقیاس و نقدشوندگی بالا اشاره کرد. هر سرمایه‌گذاری با پرداخت مبلغی در سبدی از دارایی‌های متنوع سرمایه‌گذاری می‌کند و به نسبت آورده خود در سود یا زیان صندوق سهیم می‌شود و هر زمان که بخواهد از صندوق خارج شود واحدهای سرمایه‌گذاری وی از منابع صندوق به نرخ ارزش روز دارایی‌ها بازخرید می‌شود.مزایای تاسیس این صندوق‌ها برای نهادهای مالی، جمع‌آوری مقادیر زیادی نقدینگی دارای رسوب بالا، دریافت کارمزد بابت قبولی سمت در صندوق (از جمله کارمزد مدیر، متولی و بازارگردان) که این کارمزد متناسب با حجم منابع صندوق افزایش می‌یابد و بازارگردانی برای اوراق بهادار با درآمد ثابتی که در بازار منتشر کرده‌اند می‌باشد.

حدود یک سال پیش بود که اولین صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله گواهی سپرده طلا موافقت اصولی تاسیس خود را از سازمان بورس دریافت کرد که پذیره‌نویسی آن طی روزهای اخیر با موفقیت انجام شد که این صندوق جزو صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی قابل معامله (ETC) است، این صندوق‌ها یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که رشد کاملا محسوس آنها، بعد از تاسیس اولین صندوق کالایی با دارایی پایه طلا در سال ۲۰۰۴، موید موفقیت غیر‌قابل انکار آنها در بازارهای مالی جهان است. عمده ترین دلیل این امر روی آوردن بانک‌های مرکزی اقتصادهای بزرگ دنیا به تزریق پول به اقتصاد و به تبع آن رشد قیمت طلا به‌عنوان یک دارایی امن بوده است.هر‌چند که افزایش تنش‌ها و بحران‌های سیاسی- اقتصادی هم در این دوره دلیل دیگری برای افزایش تقاضای طلا و عملکرد خوب صندوق‌های با پشتوانه طلا بوده است.صندوق با پشتوانه طلا در ایران امکان پیروی از بازده قیمت سکه طلا را فراهم می‌آورد و واحدهای سرمایه‌گذاری آن در بورس کالای ایران قابل معامله است. فعالیت اصلی این صندوق سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده سکه طلا بوده که به‌عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته شده است؛ بنابراین عملکرد صندوق، به عملکرد سکه طلا بستگی دارد.

هر چند بخش عمده منابع صندوق، صرف خرید گواهی سپرده سکه طلا می‌شود ولی بخشی از منابع صندوق طلا در بازار مشتقه سکه طلای بورس کالا از جمله معاملات آتی و قراردادهای اختیار معامله سکه طلا نیز سرمایه‌گذاری خواهد شد. با توجه به اینکه معاملات گواهی سپرده سکه طلا نیز در بورس کالا انجام می‌شود، بنابراین سرمایه‌گذاری صندوق تماما روی اوراق بهادار مبتنی بر کالا خواهد بود.به‌طور کلی صندوق کالایی قابل معامله(ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه‌های حمل‌ونقل‌، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند. با خرید این اوراق،سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای مورد نظر، مسوولیت نگهداری از آن کالا را بر عهده ندارد.به عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده کالایی خاص اختصاص می‌دهند و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق‌ها می‌کنند. از طرف دیگر با توجه به اینکه خود صندوق نیز روی خرید فیزیکی سکه طلا سرمایه‌گذاری نمی‌کند و در عوض گواهی سپرده سکه طلا را خریداری می‌کند، بسیاری از ریسک‌های مرتبط با خرید و نگهداری سکه طلا متوجه صندوق نخواهد بود.

با توجه به نکته فوق، کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در بازار سکه طلا را دارند به راحتی می‌توانند با خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا در عین داشتن بازدهی مشابه سکه طلا هیچ‌گونه هزینه‌ای از قبیل حمل و نقل، نگهداری، بیمه و خسارت‌های احتمالی را متحمل نشوند. همچنین واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی دقیقا همانند سهام در بورس معامله شده و فرآیند تسویه آن نیز مانند سایر اوراق صورت می‌گیرد؛ در این بین از آنجا که این اوراق بازارگردانی می‌شوند، از نقدشوندگی بالایی برخوردارند.بنابراین ایده ایجاد این صندوق‌ها در راستای رشد و توسعه بازارهای مالی بسیار پسندیده است و در مجموع آنچه در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا می‌توان بیان کرد این است که وجود این صندوق‌ها لازمه رشد و توسعه بازارهای مالی است، چرا‌که با توجه به مزایایی که در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری ذکر شد و همچنین دارایی ایمن طلا که عضو جدایی ناپذیر بازارهای مالی نوین شده است، نیاز به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مدیریت حرفه‌ای در این زمینه را بیش از پیش توجیه می‌کند.